Zinterpretuj sonet „Czatyrdach” jako przykład romantycznej fascynacji Orientem.
W swej pracy odwołaj się również do innego wybranego utworu z cyklu.


Czatyrdach.

Mirza
Drżąc muślemin całuje stopy twej opoki,
Maszcie krymskiego statku, wielki Czatyrdachu!
O minarecie świata! o gór Padyszachu!
Ty, nad skały poziomu uciekłszy w obłoki,

Siedzisz sobie pod bramą niebios, jak wysoki
Gabryjel, pilnujący edeńskiego gmachu;
Ciemny las twoim płaszczem, a jańczary strachu
Twój turban z chmur haftują błyskawic potoki.

Nam czy słońce dopieka, czyli mgła ocienia,
Czy sarańcza plon zetnie, czy giaur pali domy -
Czatyrdahu, ty zawsze głuchy, nieruchomy,

Między światem i niebem jak drogman stworzenia,
Podesławszy pod nogi ziemie, ludzi, gromy,
Słuchasz tylko, co mówi Bóg do przyrodzenia.

Model odpowiedzi

1. okoliczności powstania cyklu:
- zesłanie w głąb Rosji
- podróż na Krym, 1825
- egzotyzm modną inspiracją literatury europejskiego romantyzmu
2. Forma : sonet
- gatunek silnie sformalizowany, klasycyzujący
- dwudzielność kompozycyjna: część opisowa i refleksyjna
3. Ukształtowanie podmiotu lirycznego w utworze;
- dwupłaszczyznowość podmiotu : Mirza i poeta
- typ liryki: w części opisowej- inwokacyjna, w części refleksyjnej- podmiot zbiorowy, wyrażający uczucia muzułmańskiej zbiorowości
4. Charakter części opisowej :
- funkcje apostrof- podkreślenie monumentalizmu , niezwykłości góry
- Czatyrdah symbolem potęgi i tajemniczości sił natury
- góra jako przestrzeń sacrum , pośrednik pomiędzy ziemią a niebem
( porównanie do archanioła Gabryjela )
- odwołanie do symboli orientalnych: minaret(świątynia) świata, gór padyszach
( władca)- podkreślenie wyjątkowości góry na tle krajobrazu
- funkcje peryfraz( „maszt krymskiego statku”, „drogman stworzenia”) – góra
symbolem podążania ku niebu, drogowskazem dla wiernych
- analogie pomiędzy obrazem góry a postacią człowieka Wschodu:
„Ciemny las twoim płaszczem, a janczary strachu /Twój turban z chmur
haftują”
5. Ideowy sens części refleksyjnej utworu:
- bohater liryczny utworu: podróżnik, wędrowiec, pielgrzym
- rozpatrywanie doznań i wrażeń z punktu widzenia człowieka Wschodu
- ukorzenie się przed potęga góry- wschodnia czołobitność
- podkreślenie przedziału pomiędzy owa niezwykła górą a przezywającym ja bo-
haterem
- obojętność góry wobec trapionych nieszczęściami ludzi
- niepokój i lęk człowieka wobec obojętności i posępności natury
- kruchość istoty ludzkiej
- mistyczny i kontemplacyjny charakter przeżyć bohatera(wschodnia religijność)
6. Odwołanie się do wybranego utworu cyklu;
- wskazanie elementów części opisowej i użytych w niej typów orientalizmów
- przedstawienie wymowy części refleksyjnej sonetu
7. Wnioski:
- pełne: wskazanie związku cyklu z romantyczną fascynacja egzotyzmem; umiejscowienie go na tle literatury europejskiej; wskazanie funkcji części opisowej i refleksyjnej sonetów; sonety świadectwem mistrzostwa artystycznego i dojrzałości twórczej poety;
- częściowe: wskazanie związku cyklu z romantyczna fascynacją Orientem;
wskazanie po jednej z funkcji części opisowej i refleksyjnej sonetów;
- próba wnioskowania: wskazanie po jednej z funkcji części opisowej i refleksyjnej sonetów

Wyświetleń: 3265