Określenie problemu i przedstawienie założeń programu

Mówiąc o sytuacjach trudnych w szkole, mamy na myśli przede wszystkim sytuacje konfliktu. Konflikty towarzyszą nam na każdym kroku. Nie da się ich uniknąć. Gdy mamy do czynienia z drugim człowiekiem, czy jest nim kolega z klasy, członek rodziny, przyjaciel czy pracodawca, możemy zetknąć się z różnicą interesów, wartości, przekonań, wiedzy, emocji, które prowadzić nas mogą do konfliktu. Jednakże tylko od nas zależy, czy ten konflikt będzie dla nas wartością, szansą zmiany, rozwoju, pogłębienia relacji, czy wręcz przeciwnie – będzie destrukcyjny w skutkach, raniący, przyczyni się do pogorszenia lub rozpadu relacji. Konflikt sam w sobie nie jest zły i ważne byśmy mieli tego świadomość i go nie unikali. Staje się jednak wielkim zagrożeniem, kiedy powiązany jest z agresją, atakiem na drugą osobę, chęcią jej zranienia bądź zniszczenia. Problem braku umiejętności rozwiązywania konfliktów szczególnie wyraźnie widoczny jest w szkołach. Dzieciom i młodzieży coraz częściej zarzuca się wysoką agresywność i nieumiejętność konstruktywnego rozwiązywania sytuacji spornych. Dzieje się tak często dlatego, że uczniom brak społecznych doświadczeń i pozytywnych wzorców. Brak dyskusji, poszukiwanie winnych, pośpiech, powierzchowne relacje nie tworzą przestrzeni do konstruktywnego radzenia sobie z różnicami. W konflikcie często jesteśmy zahipnotyzowani zewnętrznymi wskaźnikami, bo wzbudzają się silne emocje i nasze spostrzeganie staje się zawężone. Nie myślimy tylko chcemy atakować lub uciec. Silne emocje są zaraźliwe i łatwo prowadzą do rozerwania relacji między ludźmi. Pojawiają się myśli, że konfliktu nie da się rozwiązać. Bojąc się, że grupa się rozpadnie, w sposób negatywny radzimy sobie z konfliktami poprzez utrzymywanie świętego spokoju. Nauczyciele unikają każdej konfrontacji.
Kontakty między uczniami w klasie często są pozornie dobrze ułożone. Czasami klasa wskazuje jedną osobę jako maskotkę. Nie wpływa to pozytywnie na rozwój relacji w klasie, bowiem nie może dojść do skrystalizowania się zachowań przyjacielskich. Inny zły sposób, to poszukiwanie kozła ofiarnego - kogoś na kogo zrzuca się winę. Wtedy już możemy spać spokojnie. Klasa atakuje najczęściej tego, kto czuje się słaby i boi się konfrontacji. Ofiara czuje się bezradna, zamyka się w sobie i poszukuje zrozumienia w innych działaniach lub u innych osób. Niestety są to zastępcze sposoby radzenia sobie z konfliktami. Uczniowie szukają też pozornych rozwiązań rozładowywania napięcia, ukierunkowywania agresji w inne obszary, poprzez tworzenie grup ciągłej walki i wojen (grupy subkulturowe), czy postawę to mi wisi i zanikanie uczuć. Rozwiązania te prowadzą do destrukcji.

Czym są mediacje?

Mediacje są rodzajem pertraktacji, w których osoba trzecia – przeszkolony mediator – pomaga znaleźć rozwiązanie w sytuacji, gdzie przynajmniej dwie strony nie umieją się ze sobą porozumieć. Celem mediacji jest wspólne wypracowanie takiego rozwiązania konfliktu, w którym mamy do czynienia z dwoma zwycięzcami – nie ma tutaj przegranych, obie strony powinny z rozwiązania odnieść korzyści.
Mediacja jest alternatywą dla kary. Oznacza to, że jeśli osoby skłócone w trakcie mediacji osiągną porozumienie, to kara, która groziła im za dany czyn, zostaje zniesiona. Nawet jeśli mamy do czynienia z sytuacją, w której pojawia się sprawca i ofiara (jak np. pobicie, drobna kradzież, itp.) i obie strony dobrowolnie decydują się na mediację, która kończy się sukcesem – sprawca nie jest dodatkowo obciążany karą. W przeciwnym razie spotkanie mediacyjne nie miałoby sensu. Nauczycielom często trudno jest zaakceptować, że winny nie ponosi kary, że jest to forma wymigania się. Tak nie jest. W sytuacji mediacji można wypracować wiele form rekompensaty za swoje uczynki, które działają znacznie skuteczniej od kary. Po pierwsze, osoba zgadzająca się na jakąś formę rekompensaty, przejmuje odpowiedzialność za swoje czyny. Wzrasta tym samym prawdopodobieństwo dochowania postanowień powziętych na mediacji, które mogą być nawet konstruktywnymi wyzwaniami. Z kolei dla poszkodowanego ucznia, rekompensata w postaci pomagania mu w lekcji, pomocy przy pracach domowych i tym podobne, może być zdecydowanie bardziej atrakcyjna niż nagana udzielona koledze, bądź wezwanie jego rodziców do szkoły. Rolą nauczyciela jest więc w sytuacji konfliktu zaproponowanie uczniom spotkania mediacyjnego i obietnica, że jeśli zakończy się ono powodzeniem, inne konsekwencje ze strony szkoły nie będą wyciągane.
Mediacja to idealny sposób rozwiązywania konfliktów w szkole, ponieważ:
- uczy odpowiedzialności,
- daje sposobność podjęcia trudnego tematu,
- daje możliwość godnego wyjścia z sytuacji,
- ma długotrwały skutek,
- jest wysokoefektywna.


Krótko o konflikcie

O konflikcie mówimy, gdy dwie osoby spostrzegają:
· niemożliwe do pogodzenia różnice interesów,
· niemożliwość zdobycia ważnych zasobów,
· niemożliwość realizacji ważnych potrzeb lub wartości.
Konflikt powstaje, gdy:
· gdy żadna ze stron nie może osiągnąć celów bez udziału lub zgody innych stron,
· strony blokują realizację dążeń,
· istnieją wyodrębnione strony o sprecyzowanych poglądach.


Koło konfliktów:

1. Konflikt danych polega na:
- braku informacji,
- błędnym zrozumieniu danych,
- różnych sposobach interpretacji danych,
2. Konflikt relacji polega na:
- błędnym spostrzeganiu
- złej komunikacji,
- silnych emocjach,
- negatywnych odwetowych sytuacjach,

3. Konflikt wartości polega na:
- różnicach religijnych, ideowych, związanych z tradycją
- wartościach związanych z własnym JA,
- wartościach dnia codziennego,

4. Konflikt interesów:
- interesy rzeczowe,
- interesy proceduralne,
- interesy psychologiczne,

5. Konflikt strukturalny polega na:
- nierównej kontroli zasobów,
- nierównym rozkładzie sił,
- ograniczeniach czasowych,
- różnych rolach społecznych,
- rozmieszczeniu przestrzennym.

Trzy pierwsze typy konfliktów (danych, relacji i wartości) tworzą tzw. czapę konfliktów i są nie do rozwiązania. Poprzez mediacje możemy rozwiązać tylko i wyłącznie konflikt interesów oraz strukturalny.
Sposoby rozwiązywania konfliktów:
· negocjacje – bezpośrednie rozmowy ukierunkowane na rozwiązanie konfliktów,
· facylitacja – rozmowy z udziałem osoby, która wprowadza procedurę strukturującą i stymulującą rozmowy,
· mediacje – rozmowy z udziałem bezstronnej osoby, której zadaniem jest pomóc stronom,
· arbitraż – odwołanie się stron do opinii niezależnego eksperta, którego propozycje rozwiązania konfliktu nie mają mocy prawnej, a ich przyjęcia zależne jest od stron.
· sąd – droga związana z odwołaniem się do obowiązującego prawa.
Konflikty przeważnie narastają stopniowo i charakteryzują się różnym stopniem eskalacji.

Stopnie dynamiki eskalacji konfliktów

Pierwszy stopień: PROWOKACJA:
W czasie lekcji Marcin patrzy pogardliwie na swojego kolegę, a tym samym prowokuje go. Robert nie wie, jak ma się bronić w tej sytuacji. Być może tylko mu się wydawało, że Marcin dziwnie się na niego patrzy? Robert grozi po tym Marcinowi, że go zabije.

Drugi stopień: UTRATA TWARZY
Podczas lekcji wychowania fizycznego Marcin niepostrzeżenie kopie Roberta w nogę. Nauczyciel nakrzyczał za to na Roberta i obwinił go za tę sytuację.

Trzeci topień: SZUKANIE SPRZYMIERZEŃCÓW
Teraz Robert szuka sprzymierzeńców w swojej grupie, ponieważ nie może obronić się słowami. Marcin także szuka sprzymierzeńców. Opowiada o wszystkim rodzicom i skarży się u dyrektora.

Czwarty stopień: SIĘGANIE PO PRZEMOC FIZYCZNĄ
Robert zaczyna popychać i boksować Marcina. Natomiast Marcin kopie Roberta w nogę w czasie meczu piłki nożnej.

Piąty stopień: NISZCZENIE DRUGIEJ OSOBY ZA CENĘ SAMOZNISZCZENIA
Robert ryzykuje wyrzucenie ze szkoły, aby zemścić się na Marcinie. Idąc na skargę do dyrektora Marcin ryzykuje, że zostanie pobity.

Im na niższym stopniu jest konflikt tym łatwiej go rozwiązać.

Cele programu

Mediacja jako rozwiązywanie konfliktów oddziałuje na dwóch płaszczyznach, z których wynikają odmienne cele:

Cele bezpośrednie

q Na płaszczyźnie związków i kontraktów rozwijana jest zdolność prowadzenia dialogu. Mediator wspiera z jednaj strony partnerów konfliktu w przedstawieniu ich osobistego punktu widzenia oraz ich pragnień. Dzięki temu wzmocniona zostaje ich samodzielność i odpowiedzialność za swoje czyny.

q Na płaszczyźnie treści osiągnięta zostaje w drodze rokowań sprawiedliwa, solidnie uzasadniona decyzja, z jakiej obie strony będą zadowolone. Obowiązuje tutaj poczucie sprawiedliwości u dzieci, które służy za punkt wyjściowy i pomaga w orientacji. Decyzja zostaje utrwalona na piśmie.

q Płaszczyzna związków i kontaktów - zdolność prowadzenia dialogu

q Płaszczyzna treści - pisemnie utrwalona decyzja

Cele pośrednie

q Cele tej koncepcji ustalone zostały w taki sposób, aby wynikało z niej dostrzegalne odciążenie szkoły oraz kolegium nauczycielskiego.

q Odciążenie to odczuwalne jest pod dwoma względami. Z jednej strony zredukowana zostaje energia i stres, ponieważ lekcja przebiega bez przeszkód dzięki oddelegowaniu skłóconych osób do specjalnego pomieszczenia.

q Z drugiej strony unikamy czasochłonnych sankcji. Należy tutaj:
§ przydzielanie i kontrolowanie prac za karę
§ wezwanie rodziców
§ długotrwałe dyskusje na temat ewentualnych sankcji dla danego ucznia w czasie rady pedagogicznej
§ prace pisemne itd.


Mediacja w szkole to uczenie sprawiedliwości naprawczej oraz promowanie wśród uczestników społeczności szkolnej strategii konstruktywnego podejścia do konfliktu. Sprawiedliwość naprawcza skupia się na potrzebach pokrzywdzonego. Jest odpowiedzią na złamanie prawa. Dzięki niej szkoda zostaje naprawiona, pokrzywdzony aktywnie uczestniczy w owym procesie naprawy, a sprawca widzi, że jego czyn ma wpływ na życie drugiej osoby.
Mediacja kończy się pisemnym utrwaleniem rezultatów. Zawierają one między innymi przeprosiny za nieprzyjazne zachowanie oraz ofertę rekompensaty strat i wyrządzonych szkód. Ustalenia muszą uspokajać obie strony. Nikt nie może poczuć się oszukany. Dzięki temu nie będzie już żadnego powodu, aby rozpoczynać nową kłótnię, gdyż każdy otrzymał to, co jest dla niego ważne.
W czasie mediacji musimy ściśle przestrzegać określonych
A) zasad:
· dobrowolność – strony muszą zgodzić się na mediacyjną formę rozwiązania konfliktu
· poufność – osoby pełniące funkcję mediatora muszą zachować poufność uzyskanych informacji,
· neutralność – mediatorzy nie mogą decydować o rozwiązaniach, muszą zaakceptować rozwiązania przyjęte przez strony,
· bezstronność – mediatorzy nie mogą wyrażać opinii o stronach, nie mogą oceniać, wspierać jednej strony,
· akceptowalność – wszyscy w szkole powinni wiedzieć i akceptować możliwość mediacyjnego rozwiązania konfliktów.


B) ram zewnętrznych:
· spotkanie mediacyjne trwa z reguły 30 do 45 minut. Czasami istnieje konieczność przeprowadzenia kilku spotkań.
· w trakcie mediacji wykluczmy kary ze strony rodziców i nauczycieli,


Znaczenie mediacji dla szkoły:

- uczy brania odpowiedzialności za swoje czyny
- zwiększa poczucie bezpieczeństwa w całej szkole
- łagodzi istniejące konflikty oraz zapobiega powstawaniu nowych
- prowadzi do zmiany postaw dzieci
- daje długotrwały efekt
- skupia się na potrzebach pokrzywdzonego
- odpowiedzią za złamanie prawa jest naprawienie szkody
- pokrzywdzony aktywnie uczestniczy w procesie
- powoduje wzrost zaufania do szkoły
- posiada wysoką efektywność
- daje możliwość godnego wyjścia z sytuacji konfliktowej
- uczy młodzież rozwiązywania konfliktów w sposób naprawczy


Rola mediatorów

- mediatorzy są bezstronni

Próbują w wyważony sposób zrozumieć obie strony wraz z ich uczuciami i pragnieniami.

- mediatorzy przejmują rolę moderatorów

Odpowiedzialność za treść rozmowy ponoszą skłócone osoby. Mediatorzy są odpowiedzialni za przebieg spotkania i zachowanie określonych reguł. Nie wyrażają swojego zdania!

- mediatorów obowiązuje milczenie, to znaczy muszą zachować wszystko w tajemnicy

Traktują wszystkie słowa, które padają w trakcie spotkania, jako ściśle poufne. Nauczyciele, rodzice i inni uczniowie dowiadują się na życzenie, czy odbyło się spotkanie mediacyjne oraz czy doszło do porozumienia.

- mediatorzy angażują się w tę pracę dobrowolnie

Spotkanie może zostać przerwane, jeśli mediatorzy nie widzą już sensu kontynuowania go. Może do tego dojść, gdy jedna strona nie stosuje się do ustalonych reguł, albo też nie jest wystarczająco otwarta wobec reszty.

- mediatorzy kierują się w swojej pracy potrzebami innych

W przeciwieństwie do rozjemców mediatorzy zajmują się intensywniej konfliktami skłóconych osób. Pytają o przyczyny i próbują zrozumieć uczucia wplątanych w kłótnię uczniów.

- mediatorzy orientują się w swojej pracy określonymi celami i myślą o przyszłości

Mediacja kończy się spisaniem ustaleń między skłóconymi partnerami. Mogą być to gesty rekompensaty: „Przepraszam cię za to, że cię zdenerwowałem”. Albo oferty zmiany: „Ponieważ skrzywiłem twój cyrkiel, kupię ci nowy”. Na koniec notujemy ustalone propozycje na przyszłość, na przykład: „Zanim zniszczę lub ubrudzę rzeczy Sebastiana, spróbuję z nim porozmawiać”.
Ustalenia te uspokajają obu uczniów, ponieważ żądna ze stron nie czuje się oszukana. Nie ma już żadnego powodu, aby rozpocząć nową kłótnię, gdyż każdy otrzymał to, co jest dla niego ważne.


Niebezpieczne momenty mediacji:

- groźby,
- wybuch agresji,
- złośliwe wkręty,
- przyjęcie roli ofiary,
- odmowa uczestnictwa w rozmowie,
- przyzwyczajenia zawodowe – rola nauczyciela – narzucanie swoich rozwiązań (nie zawsze będą one najlepsze dla dzieci i przez nie akceptowane).


Pięć faz mediacji:

Spotkanie mediacyjne składa się z pięciu następujących po sobie faz rokowań. Każdej z nich przyporządkowane są specyficzne techniki prowadzenia pertraktacji i cele.

Faza numer 1: Wprowadzenie + kontrakt

Na początku omawiane są reguły spotkania, na które wszyscy uczestnicy muszą się zgodzić, zostaje wyjaśniona metoda mediacji i przybliżona rola mediatora.

· Przedstawienie się

„Ja jestem Michał, a wy jak się nazywacie?”

· Powitanie i dodanie odwagi uczestnikom

„Cieszę się, że przyszliście obaj do nas”.

· Wyjaśnienie kolejności i przebiegu spotkania

„Najpierw chciałabym wam wyjaśnić, czym jest mediacja. A potem porozmawiamy o waszej kłótni, dobrze?”

· Setting (kontakt wzrokowy z mediatorem)

„Podczas mediacji mówicie do mnie, a dopiero na koniec będziecie rozmawiać ze sobą nawzajem. Dlatego też krzesła zostały tutaj ustawione inaczej niż zwykle. Pomoże wam to w takim prowadzeniu rozmowy, aby nie wybuchła między wami kłótnia”.



· Wyjaśnienie roli mediatora

„Moim zadaniem jest jednakowe traktowanie was obu. Spróbuję zrozumieć ciebie i ciebie, abyście mogli się znowu pogodzić. Dla waszej kłótni znajdziemy sprawiedliwe rozwiązanie”.

· Wyjaśnienie reguł i osiągnięcie zrozumienia

„Powinniście zgodzić się na trzy rzeczy
1. Mówi tylko jedna osoba
2. Nikt nie rani, ani nie obraża drugiej osoby
3. Nasza rozmowa jest poufna. Nikt nie opowiada jej treści innym”

Faza numer 2: Wysłuchanie stanowisk obu stron + wyjaśnienie stanu faktycznego

W fazie drugiej skłócone osoby prezentują swoje stanowiska. Zadanie mediatorów polega na ich wysłuchaniu, zrozumieniu i wyłowieniu wszystkiego, co negatywne. Mediator zadaje pytania orientacyjne, w przypadku kłamstw i obwiniania wyjaśnia rolę.

· Prośba o rozpoczęcie opowiadania (wprowadzenie do tej fazy)

„Tomku, czy chcesz jako pierwszy opowiedzieć mi, co wydarzyło się z twojego punktu widzenia?”

· Odzwierciedlanie treści

„Zobaczymy, czy cię dobrze zrozumiałem. Uważasz więc, że ...”

· zadawanie pytań orientacyjnych

- „Kiedy wybuchła wasza kłótnia?”
- „Co masz dokładnie na myśli?”
- „Czy wcześniej już też tak było?”

· W przypadku „kłamstw” i obwiniania wyjaśniamy rolę

„Nie jestem sędzią. A my nie szukamy tutaj prawdy. Interesuje mnie o wiele bardziej to, jak ty się czujesz i jak ty się czujesz. Opowiedz mi ...”

· Zakończenie tej fazy: podsumowanie i wskazanie podobieństw (powierzchownych)

„Macie ten sam problem”.

Faza numer 3: Odnalezienie osobistego znaczenia konfliktu

Przy pomocy pytania: „Co wszystko to oznacza dla ciebie?” szukamy osobistych przyczyn kłótni. Mediator zadaje pytania otwarte (pogłębiające), powtarza wypowiedzi drugiej osoby, wskazuje rezultaty i chwali.

· Otwarte pytanie

„Co oznacza dla ciebie to, co właśnie omówiliśmy?”

· Odzwierciedlanie uczuć

„Czy uważasz, że ...?”
„Wydaje mi się, że ty....”

· Otwarte pytanie (głębiej leżące uczucia i przyczyny)

„Co oznacza to jeszcze i co masz konkretnie na myśli?
Czy chcesz opowiedzieć mi więcej o tym?”
„Co jest w tym najważniejsze dla ciebie? Czy potrafisz to powiedzieć?”
„Co właściwie tak bardzo zdenerwowało cię w tej sprawie, czy chcesz mi to opowiedzieć?”
· Odzwierciedlanie uczuć
„Zdaje mi się, że ty ...”
„Czy uważasz, że ...”

· Prosimy drugą stronę o cierpliwość

„Posłuchaj, jeszcze przez chwilę muszę z nim porozmawiać, bowiem nie do końca go zrozumiałem. Za chwilę zwrócę się do ciebie, abyśmy mogli zrozumieć również ciebie”.

· Zakończenie tej fazy: wskazanie na rezultaty

„Udało się nam wykonać duży krok do przodu. Wiemy, co było dla was ważne i jak się czuliście. Cieszę się, że byliście tak szczerzy i tak dobrze współpracowaliście”.

Faza numer 4: Od przeszłości do przyszłości

Przeszłość doprowadzana jest dzięki fantazji do dobrego zakończenia. Wyobrażamy sobie „happy end”. Na podstawie przemyśleń: „Jak mogłoby to odbyć się inaczej?” definiujemy cele i zastanawiamy się nad ewentualnymi rozwiązaniami na przyszłość. Jeżeli wina ustąpi miejsca zrozumieniu, mediator może ponownie nawiązać bezpośredni kontakt w rozmowie z uczestnikami.

· Zmiana scenariusza (wprowadzenie do tej fazy)

„Patryk, gdybyś mógł wrócić czas, co chciałbyś zmienić? Jak by to konkretnie wyglądało?”

· Powtarzanie wypowiedzi drugiej osobie

„Tomku, Patryk życzyłby sobie, abyś ... Co ty chciałbyś zmienić?”

· Stworzenie bezpośredniej komunikacji

„Czy chcesz powiedzieć mu o tym sam?”

· Wykluczenie poczucia winy

„Gdybyś mógł, sprawiłbyś, aby to się nie wydarzyło”.
„Przecież tego wcale tak nie chciałeś”.

· Podsumowanie

„W przyszłości będziecie inaczej postępowali”.
„W porządku, być może pomoże nam to na przyszłość.”

Faza numer 5: Rekompensata / pojednanie

Teraz mediator kieruje ustaleniem rekompensaty za powstałe szkody duchowe i materialne oraz nakłania skłócone osoby do opracowania propozycji, w jaki sposób mogłyby one w przyszłości poprawić wzajemne kontakty: „Czego chciałbyś, abyście byli kwita? A co jesteś gotowy zaproponować w zamian?” Wykorzystujemy tutaj ćwiczenie zwane „burzą mózgów”. W ustaleniach końcowych spisujemy wyniki, następnie wszyscy uczestnicy mediacji składają swoje podpisy (wzór pod koniec tej lekcji). Po wyznaczeniu terminu kontroli kończymy spotkanie mediacyjne.

· Nakłaniamy do zastanowienia się (wprowadzenie do tej fazy)
„Tomku, czego chciałbyś od Patryka, abyś mógł się znowu z nim pogodzić oraz co ty mógłbyś dać mu w zamian? Coś, co będzie mu się podobało. Możesz zapytać go sam, czy tego chce”.

· Powtarzanie dla drugiej strony
„Patryk, czego chciałbyś od Tomka, abyś mógł się znowu z nim pogodzić oraz co ty mógłbyś dać mu w zamian? Coś, co będzie mu się podobało. Możesz zapytać go sam, czy tego chce”.

· Zapisywanie wszystkich pomysłów

„Sprawdźmy, gdzie się ze sobą zgadzacie”.

· Sprawdzamy, czy są sprawiedliwe i możliwe do realizacji oraz wybieramy wspólne rozwiązanie

„Czy obydwaj uważacie, że jest to dobre rozwiązanie? Ty i ty także? (mediator pozostawia opracowanie rozwiązania uczestnikom mediacji)

· Końcowe ustalenia i wyznaczenie kolejnego terminu

· Przyjazne pożegnanie

„Praca z wami sprawiła mi ogromną przyjemność. Zobaczymy się za czternaście dni. Czy chcecie sobie podać dłonie?”

· Zapisanie ustaleń



Protokół ze spotkania mediacyjnego

Data spotkania: ....................................

Imię i nazwisko pierwszej osoby: ..................................

Imię i nazwisko drugiej osoby: ..............................

Imię i nazwisko mediatora: ......................................


Ustalenia: .............................................

..........................................

..........................................

............................................


Kolejne spotkanie odbędzie się dnia ...................... o godzinie ................


Podpisy:

Pierwsza osoba: .......................................

Druga osoba..................................

Mediator: ....................................




Techniki mediacyjne

1. Technika mediacyjna „odzwierciedlanie”

Pojęcie „odzwierciedlanie” wskazuje na to, że wszystko, co jedna ze skłóconych osób powie, zostaje powtórzone z zachowaniem pierwotnego sensu. Tak jak lustro oddaje wizualnie to, co można zobaczyć, mediatorzy akustycznie powtarzają to, co usłyszeli i jak to zrozumieli.

Mamy tutaj trzy możliwości:
a) odzwierciedlanie uczuć:
Mediator odzwierciedla uczucia, które słyszy, wyczuwa lub widzi, wyrażając je w słowach:
· Wydajesz się być tak bardzo zmęczony, czy tak jest w rzeczywistości?
· Zrozumiałem cię tak, że cała ta sprawa cię smuci, czy mam rację?
· Widzę, że jesteś bardzo zły i potrafię cię zrozumieć.
· To dla ciebie za dużo, prawda?
· Czujesz się wykorzystany? Czy to cię właśnie tak złości?

b) odzwierciedlanie treści:
Mediator odzwierciedla treść wykorzystując własne słowa, jednocześnie niczego nie dodając i nie pomijając istotnych elementów:
· Uważasz, że inni nie potraktują poważnie tego, co opowiadasz?
· Uważasz, że nie jesteś winien temu, że ona tak szybko się zasmuca?

c) odzwierciedlanie treści i uczuć:
Mediator odzwierciedla zarówno treść, jak i uczucia:
· Uważasz, że zakaz uczestnictwa w wycieczce klasowej dotknął cię bardziej niż wszystko inne, ponieważ pozostali będą się w tym czasie bawili, a ty musisz się nadal uczyć. Dlatego też nie wiesz co powiedzieć i jesteś wściekły. Czy mam rację?
· Zrozumiałem to tak, że jesteś innego zdania niż Robert. Wiesz, że każdy ma swoje mocne strony, a twoja to najwyraźniej strzelanie z łuku, a nie sport, czy to prawda?

2. Technika mediacyjna „podsumowanie”

Po zakończeniu dłuższych urywków rozmowy podsumowujemy wszystko to, co zostało powiedziane. Pokazujemy różnice i podobieństwa. Najlepiej jest nazwać wspólne uczucia: „Oboje jesteście rozczarowani”. Poza tym chwalimy uczestników mediacji za ich otwartość. Bowiem wcale nie jest łatwo otworzyć się i ujawnić swoje uczucia, jeżeli jesteśmy rozzłoszczeni, zdenerwowani lub urażeni. W podsumowaniu można zarówno sprowadzić do wspólnego mianownika treści, jak i wyrazić w słowach podobne uczucia skłóconych osób. ”Macie obie wprawdzie odmienne zdanie, ale jedno jest u was wspólne: czujecie obie, że macie rację. A ja mam wrażenie, że obie jesteście także bardzo urażone”. Pokazuje to skłóconym stronom, że mimo nieprzejednanej wrogości częściowo mają podobne uczucia. A to już pierwszy krok do pojednania.

3. Technika mediacyjna „powtarzanie wypowiedzi drugiej osobie”

W czasie mediacji wszystko musi zostać powiedziane dwa razy, aby mogło zostać raz zrozumiane.
W celu zbudowania pomostu między skłóconymi stronami można wykorzystać technikę „powtarzanie wypowiedzi drugiej osobie”. Mediator powtarza tutaj prawie dosłownie wypowiedzi jednego z uczestników mediacji drugiemu. Zwraca on przy tym całe ciało w jego stronę i nawiązuje z nim kontakt wzrokowy. Pomijamy negatywne uwagi lub obraźliwy wydźwięk.
Poprzez naprzemienne skierowanie uwagi obu skłóconym partnerom wzmacniamy układ trójkąta, w którym mediator przejmuje rolę tłumacza.
Skuteczne są przy tym dwie rzeczy:
a) Dzięki powtarzaniu jej słów mówiąca osoba czuje się poważnie potraktowana. Poprzez utrzymanie sensu wyrażone i zaakceptowane zostają jej uczucia.
b) Dzięki zwracaniu się w stronę jednego z partnerów i pomijanie wyrzutów również druga osoba może bez złości zrozumieć jego uwagi. Oboje są w stanie zainteresować się drugą osobą, zamiast tylko ją zwalczać. Rozmowa mediacyjna może przejśc do następnego kroku pertraktacji.

4. Technika mediacyjna „normalizowanie”

Normalizowanie pomaga skłóconym osobom w chronieniu się przed utratą twarzy.
Technikę „normalizowania” wykorzystujemy:
a) jeżeli w grę wchodzi uczucie wstydu,
b) jeżeli coś wydaję się drażliwe,
c) jeżeli dziecko/ młody człowiek ma wrażenie, że tylko on zna dane uczucie.

Pokazując, że inni ludzie czują się podobnie, albo też, że sami przeżyliśmy coś takiego, redukujemy wstyd.
Dzięki temu rozmowa mediacyjna może przebiegać w sposób rzeczowy.







ANKIETA EWALUACYJNA PO SPOTKANIU MEDIACYJNYM

Dziękuję Ci za udział w spotkaniu mediacyjnym. Cieszę się, że zdecydowałeś się w ten sposób rozwiązać konflikt z Twoim kolegą/koleżanką. Chciałabym, abyś ocenił te formę rozwiązywania sporów. Pomoże mi to poznać Twoje wrażenia, opinię i lepiej współpracować z innymi w przyszłości.

1. Czy podoba Ci się mediacja jako sposób rozwiązywania konfliktów?
TAK NIE NIE MAM ZDANIA
2. Czy poleciłbyś mediacje kolegom, którzy nie mogą rozwiązać swoich problemów?
TAK NIE
3. Jakie korzyści mają według Ciebie mediacje?
.......................................................
4. Jakie mają wady?
..............................
5. Czy zasady mediacji były dla Ciebie od początku jasne?
TAK NIE
6. Czy trudno był Ci ich przestrzegać?
TAK NIE (dlaczego?) .....................................
............................................
........................................................
7. Czy osoba mediatora wzbudzała Twoje zaufanie?
TAK NIE (dlaczego?) ..........................................
.................................................
............................................
8. Czy dobrze czułeś się w pokoju mediacyjnym?
TAK NIE (dlaczego?) ...............................
....................
................................................................
9. Czy rozwiązanie sporu sprawiło Ci satysfakcję?
TAK NIE (dlaczego?) ........................................
.................................................
............................................



Literatura


1. Hauk, D. (2006): „ Łagodzenie konfliktów w szkole i w pracy z młodzieżą” Poradnik do treningu mediacji. Wydawnictwo: Jedność Kielce
2. Bałutowski, D., Prusakowski, S. (2007): „Mediacje – szansa dla szkoły”. W: Psychologia w szkole, nr 3(15), str.105-114
3. Materiały z Konferencji: ”Zapobieganie Agresji w szkole”- Poznań listopad 2006 organizator: Centrum CBT Poznań
4. Materiały z I Kongresu pedagogów i psychologów szkolnych – Przejawy i źródła problemów wychowawczych w szkole i przedszkolu – Warszawa 15-16 lutego 2007 /organizatorzy: Akademia Pedagogiki Specjalnej, Instytut Badań w Oświacie, Wydawnictwo Fraszka Edukacyjna

Wyświetleń: 3266