Temat: Muszę wyrzec się szczęścia. Muszę być sam jeden… Przyczyny samotności Tomasza Judyma, bohatera powieści Stefana Żeromskiego Ludzie bezdomni.

Cel ogólny: lekcja ma skłonić uczniów do refleksji na temat roli samotności w życiu każdego człowieka.

Cele szczegółowe:
Uczeń:
- dokonuje właściwej analizy, interpretacji fragmentu powieści (umiejscowienie fragmentu w powieści – zakończenie, moment podejmowania przez bohaterów ważnej decyzji)
- charakteryzuje bohaterów powieści: Tomasza Judyma i Joasię Podborską
- określa związek postawy bohatera z tradycją literacką ( Prometeusz, Syzyf)
- kreatywnie współpracuje w grupie,
- dostrzega, że symboliczna bezdomność bohaterów pogłębia ich niemożność aprobaty ogólnie akceptowanego modelu rodziny
- przypominają założenia pracy u podstaw i pracy organicznej
- dyskutuje na temat zagrożeń wynikających ze słabości ludzkiej natury
- redaguje notatkę z lekcji

Uwagi dotyczące realizacji lekcji:
Zajęcia trwają jedną godzinę, uczniowie pracują w grupie, biorą udział w dyskusji. Nauczyciel kładzie nacisk na pracę z tekstem, wprowadza mapę mentalną.

Środki dydaktyczne:
S. Żeromski, Ludzie bezdomni,
Arkusze papieru, markery


Przebieg lekcji.
1.Wprowadzenie. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji, następnie rozdaje im kartki z cytatami i prosi o ich wyjaśnienie, gdyż czynność ta doskonale ewokuje refleksje dotyczące jakości życia oraz samospełnienia człowieka w otaczającym świecie:
Dopiero w samotności człowiek jest naprawdę sobą José Ortega y Gasset

Samotność – mędrców mistrzyni Adam Mickiewicz

Żyjemy tak jak śnimy – samotnie Joseph Conrad

Samotność jest ciężkim i nieodzownym warunkiem istnienia Joseph Conrad

Samotność sprawia, że stajemy się bardziej surowi dla siebie samych a łagodniejsi dla innych: i jedno, i drugie czyni nasz charakter lepszym Fryderyk Nietzsche

2. Rozwinięcie.

Następnie interpretują fragment rozdziału Rozdarta sosna wieńczącego powieść Żeromskiego Ludzie bezdomni. Określają tematykę rozmowy – wspólna przyszłość, sytuacja życiowa mieszkańców Zagłębia.
Nauczyciel prosi, by młodzież w postaci tabelki zapisała różnice w priorytetach Joasi i Judyma:


Priorytety Judyma
Priorytety Joasi
Poprawa warunków życia robotników Zagłębia – obraz domów warstw najuboższych
Judym w dzieciństwie widział biedę, dlatego był na nią uczulony w dorosłym życiu. Nie mógł patrzeć na ubóstwo innych. Jego wrażliwość na nędze i na krzywdę ludzką skłoniła go do poświęcenia swojego życia dla innych. Świat potrzebuje idealistów, ludzi poświęcających się innym.
Judym doznaje sprzecznych uczuć – nie potrafi pogodzić potrzeby miłości z poczuciem obowiązku. Obawia się stabilizacji, która może odebrać mu chęć do działania.
Zatem przekonanie o własnej misji do spełnienia, szczególne pojmowanie obowiązków lekarza, powoduje że odrzuca miłość Joasi dla ważniejszych celów.
Wizja domu stworzona przez Joasię – dla niej najważniejsze jest ognisko domowe.
Joasia Podborska wychowawszy się w dobrym domu, a później go tracąc chciała odzyskać to szczęśliwe życie. Chciała poczuć znowu ciepło rodzinne. Żyć w dostatku, otoczona ciepłem i przyjazna atmosferą. Joanna nie odczuwała potrzeby pomocy innym, ale dla miłości Judyma gotowa była się poświęcić. Ofiarowała mu swoją pomoc, lecz ten ją odrzucił.
Nie potrafi w pełni zrozumieć poczucia odpowiedzialności Judyma, ale nie protestuje, gdy ten skazuje ich na samotność.




Uczniowie na kartach papieru tworzą mapę mentalną (sieć logicznych połączeń) wyjaśniającą przyczyny samotności Judyma. Oto przykładowy wzór:
Brak emocjonalnej więzi z rodziną


pochodzenie źródło kompleksów
Brak własnego domu


Przyczyny samotności Tomasza Judyma


Wrażliwość na krzywdę brak pomocy
niesprawiedliwość społeczną ze strony
otoczenia

lekceważenie realiów życia
idealizm

bezkompromisowość
w działaniu – zrażenie
innych do siebie



wierność wyznawanym zasadom
konflikt pomiędzy społecznym
obowiązkiem a szczęściem rodzinnym

Następnie uczniowie określają związek postawy Tomasza Judyma z tradycją literacką:
Argumentują podobieństwo bohatera Żeromskiego do Prometeusza, Syzyfa, antycznego bohatera tragicznego (wybór pomiędzy dwoma równorzędnymi wartościami) podobieństwa do działań pozytywisty (praca organiczna, praca u podstaw), bohatera romantycznego.

3. Podsumowanie.
Uczniowie podejmują dyskusję mającą wyjaśnić twierdzenie, że źródłem samotności Judyma jest słabość ludzkiej natury?

Praca domowa. Uczniowie redagują notatkę z lekcji.

Wyświetleń: 6560