Spis treści
Wstęp……………………….2
Rozdział I.
Prawa dziecka w oparciu o Konwencję Praw Dziecka…………….4

Rozdział II.
Prawa i obowiązki dziecka zawarte w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej...9

Rozdział III.
Prawa i obowiązki dziecka zawarte Statucie Szkoły Podstawowej…………..13

Wnioski………………………………….18

Bibliografia……………………………………19

Wstęp

Każdy człowiek będący obywatelem jakiegoś państwa ma obowiązek przestrzegania obowiązującego w tym kraju prawa.
W Rzeczypospolitej Polskiej przestrzega się zarówno prawa i wolności człowieka, które wynikają z Konstytucji jak i dokumentów międzynarodowych. Zbliżonymi, choć nieco innymi prawami rządzi się świat dzieci i młodzieży. W szkole prawa i obowiązki ucznia wyznacza mu Kodeks Ucznia i Regulamin Szkoły, natomiast w domu- zwyczaje panujące a ostatnio coraz częściej Konwencja Praw Dziecka. Jako uczeń każdy ma prawo do zdobywania wiedzy i umiejętności przy wykorzystaniu wszystkich możliwości szkoły. Może wychodzić z własną inicjatywa, wyrażać opinie i zgłaszać problemy. Przejawem jest również przynależność do wybranych organizacji szkolnych i reprezentowanie szkoły w różnych konkursach. Głównym obowiązkiem jest zachowanie godne Polaka. Przestrzeganie tych przepisów gwarantuje, że młody człowiek stanie się „kimś”. W kodeksie ucznia mówi się również o systemie kar i nagan.
Podobny układ sporządzić można dla „kodeksu zachowań domowych”. W każdej rodzinie są obowiązki, kary, oraz nagrody. Szerokość zastosowania poszczególnych elementów tej „składanki” zależy od stosunków panujących między rodzicami i dziećmi w każdej rodzinie. Jeżeli są przyjacielskie dziecko rozumie: wykonuje swoje obowiązki i jednocześnie oczekuje od rodziców przestrzegania praw. Jest karane za przewinienia, ale też nagradzane. Innym skrajny model to dominacja rodziców, system, w którym istnieją tylko obowiązki i kary a brakuje miejsca na nagrody i prawa. Skrajnym przykładem tego modelu może być rodzina, w której dziecko nie ma prawa głosu….
I właśnie dla poprawy losu takich dzieci ustanowiono Konwencję Praw Dziecka, którą Polska podpisała w 1991 roku. Z jej przepisów wynikają między innymi prawo do życia i rozwoju, prawo do wychowywania się w rodzinie, wypowiedzi….
Prawo do życia i rozwoju jest łamane szczególnie w krajach afrykańskich gdzie wskaźnik umieralności niemowląt jest bardzo wysoki. Związane jest to z brakiem żywności oraz bardzo szybko rozpowszechniającymi się chorobami.
Rzadko przestrzegane jest prawo do wypowiedzi. W większości rodzin młody człowiek zyskuje prawo do wypowiedzi w sprawach najistotniejszych po usamodzielnieniu się. Do tego momentu może mieć jedynie możliwość wypowiadania się, lecz jego głos rzadko jest brany pod uwagę.
W niektórych krajach dzieci krzywdzone są przez rodziców poprzez stosowanie kar cielesnych, zmuszane są do ciężkiej pracy fizycznej, żebrania…
Niektóre dzieci wychowuje ulica. Nie odpowiedzialni rodzice nie ponoszą żadnych konsekwencji tego, że ich dzieci kradną i popełniają przestępstwa, robią to, aby móc przeżyć.
Częstym przypadkiem są porwania dzieci i handel nimi, to znaczy sprzedaż do adopcji lub w celu zatrudnienia do pracy niewolniczej.
W wyniku prowadzonych coraz częściej spraw rozwodowych, zdarza się, że jedno z rodziców pozbawione jest prawa do widywania się z dzieckiem a dziecko w toku sprawy rozwodowej nie ma prawa wyboru, z którym z rodziców chce być.
Do czasu usamodzielnienia się rodzicie decydują o życiu dzieci. Czasami warunki materialne rodziny powodują, iż dziecko zmuszone jest do podjęcia pracy w wieku nawet 15 lat, przez co dziecko ma ograniczone prawo do nauki.
Dobrze, że dorośli pomyśleli o dzieciach, którym jest źle. Choć to właśnie dorośli najczęściej łamią prawa dzieci….
Dorosłego, w pełni ukształtowanego człowieka, charakteryzują wola i rozum. Dzięki nim człowiek w sposób świadomy podejmuje decyzje i ponosi za nie odpowiedzialność. Człowiek musi się rozwinąć i dojrzeć do właściwego sobie sposobu życia. Rozwój ten wyznacza ludzka natura, w którą wpisane są swoiste prawa. Zabezpieczeniem praw natury jest prawo stanowione, stworzone przez ludzi, ogłoszone i zobowiązujące do jego przestrzegania. O dobrym prawie mówi się wówczas, gdy dobrze służy ono człowiekowi.
Dzieci posiadają szczególne prawa. Nie potrafią same zadbać o siebie, nie mogą samodzielnie znaleźć kierunku, w którym będą zmierzać… Do tego potrzebują pomocy rodziców, opiekunów i wielu innych ludzi. Rodzice i opiekunowie winni być „naturalnymi” strażnikami praw dziecka, a zabezpieczeniem ich wykonania powinno być odpowiednio skonstruowane prawo stanowione, które może a nawet powinno pomagać rodzicom i opiekunom w kształtowaniu i rozwoju dziecka.
Najważniejsze, odnoszące się do dzieci stanowione akty prawne, obowiązujące
w Polsce to Konstytucja RP, Ustawa o rzeczniku Praw Dziecka oraz międzynarodowa Konwencja o Prawach Dziecka.
Choć to właśnie dorośli najczęściej łamią prawa dzieci, dobrze, że wśród nich znaleźli się tacy, którzy pomyśleli, że dzieje się źle…
Katalog praw dziecka obejmuje prawa cywilne, socjalne, kulturalne i polityczne (dla starszych dzieci). Nie przyznano dzieciom praw ekonomicznych, pozostawiając je pod opieką prawną osób dorosłych.
Najważniejsze w prawie międzynarodowym są:
- prawo do życia i rozwoju,
- prawo do rodziny,
- wolność od przemocy fizycznej, psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych,
- prawo do swobodnego wyrażania poglądów i poszanowania ich przez dorosłych.
Są to fundamentalne prawa, za poszanowanie których, od momentu narodzin dziecka, odpowiedzialni są rodzice.
W każdej rodzinie funkcjonuje swoisty „kodeks zachowań domowych”. Są prawa i obowiązki, kary i nagrody. Zastosowanie poszczególnych elementów tej „składanki” zależy od wzajemnych relacji między rodzicami i dziećmi. Mogą być przyjacielskie – dziecko rozumie i wykonuje obowiązki, a jednocześnie oczekuje od rodziców zrozumienia i przestrzegania praw. Jest karane za przewinienia i nagradzane za dobre uczynki. Inny model to absolutna dominacja rodziców – istnienie obowiązków i rozwiniętego systemu kar, brak miejsca na prawa i nagrody. Ideałem byłoby, gdyby w praktyce występował układ pierwszy. Niestety, bardzo często mamy do czynienia z drugim modelem. Scenariusz do niego pisze samo życie. Patologie społeczne, pogoń za karierą, brak czasu, bieda …To główne powody nieszczęść…
Prawo do życia i rozwoju jest łamane przede wszystkim w krajach rozwijających się, o niskim dochodzie na jednego mieszkańca. Szczególnie w krajach afrykańskich wskaźnik umieralności niemowląt jest bardzo wysoki i tysiące dzieci umiera z głodu. Związane jest to z brakiem żywności oraz bardzo szybko rozpowszechniającymi się chorobami. chorobami niektórych krajach dzieci krzywdzone są przez rodziców poprzez stosowanie kar cielesnych, zmuszanie do ciężkiej pracy fizycznej, żebrania…
W Polsce z pojęciem stanowionych „praw i obowiązków”, po raz pierwszy, poza domem rodzinnym, dziecko spotyka się w szkole, gdzie obowiązuje Kodeks Ucznia i regulamin szkoły. Z tych dokumentów wynika prawo do zdobywania wiedzy i umiejętności przy wykorzystaniu wszelkich środków, jakimi dysponuje szkoła. Uczeń może występować z własną inicjatywą, wyrażać opinie, zgłaszać problemy, może należeć do wybranych organizacji szkolnych i reprezentować szkołę w zawodach i konkursach… Z Kodeksu Ucznia wynikają również obowiązki, są przewidziane kary za jego nie przestrzeganie. A z tym bywa różnie….
W Polsce zdarzają się przypadki, że dzieci „wychowuje” ulica. Nieodpowiedzialni rodzice nie ponoszą żadnych konsekwencji tego, że ich dzieci kradną i popełniają przestępstwa, nierzadko na ich polecenie… Robią to, aby uniknąć kary lub po prostu aby przeżyć… Państwo opiekuńcze nie może opuszczać do tego typu sytuacji… Nie może pozwolić aby dziecko zmuszone było do wejścia na drogę przestępstwa dla kawałka chleba… Żyjemy w XXI wieku i takie opracowania jak to muszą stać się wołaniem o pomoc.. Z okazji Dnia Dziecka nie dopuszczajmy, aby dzieci umierały z głodu, wycieńczenia ciężka pracą lub z powodu chorób, które w cywilizowanym świecie są absolutnie uleczalne… Nie gódźmy się na stosowanie przemocy cielesnej, na coraz częstsze przypadki molestowania seksualnego, na wzrost przestępczości wśród nieletnich… Powiedzmy NIE wszelkiemu nieszczęściu i biedzie… Bądźmy wszyscy ambasadorami wiary w lepsze jurto dal wszystkich dzieci na całym świecie.

Prawa dziecka to pojęcie z kategorii praw człowieka. Wynikają one z godności i niepowtarzalności dziecka jako jednostki ludzkiej. O prawach dziecka, podobnie jak o prawach człowieka, mówi się w relacji władza – jednostka. Jeżeli dziecko ma prawo, to znaczy, że państwo musi mu zapewnić możliwość korzystania z tego prawa. Prawa dziecka nie zależą od określonych koncepcji wychowawczych stosowanych przez rodzinę, szkołę czy instytucje opiekuńcze. Podobnie jak prawa człowieka, przysługują każdemu dziecku i nie można ich dziecko pozbawić. Zatem prawa dziecka to generalnie prawa człowieka, tyle, że z niektórych praw dzieci korzystają w miarę dojrzewania i stosowanie do rozeznania swojej sytuacji. Dziecko z racji swej niedojrzałości ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych oraz podlega władzy rodzicielskiej. A zatem jego uprawnienia i status prawny nie są takie same jak uprawnienia i status osoby dorosłej. Dziecko nie może samodzielnie wysuwać roszczeń w stosunku do państwa. Dlatego, w egzekucji należnych mu praw, dziecko jest reprezentowane przez rodziców ( prawnych opiekunów ) lub przez odpowiednie instytucje ( np. Rzecznika Praw Dziecka ).
Prawną ochronę dziecka zapewniają przepisy prawa międzynarodowego i prawo krajowe. Podstawowym aktem prawnym regulującym prawa dziecka w świecie jest przyjęta 20 listopada 1989 r. przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych Konwencja Praw Dziecka. Polska podpisała Konwencję 26 stycznia 1990 r., a ratyfikowała w 1991 r. i obowiązuje ona od 7 lipca 1991 r. Konwencja jest pierwszym dokumentem międzynarodowym dotyczącym dzieci, który zawiera tak szeroki katalog praw, z uwzględnieniem po raz pierwszy praw i wolności osobistych dziecka oraz wprowadza mechanizm kontroli przestrzegania postanowień przez Państwa-Strony. W Genewie pracuje Komitet Praw Dziecka, 10-osobowy zespół ekspertów, który rozpatruje sprawozdania rządów z wykonywania Konwencji ( pierwsze, po dwóch latach od wejścia w życie Konwencji, następne co pięć lat ).
W preambule do Konwencji o prawach dziecka napisano: „uznając, że dziecko dla pełnego i harmonijnego rozwoju swojej osobowości powinno wychowywać się w środowisku rodzinnym, w atmosferze szczęścia, miłości i zrozumienia”
Rzeczywiście dziecko powinno, zresztą dorośli też powinni być kochani i szczęśliwi, ale to nie znaczy, że mają do tego prawo, które może im zagwarantować państwo.
Innym dokumentem, który mówi o prawach dzieci jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. W artykule 72 zapewnia ochronę praw dziecka.
1. „Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka”
Kończąc uwagi wstępne wokół pojęcia prawa dziecka warto zwrócić uwagę na kwestię możliwości egzekwowania praw. Mieć prawo to znaczy móc rościć, żądać od władzy zrealizowania tegoż prawa. Zatem nie wystarczy, że prawa są zapisane. Muszą być określone procedury egzekwowania praw, a dzieci i ich przedstawiciele ustawowi, na ogół rodzice, powinni wiedzieć jakie to są prawa oraz, jak i gdzie mógł ich dochodzić. Z drugiej strony, w sprawach dotyczących dzieci, tam gdzie jest to możliwe, należy korzystać z pozasądowych procedur rozwiązywania konfliktów.

Rozdział I
Prawa dziecka w oparciu o Konwencję Praw Dziecka
Konwencja Praw Dziecka ustanawia status dziecka, który oparty jest na założeniach:
• „dziecko jest samodzielnym podmiotem i ze względu na swoją niedojrzałość psychiczną i fizyczną wymaga szczególnej opieki i ochrony prawnej,
• dziecko jako istota ludzka wymaga poszanowania jego tożsamości, godności i prywatności,
• rodzina jest najlepszym środowiskiem wychowania dziecka,
• państwo winno wspierać rodzinę, ale nie wyręczać w jej funkcji.”
Opracowując prawa dziecka sugerowano się następującymi zasadami:
• „Zasada dobra dziecka – wszystkie działania muszą być podejmowane z uwzględnieniem najlepiej pojętego interesu dziecka.
• Zasada równości – wszystkie dzieci, niezależnie od ich cech, są równe wobec prawa.
• Zasada poszanowania praw i odpowiedzialności obojga rodziców – państwo szanuje autonomię rodziny i ingeruje tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
• Zasada pomocy państwa – państwo zobowiązane jest do wspierania i zabezpieczenia socjalnego rodzin, w szczególności potrzebujących pomocy.”
Sformułowany w Konwencji katalog praw dziecka składa się z praw osobistych, socjalnych, kulturalnych i politycznych.
Prawa i wolności osobiste :
• prawo do życia i rozwoju,
„Art. 6.
1. Państwa-Strony uznają, że każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia.
2. Państwa-Strony zapewnią, w możliwie maksymalnym zakresie, warunki życia i rozwoju dziecka.”
• prawo do nauki ( w tym nauczanie bezpłatne i obowiązkowe na poziomie podstawowym ),
„Art. 28.
1. Państwa-Strony uznają prawo dziecka do nauki i w celu stopniowego realizowania tego prawa na zasadzie równych szans, w szczególności:
a) uczynią nauczanie podstawowe obowiązkowym i bezpłatnym dla wszystkich;
b) będą popierać rozwój różnorodnych form szkolnictwa średniego, zarówno ogólnokształcącego, jak i zawodowego, uczynią je dostępnymi dla każdego dziecka oraz podejmą odpowiednie kroki, takie jak wprowadzenie bezpłatnego nauczania oraz udzielanie w razie potrzeby pomocy finansowej;
c) za pomocą wszelkich właściwych środków uczynią szkolnictwo wyższe dostępnym dla wszystkich na zasadzie zdolności;
d) udostępnią wszystkim dzieciom informacje i poradnictwo szkolne i zawodowe;
e) podejmą kroki na rzecz zapewnienia regularnego uczęszczania do szkół oraz zmniejszenie wskaźnika porzucania nauki.
2. Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie właściwe środki zapewniające, aby dyscyplina szkolna była stosowana w sposób zgodny z ludzką godnością dziecka i niniejszą konwencją.
3. Państwa-Strony będą popierały i rozwijały międzynarodową współpracę w dziedzinie oświaty, w szczególności w celu przyczyniania się do zlikwidowania ignorancji i analfabetyzmu na świecie oraz ułatwienia dostępu do wiedzy naukowo-technicznej i nowoczesnych metod nauczania. W tym zakresie należy w szczególności uwzględniać potrzeby krajów rozwijających się.

Art. 29.
1. Państwa-Strony są zgodne, że nauka dziecka będzie ukierunkowana na:
a) rozwijanie w jak najpełniejszym zakresie osobowości, talentów oraz zdolności umysłowych i fizycznych dziecka;
b) rozwijanie w dziecku szacunku dla praw człowieka i podstawowych swobód oraz dla zasad zawartych w Karcie Narodów Zjednoczonych;
c) rozwijanie w dziecku szacunku dla jego rodziców, jego tożsamości kulturowej, języka i wartości, dla wartości narodowych kraju, w którym mieszka dziecko, kraju, z którego dziecko pochodzi, jak i dla innych kultur;
d) przygotowanie dziecka do odpowiedniego życia w wolnym społeczeństwie, w duchu zrozumienia, pokoju, tolerancji, równości płci oraz przyjaźni pomiędzy wszystkimi narodami, grupami etnicznymi, narodowymi i religijnymi oraz osobami rdzennego pochodzenia;
e) rozwijanie w dziecku poszanowania środowiska naturalnego.
2. Żadne postanowienie niniejszego artykułu lub artykułu 28 nie może być interpretowane w sposób naruszający wolność osób fizycznych lub ciał zbiorowych do zakładania i prowadzenia instytucji oświatowych, z zastrzeżeniem przestrzegania zasad wyrażonych w ustępie 1 niniejszego artykułu oraz wymogów, aby kształcenie w tego typu instytucjach odpowiadało minimalnym standardom, które określi dane państwo.”
• prawo do informacji,
„Art. 17.
1. Państwa-Strony uznają ważną rolę spełnianą przez środki masowego przekazu i zapewnią, aby dziecko miało dostęp do informacji oraz materiałów pochodzących z różnorodnych źródeł krajowych i międzynarodowych, szczególnie do tych, które mają na uwadze jego dobro w wymiarze społecznym, duchowym i moralnym oraz jego zdrowie fizyczne i psychiczne. W tym celu Państwa-Strony będą:
a) zachęcały środki masowego przekazu do rozpowszechniania informacji i materiałów, korzystnych dla dziecka w wymiarze społecznym…”
• prawo do tożsamości i identyczności ( nazwisko, imię, obywatelstwo, wiedza o własnym pochodzeniu ),
• prawo do ochrony przed poniżającym i okrutnym traktowaniem i karaniem ( w tym ochrona przed wyzyskiem i nadużyciem seksualnym ),
„Art. 34.
Państwa-Strony zobowiązują się do ochrony dzieci przed wszelkimi formami wyzysku seksualnego i nadużyć seksualnych. Dla osiągnięcia tych celów Państwa-Strony podejmą w szczególności wszelkie właściwe kroki o zasięgu krajowym, dwustronnym oraz wielostronnym dla przeciwdziałania:
a) nakłanianiu lub zmuszaniu dziecka do jakichkolwiek nielegalnych działań seksualnych;
b) wykorzystywaniu dzieci do prostytucji lub innych nielegalnych praktyk seksualnych;
c) wykorzystywaniu dzieci w pornograficznych przedstawieniach i materiałach.
Art. 35.
Państwa-Strony będą podejmowały wszelkie kroki o zasięgu krajowym, dwustronnym oraz wielostronnym dla przeciwdziałania uprowadzeniom, sprzedaży bądź handlowi dziećmi, dokonywanych dla jakichkolwiek celów i w jakiejkolwiek formie.
Art. 36.
Państwa-Strony będą bronić dziecko przed wszelkimi innymi formami wyzysku, w jakimkolwiek aspekcie naruszającym dobro dziecka.”

• prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania,
„Art. 14.
1. Państwa-Strony będą respektowały prawo dziecka do swobody myśli, sumienia i wyznania.”
• prawo do wyrażania własnych poglądów,
„Art. 12.
1. Państwa-Strony zapewniają dziecku, które jest zdolne do kształtowania swych własnych poglądów, prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów we wszystkich sprawach dotyczących dziecka, przyjmując je z należytą wagą, stosownie do wieku oraz dojrzałości dziecka.”
• prawo do wychowania w rodzinie i kontaktów z rodzicami w przypadku rozłączenia z nimi.
Prawa socjalne :
• prawo do odpowiedniego standardu życia,
• prawo do ochrony zdrowia,
„ Art. 24.
1. Państwa-Strony uznają prawo dziecka do najwyższego poziomu zdrowia i udogodnień w zakresie leczenia chorób oraz rehabilitacji zdrowotnej. Państwa-Strony będą dążyły do zapewnienia, aby żadne dziecko nie było pozbawione prawa dostępu do tego rodzaju opieki zdrowotnej.
2. Państwa-Strony będą dążyły do pełnej realizacji tego prawa, a w szczególności podejmą niezbędne kroki w celu:
a) zmniejszenia śmiertelności wśród noworodków i dzieci;
b) zapewnienia udzielania koniecznej pomocy oraz opieki zdrowotnej wszystkim dzieciom, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju podstawowej opieki zdrowotnej;
c) zwalczania chorób i niedożywienia, w tym - w ramach podstawowej opieki zdrowotnej - przez wykorzystanie między innymi łatwo dostępnych technik oraz przez dostarczanie odpowiednich pożywnych produktów żywnościowych i wody pitnej, z uwzględnieniem niebezpieczeństwa oraz ryzyka zanieczyszczenia środowiska naturalnego;
d) zapewnienia matkom właściwej opieki zdrowotnej w okresie przed i po urodzeniu dziecka;
e) zapewnienia, aby wszystkie grupy społeczne, w szczególności rodzice oraz dzieci, były informowane i posiadały dostęp do oświaty oraz otrzymywały wsparcie w korzystaniu z podstawowej wiedzy w zakresie zdrowia dziecka i karmienia, korzyści z karmienia piersią, higieny i warunków zdrowotnych otoczenia, a także zapobiegania wypadkom;
f) rozwoju profilaktycznej opieki zdrowotnej, poradnictwa dla rodziców oraz wychowania i usług w zakresie planowania rodziny.”

• prawo do zabezpieczenia socjalnego,
• prawo do wypoczynku i czasu wolnego.
„Art. 31.
1. Państwa-Strony uznają prawo dziecka do wypoczynku i czasu wolnego, do uczestniczenia w zabawach i zajęciach rekreacyjnych, stosownych do wieku dziecka, oraz do nieskrępowanego uczestniczenia w życiu kulturalnym i artystycznym.
2. Państwa-Strony będą przestrzegały oraz popierały prawo dziecka do wszechstronnego uczestnictwa w życiu kulturalnym i artystycznym oraz będą sprzyjały tworzeniu właściwych i równych sposobności dla działalności kulturalnej, artystycznej, rekreacyjnej oraz w zakresie wykorzystania czasu wolnego.”

Prawa kulturalne :
• prawo do korzystania z dóbr kultury.
Prawa polityczne :
• prawo stowarzyszania się zgromadzeń w celach pokojowych.
„Art. 15.
1. Państwa-Strony uznają prawa dziecka do swobodnego zrzeszania się oraz wolności pokojowych zgromadzeń.
2. Na wykonywanie tych praw nie mogą być nakładane jakiekolwiek ograniczenia, z wyjątkiem tych, które są zgodne z prawem i które są konieczne w społeczeństwie demokratycznym do zapewnienia interesów bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego, ochrony zdrowia bądź moralności społecznej lub ochrony praw i wolności innych osób.”

Rozdział II
Prawa i obowiązki dziecka zawarte w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej.
Najważniejszym gwarantem praw obywatelskich, najwyższym rangą aktem prawa wewnętrznego w naszym kraju jest Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Zgodnie z Konstytucją Konwencja Praw Dziecka jako ratyfikowana umowa międzynarodowa stanowi integralną część wewnętrznego polskiego porządku prawnego. Krajowe akty prawne, które szczegółowo regulują różne dziedziny życia, nie mogą być sprzeczne z przyjętymi przez państwo umowami międzynarodowymi. Do ochrony praw dziecka powołane są różnego typu instytucje : ośrodki pomocy społecznej, powiatowe centra pomocy rodzinie, sądy karne, sądy cywilne, sądy opiekuńcze, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw Dziecka.
Oto najważniejsze artykuły, które odnoszą się do wszystkich obywateli czyli i dzieci.
WOLNOŚCI I PRAWA OSOBISTE
Art. 38.
Rzeczpospolita Polska zapewnia każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.
Art. 39.
Nikt nie może być poddany eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnie wyrażonej zgody.
Art. 40.
Nikt nie może być poddany torturom ani okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje się stosowania kar cielesnych.
Art. 41.
1. Każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.
2. Każdy pozbawiony wolności nie na podstawie wyroku sądowego ma prawo odwołania się do sądu w celu niezwłocznego ustalenia legalności tego pozbawienia. O pozbawieniu wolności powiadamia się niezwłocznie rodzinę lub osobę wskazaną przez pozbawionego wolności.
Art. 47.
Każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym.
Art. 52.
1. Każdemu zapewnia się wolność poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz wyboru miejsca zamieszkania i pobytu.
2. Każdy może swobodnie opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Wolności, o których mowa w ust. 1 i 2, mogą podlegać ograniczeniom określonym w ustawie.
4. Obywatela polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.
5. Osoba, której pochodzenie polskie zostało stwierdzone zgodnie z ustawą, może osiedlić się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na stałe.
Art. 53.
1. Każdemu zapewnia się wolność sumienia i religii.
2. Wolność religii obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują.
3. Rodzice mają prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Przepis art. 48 ust. 1 stosuje się odpowiednio.
4. Religia kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole, przy czym nie może być naruszona wolność sumienia i religii innych osób.
Art. 54.
1. Każdemu zapewnia się wolność wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji.

WOLNOŚCI I PRAWA POLITYCZNE
Art. 57.
Każdemu zapewnia się wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i uczestniczenia w nich. Ograniczenie tej wolności może określać ustawa.
Art. 58.
1. Każdemu zapewnia się wolność zrzeszania się.
2. Zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. O odmowie rejestracji lub zakazie działania takiego zrzeszenia orzeka sąd.
3. Ustawa określa rodzaje zrzeszeń podlegających sądowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad tymi zrzeszeniami.

WOLNOŚCI I PRAWA EKONOMICZNE, SOCJALNE I KULTURALNE
Art. 64.
1. Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia.
2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej.
3. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.
Art. 65.
1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.
2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.
3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.
Art. 68.
1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.
2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.
3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom….
4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.
5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.
Art. 70.
1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.
2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.
3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.
4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.
5. Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie.
Art. 72.
1. Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.
2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.
3. W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.
4. Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.
Art. 73.
Każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury.
Art. 74.
1. Władze publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i przyszłym pokoleniom.
OBOWIĄZKI
Art. 82.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne.
Art. 83.
Każdy ma obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 84.
Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.
Art. 85.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.
Art. 86.
Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie. Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

Rozdział III
Prawa i obowiązki dziecka zawarte Statucie Szkoły Podstawowej
W szkole, w której pracuję jest opracowany statut zgodnie z aktualnymi rozporządzeniami MEN oraz w oparciu o Konwencję Praw Dziecka i Konstytucję Rzeczpospolitej Polskiej. Zawarte są w nim następujące prawa i obowiązki ucznia.

Uczeń ma prawo:
1. Właściwie zorganizowanego procesu kształcenia, zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej.
2. Opieki wychowawczej i warunków pobytu w szkole zapewniających bezpieczeństwo, poszanowanie jego godności oraz ochronę przed wszelkimi formami przemocy psychicznej i fizyczne j, uzależnieniem, demoralizacją, prze jawami patologii społecznej.
3. Korzystania z pomocy materialne j, bądź, ze środków budżetu państwa lub gminy przyznanych szkole.
4. Życzliwego, podmiotowego traktowania w procesie dydaktyczno-wychowawczym.
5. Swobody myśli i przekonań, w szczególności dotyczącej życia szkoły, a także światopoglądowych i religijnych - jeśli nie narusza to dobra innych osób.
6. Rozwijania zainteresowań, zdolności i talentów, zgodnie z formami przewidzianymi organizacja Drący szkoły.
7. Sprawiedliwej, obiektywnej i jawnej oceny oraz ustalonych sposobów kontroli postępów w nauce, o których informują nauczyciele poszczególnych przedmiotów na początku roku szkolnego.
8. Znać terminy i zakres sprawdzianów pisemnych z tygodniowym wyprzedzeniem.
9. Pomocy, w przypadku trudności w nauce, udzielonej przez nauczycieli i kolegów.
10. Korzystania z pomieszczeń szkolnych, sprzętu, środków dydaktycznych, księgozbioru biblioteki w czasie zajęć pozalekcyjnych.
11. Wpływania na działalność szkoły -poprzez działalność samorządową oraz zrzeszanie się w organizacjach działających w szkole.
12. Korzystania z poradnictwa psychologiczno – pedagogicznego i zawodowego.
13. Bezpiecznych i higienicznych organizacji wycieczek, biwaków itp. lub wyjścia poza szkołę zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie i higienie pracy i nauki.
14. Zgłaszania władzom szkoły .nauczycielom, organizacjom uczniowskim, radzie szkoły (jeśli taka została utworzona ), komitetowi rodzicielskiemu uwag, wniosków; i -postulatów dotyczących spraw uczniów oraz być -poinformowanym o sposobie ich załatwiania.
15. Znajomości programu nauczania na dany rok dla swojej klasy.
16. Zgłaszania nauczycielom problemów budzących szczególnie zainteresowanie z prośbą o wyjaśnienie i pomoc w ich realizacji i rozwiązywaniu.
17. Znajomości z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem terminu pisemnego sprawdzianu wiadomości - sprawdzian całogodzinny może być tylko jeden w ciągu dnia, a w ciąga tygodnia nie więcej niż dwa, sprawdzone i ocenione prace uczeń powinien otrzymać w ciągu 2 tygodni.
18. Znajomości na bieżąco ocen z poszczególnych -przedmiotów.
19. Uzyskania informacji na tydzień przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej o przewidywanych dla niego stopniach okresowych (rocznych ).
Natomiast o przewidywanym dla ucznia okresowym: ( rocznym:) stopniu niedostatecznym uczeń winien być poinformowany na miesiąc przed zakończeniem okresu (rocznych zajęć dydaktyczno wychowawczych)
20. Obniżenia wymagań w zakresie wiedzy i umiejętności z poszczególnych przedmiotów na pisemny wniosek poradni wymienionej w art.2 pkt.4 Ustawy o oświacie, jeżeli u ucznia stwierdzono deficyty rozwojowe uniemożliwiające sprostanie wymaganiom programowym.
21. Zwolnienia z zajęć wychowania fizycznego na podstawie zaświadczenia lekarza specjalisty lub poradni wymienionej w art.2 pkt.4 Ustawy o systemie oświaty.
22. Nagradzania za wyróżniające Dostępy w nauce, aktywność społeczną i wzorowe zachowanie.
23. Wykorzystanie na odpoczynek przerw międzylekcyjnych ,a na okres przerw świątecznych i ferii być zwolnionym od zadań domowych.
24. Wyboru kół zainteresowań i innych form zajęć pozalekcyjnych.
25. Wykonywania funkcji powierzonych przez organizacje działające w szkole i być wybieranym do samorządu uczniowskiego.
26. Reprezentowania szkoły w konkursach, przeglądach, zawodach i innych imprezach zgodnie ze swoimi możliwościami i umiejętnościami.
27. Zwracania się do organizacji uczniowskich, samorządu uczniowskiego wychowawcy klasy, dyrektora szkoły, rady szkoły ( jeśli taką utworzono), komitetu rodzicielskiego we wszystkich istotnych sprawach i uzyskiwania od nich pomocy w trudnych sytuacjach życiowych.
28. Opieki zdrowotnej, a w szczególności do korzystania z bezpłatnych świadczeń leczniczych i rehabilitacyjnych zakładów społecznej służby zdrowia.

Uczeń ma obowiązek:
1. Systematycznie i aktywnie uczestniczyć w zajęciach lekcyjnych i w życiu szkoły.
2. Systematycznie przygotowywać się do zajęć szkolnych.
3. Przeciwstawiać się przejawom brutalności i wulgarności.
4. Przestrzegać zasad kultury współżycia w odniesieniu do
nauczycieli, pracowników szkoły i kolegów.
5. Regularnie uczestniczyć w wybranych przez siebie zajęciach
pozalekcyjnych.
6. Dbać o własne życie, zdrowie, higienę i rozwój.
7. Przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny w trakcie zajęć, a także przed ich rozpoczęciem, w czasie przerw oraz w szatni.
8. Nie palić tytoniu, nie pić alkoholu, nie używać narkotyków i innych środków odurzających.
9. Troszczyć się o mienie szkoły, jego estetyczny wygląd, starać się o utrzymanie czystości i porządku na terenie szkoły.
10. Naprawić wyrządzoną przez siebie szkodę.
11. Respektowania uchwał i programów samorządu uczniowskiego.
12. Punktualnego rozpoczynania swoich zajęć szkolnych.
13. Okazywania szacunku wszystkim pracownikom szkoły.
14. Usprawiedliwiania nieobecności na zajęciach lekcyjnych.
15. Podporządkowania się zaleceniom i zarządzeniom dyrektora, rady pedagogicznej, nauczycieli oraz ustaleniom samorządu klasowego i szkolnego.
16. Przestrzegania zasad regulaminów pracowni przedmiotowych.
17. Nie uczestniczenia w imprezach pozaszkolnych po godz. 20.00 bez opieki rodziców ( opiekunów ).
18. Przebywania w czasie przerw międzylekcyjnych na korytarzu lub w obejściu szkoły - zabronione, jest samowolne wychodzenie poza teren szkoły.

Z rozmów oraz obserwacji życia w kraju uważam że:
1. Należy zwiększać przestrzeganie podstawowych praw i obowiązków dzieci.
2. Uświadamiać dzieciom w szkołach ich prawa i obowiązki oraz wskazywać miejsca gdzie i do kogo zgłaszać nieprzestrzeganie tych praw.
3. Należy zagwarantować dzieciom dostęp do informacji ich dotyczących, zarówno w szkole, placówce opiekuńczej, u lekarza czy w procedurze sądowej.
4. Należy wyrównywać szanse edukacyjne zwłaszcza w środowiskach wiejskich począwszy od edukacji przedszkolnej.
5. Należy usprawnić system pomocy dzieciom.


Bibliografia
1. E. Czyż „Prawa dziecka”, Warszawa 2002, Helsińska Fundacja Praw Człowieka
2. Konwencja Praw Dziecka.
3. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.
4. Rozporządzenie MEN z 21 maja 2001 r. w sprawie ramowego statutu publicznego przedszkola i publicznych szkół.
5. Statut Szkoły Podstawowej

Wyświetleń: 2746