Cel stosowania gier, zabaw i piosenek w kształceniu zintegrowanym.
„Dzieciństwo jest okresem, w którym zabawa rozwija się z niepohamowaną bujnością. I chyba dzięki niej większość ludzi uważa własne dzieciństwo za najmilszy okres w swoim życiu. Jest to wszakże okres nie tylko najprzyjemniejszy, ale i najważniejszy wżyciu, od jego, bowiem długości i wykorzystania zależy w znacznym stopniu rozwój jednostki”
Zabawa w wieku wczesnoszkolnym powinna być podstawową formą aktywności dzieci. Na zajęciach szkolnych na tym etapie kształcenia można w szerokim zakresie wykorzystać gry, zabawy, piosenki zarówno na poziomie kształcenia jak i wychowania. Uczenie się w formie zabawy przyczynia się do złagodzenia wysiłku woli, do koncentracji uwagi, zainteresowania i ciekawości poznawczej. Dzięki grom, zabawom i piosenkom aktywizują się funkcje poznawcze, jak i procesy myślenia, oraz kształtowanie się operacji logicznych. Aktywność dziecka w zabawie w dużym stopniu pomaga w rozwijaniu zdolności. Podczas tych form pracy dzieci przyswajają sobie różne rodzaje wiadomości i stosują je w odpowiednim momencie. Szczególne znaczenie ma dosłowne zapamiętywanie zgodnie z zasadą, że trwalej zapamiętuje się to, co jest bardziej przyjemne. Gry i zabawy pozwalają na kształtowanie szeregu umiejętności uniwersalnych, niezbędnych w życiu i w nauce. Bawiąc się z dziećmi, od małego uczymy ich cierpliwości oraz respektowania reguł gry (np. w grach planszowych, każdy gracz musi oczekiwać na swój ruch – swoją kolej), przeżywania zwycięstw i porażek (także w życiu), wybierania właściwych strategii i logicznego myślenia. Zapewniają aktywność uczestników i uczą współdziałania. Gry i zabawy, które są dobrze zaprojektowane kształtują mnóstwo umiejętności poznawczych i społecznych, m.in. rozwiązywanie problemów, analiza i strukturyzacja wiedzy pod kątem jej przydatności do rozwiązywania problemów i rywalizacji, giętkość i płynność myślenia.
Gry, zabawy i piosenki wyzwalają twórczą fantazję u dzieci, ujawniają też ich wiadomości. Umożliwiają zdobywanie umiejętności i nawyków niezbędnych do uczenia się w szkole. A w przyszłości do wykorzystania w pracy zawodowej. Główną rolą tych form pracy z dziećmi jest ich funkcja poznawcza. Polega ona na wzbudzaniu i wzmacnianiu wewnętrznej chęci do wykonywania zadań szkolnych. W szczególności zaś, motywują one do czynności obserwacyjnych, analityczno – syntetycznych, porównywania według określonych grup znaczeniowych. Zabawa sprawia, że zawarte w niej zadania są bardziej interesujące, bardziej atrakcyjne. Zapobiega to znużeniu, a także zachęca dzieci do pokonywania trudności. Zabawy mają zazwyczaj charakter zespołowy, co wpływa na kształtowanie takiej cechy odpowiedzialności, jak: wola, wytrwałość w osiąganiu celu, umiejętność pracy i współdziałania w zespole, i dla zespołu.
Gry i zabawy mają duże znaczenie kształcące, emocjonalne i wychowawcze. Uczestnictwo w nich zmusza dzieci do wysiłku myślowego i do rozwiązania problemu. Przyczyniają się do minimalizowania trudności i niepowodzeń szkolnych. Ćwiczenia realizowane w formie gier i zabaw dydaktycznych mogą stać się dla dziecka źródłem sukcesu, a wynik, który dziecko pragnie osiągnąć, to rozwiązanie krzyżówki, łamigłówki, rebusu, zagadki.
W zabawach, grach i piosenkach mamy do czynienia ze wszystkimi elementami kształcenia wielostronnego, to jest uczenia się poprzez poznawanie, przeżywanie i działanie.
Zajęcia z dziećmi w młodszym wieku szkolnym są zajęciami, na których szczególnie wyraźnie uwidacznia się różnorodność posiadanych przez dzieci umiejętności i indywidualnych zdolności. Zadaniem nauczyciela jest więc wprowadzenie metod, które pozwolą wszystkim uczniom, bez względu na poziom posiadanych umiejętności, uczestniczyć w zajęciach w sposób możliwie najefektywniejszy i motywujący do dalszej nauki.
W przypadku grupy o dużym zróżnicowaniu ważne jest, aby każde z dzieci miało możliwość wykazania się pewnymi zdolnościami i zainteresowaniami. Dziecko słabsze może mieć zdolności plastyczne, muzyczne, być może interesuje się przyrodą lub historią.
Uczenie się języka obcego to długotrwałe i żmudne zajęcie, wymagające systematycznej pracy od ucznia i wysiłku od nauczyciela. Stosowanie gier i zabaw w czasie trwania zajęć jest bardzo istotne. Dzieci szybko się męczą i spada ich poziom koncentracji. Do nauczyciela należy uatrakcyjnienie procesu nauczania języka. Uatrakcyjnienie zajęć przez zastosowanie gry lub zabawy sprawia, że uczniowie nabierają ochoty do dalszej pracy.

Gry i zabawy
Gry i zabawy to przede wszystkim wspaniała zabawa. W czasie zajęć pozwalają na eliminowanie nudy, która czasami wkrada się w tok lekcji. Uczniowie bez względu na wiek lubią gry i zabawy.
W czasie gry mocno się angażują i uczą się bawiąc. Używają języka obcego, nie zwracając uwagi na poprawność gramatyczną czy leksykalną. Posługują się nim w naturalny sposób. W obecnych czasach ważna jest znajomość języków obcych.
Grając uczniowie wymieniają ważne informacje np. pytając o drogę, kupując bilet, zamawiając posiłek. W czasie gier i zabaw współpracują, wspólnie podejmują decyzje. Panuje wtedy przyjazna atmosfera. Nauczyciel pełni rolę obserwatora, dzieci uczą się nawzajem, sami poprawiają zauważone błędy. Gry pełnią rolę relaksacyjną, eliminują stres.
Gry i zabawy zapewniają autentyczny kontekst językowy. Dają możliwość kooperacji, ale i współzawodnictwa, uczą trzymania się reguł, czekania na własną kolej, a także umiejętności przegrywania. Gry i zabawy można stosować w różnych fazach lekcji:
Gry i zabawy pobudzające np. zabawy ruchowe z elementem biegu, skoku, orientacyjno-porządkowe, zgadywanki, gry zachęcające do mówienia. Tego rodzaju zabawy najlepiej stosować na początku lekcji lub po ćwiczeniach statycznych, wymagających koncentracji.
Gry i zabawy uspokajające np. gry opierające się na słuchaniu, krzyżówki, rebusy, gry planszowe, prace plastyczno-techniczne. Tego rodzaju zabawy są bardzo potrzebne. Sprzyjają rozwijaniu umiejętności koncentracji, relaksują, dają możliwość odpoczynku dużym grupom mięśniowym.
Znanych jest wiele rodzajów gier: gry tradycyjne, gry „akcji”, indywidualne, w parach, zespołowe, ciche, itd. Rolą nauczyciela jest wybór takiej, która sprawi dziecku przyjemność i zarazem spełni swoją rolę edukacyjną. Istotne jest, by nauczyciel dysponował bogatym zestawem środków dydaktycznych, dzięki którym będzie mógł przeprowadzić wiele różnych zabaw językowych. Nauczyciel powinien pamiętać o tym, aby przejście z jednej gry w drugą odbywało się w sposób spokojny i ostrożny, aby ta zmiana nie stworzyła dużej dezorientacji i zamieszania w klasie.

Piosenki i rymowanki
Muzyka w nauczaniu początkowym, oprócz tego, że pomaga stworzyć przyjemną i pozytywną atmosferę w klasie, to także pomaga poznawać coraz więcej słów oraz całych struktur językowych. Kolejną zaletą jest to, że poprzez jej naśladowanie uczniowie uczą się dokładniejszej wymowy i naturalnej intonacji językowej. Muzyka to nie tylko piosenki, ale także wyliczanki, rymowanki, „rapowanki”. Zapadają one dobrze w pamięć i często nawet po kilku latach przerwy dzieci śpiewają piosenki, których nauczyły się w klasach początkowych. Piosenki, wyliczanki, rymowanki, „rapowanki” mogą być stosowane przed każdą zabawą, dzięki czemu dzieci szybko je zapamiętują. Towarzyszy im zawsze rytm, melodia, oraz aktywność. Są one integralną częścią procesu nauczania. Umożliwiają uczniom kształcenie i wykorzystanie umiejętności muzycznych oraz językowych.
Stanowią nieodłączny element pracy na etapie wczesnoszkolnym. Mogą być stosowane w każdej fazie lekcji stanowiąc atrakcyjny sposób prezentacji nowego materiału, ćwiczenia nowych struktur językowych, słownictwa, wymowy. Rytm, melodia i ruch wiążący się z wieloma piosenkami ułatwia zapamiętywanie nowych wyrazów i zwrotów.

Najlepsza piosenka to taka, której:
Treść zintegrowana jest z tematyką lekcji i przyswajanym słownictwem,
Linia melodyczna jest dostosowana do możliwości głosowych dzieci w danej grupie wiekowej,
Tematyka odpowiada zainteresowaniom i przeżyciom dzieci w danej grupie wiekowej,
Umożliwia dołączenie ruchu, dramatyzację treści.

Uczenie piosenki, czy rymowanki powinno odbywać się w etapach:
Przygotowanie uczniów do piosenki. Przygotowanie to obejmuje przedstawienie treści piosenki, najlepiej w języku docelowym z zastosowaniem pomocy wizualnych, dramatyzacji, ruchu oraz wysłuchanie całej piosenki.
Prezentacja tekstu piosenki. Chodzi tu o zwrócenie uczniom uwagi na słowa i zwroty, które już poznali w innym kontekście oraz prezentację słownictwa kluczowego do zrozumienia treści piosenki.
Recytacja treści po linijce. Uczniowie powtarzają za nauczycielem słowa.
Śpiewanie/rytmiczna recytacja tekstu po linijce. Jeżeli w piosence jest refren, to należy zacząć od refrenu.
Dołączenie akompaniamentu rytmicznego. Kiedy uczniowie nauczą się już piosenki na tyle, by móc swobodnie śpiewać, dołączamy do niej akompaniament. Jeżeli z piosenką wiąże się ruch (action songs), należy go uczyć łącznie ze słowami i melodią.
Nauka języka obcego przez piosenki to technika wyrabiająca pamięć mechaniczną i wspomagająca opanowanie mowy. Ponieważ piosenki są najlepszym sposobem zapamiętywania całych zwrotów, powinny być stałym elementem na każdej lekcji j. angielskiego we wczesnoszkolnym etapie nauczania. Odpowiedni dobór piosenek, w tym piosenek edukacyjnych przeznaczonych do nauki języka, pozwala na wprowadzenie każdej struktury gramatycznej i słownictwa zawartego w programie nauczania. Piosenki z angielskiej dziecięcej literatury śpiewanej są doskonałą pomocą w przyswajaniu języka. Należy je traktować jako materiał wyjściowy zarówno do ćwiczeń strukturalnych jak i do stymulacji komunikatywnej.

Reasumując powyższe informacje można wysunąć wniosek, że gry, zabawy i piosenki odgrywają znaczącą rolę w nauce języka obcego. Przyczyniają się nie tylko do rozwoju psychicznego dziecka, ale posiadają także walory kształcące. Dzięki nim rozwija się spostrzegawczość i wyobraźnia, logiczne myślenie, prawidłowe wnioskowanie, ćwiczy się pamięć i umiejętność skupiania uwagi. Stosowanie tych form w nauczaniu może również wyrównywać niedobory, jak np. zwolniony refleks, trudności w postrzeganiu, myśleniu i orientacji przestrzennej. Odpowiednio dobrane pomagają w zmniejszaniu nadmiernej ruchliwości, braku opanowania, pozwalają także stopniowo usunąć zbytnią nieśmiałość lub zahamowania w kontaktach i współdziałaniu z rówieśnikami. Dzięki grom, zabawom i piosenkom można łatwo pobudzić i podtrzymać uwagę dzieci oraz rozwijać ich aktywność myślową i językową.
Docenianie roli oraz wiedza na temat gier, zabaw i piosenek w edukacji wczesnoszkolnej z językiem angielskim pozwoli nauczycielowi pokierować procesem nauczania w taki sposób, aby uczniowie mieli możliwość osiągnięcia sukcesów i przyjemności w nauce.

Autor: Renata Rainko nauczyciel SP im. K.I. Gałczyńskiego w Okartowie

Bibliografia:
Kamerling W.: Zabawy w nauczaniu początkowym. Warszawa, 1990
Lee W.R.: Language Teaching Games and Context, OUP, 1980
Nicholls K.: Program nauczania języka angielskiego w systemie zintegrowanym I etap edukacyjny. Warszawa, 2003
Nicholls K.: Hocus Pocus 1. Książka dla nauczyciela, Warszawa, 2003

Wyświetleń: 2437