Katalog

Wieslaw Oratowski, 2010-06-29
Bobowa

Wychowanie fizyczne, Artykuły

Czynniki determinujące wydolność beztlenową organizmu i ich charakterystyka.

- n +

Wydolność organizmu jest to zdolność do wykonania wysiłku fizycznego, bez głębszych zaburzeń homeostazy i uwarunkowanych przez nie objawów zmęczenia. Jest ona czynnikiem bezpośrednio wpływającym na poziom aktywności fizycznej. Wydolność fizyczna pozwala na wykonywanie wysiłku przy udziale dużych grup mięśniowych. Możemy wyróżnić:
- wydolność tlenową (aeorobową) - związana jest z długotrwałym wysiłkiem (od 15 min. do kilku godzin). Wydolność ta opiera się na uzyskiwaniu energii na drodze utleniania związków chemicznych.
- wydolność beztlenowa ( anaerobowa) – związana jest z wysiłkiem krótkim, lecz bardzo intensywnym trwającym do 30 sekund.
W krótkotrwałych i dynamicznych wysiłkach o dużej intensywności organizm pracuje w dużym dyskomforcie tlenowym. Charakterystyka takiego wysiłku sprawia, że zapotrzebowanie na energię takiego wysiłku musi być pokryte z innych źródeł niż tlenowe procesy metaboliczne. Pojemność i maksymalna moc źródeł anaerobowych zależy przede wszystkim od zawartości ATP (adenozynotrójfosforan) oraz fosfokreatyny. Przyrost masy mięśniowej powoduje zwiększoną jej ilość przypadającą na kilogram masy ciała, co z kolei sprzyja podwyższeniu puli fosfagenu. W takiej sytuacji źródłem energii są procesy beztlenowe.



Procesy te dzielimy na:
- procesy fosfagenowe - wykorzystywane są zasoby komórkowe związków wysokoenergetycznych ( ATP i CP) - procesy glikolityczne – wykorzystywane są zasoby glukozy.
Procesy fosfagenowe są bardzo wydajne energetycznie, dostarczające organizmowi najwięcej energii w jednostce czasu. Ich wydajność uzależniona jest od budowy mięśnia – przeważają we włóknach szybkich. Organizm o przewadze takich włókien mięśniowych charakteryzuje się bardzo wysoką zdolnością do wysiłków siłowo-szybkościowych ( 6-8 sekund). Po wyczerpaniu się zapasów ATP i CP następują procesy glikolizy beztlenowej. Produkty powstałe w wyniku tych procesów zaburzają równowagę kwasowo – zasadową organizmu. W trakcie tego procesu powstaje energia pozwalająca na kontynuowanie wysiłku, lecz z mniejszą intensywnością ( 2-3 min.).Możliwość korzystania z energii anaerobowej pozwala na wykonanie dużej pracy, lecz prowadzi do szybkiego wyczerpania organizmu zmuszając go do wypoczynku. Dyscypliny sportowe, w których zawodnicy najczęściej korzystają z procesów beztlenowych to przede wszystkim sporty walki, rzuty i skoki.
Wielkość wydolności anaerobowej zależy od wielu czynników. Szczególnie zależy ona od intensywności i czasu trwania wysiłku oraz stanu wytrenowania. Systematyczny trening może doprowadzić do zwiększenia zaopatrzenia tlenowego tkanek powodując tym samym podwyższenie progu beztlenowego.
O wydolności anaerobowej decyduje także wielkość zasobów energetycznych, sprawność wykorzystywania tych źródeł. Ważną rolę spełnia także wysoka aktywność układu enzymatycznego oraz mechanizmy regulujące zachwianą równowagę kwasowo-zasadową. Z wydolnością anaerobowa mamy do czynienia w początkowej fazie wysiłku oraz w przypadku wysiłku, w którym zapotrzebowanie na tlen przewyższa możliwość jego dostarczania.
Czynnikiem warunkującym wydolność fizyczną jest poziom koordynacji nerwowo- mięśniowej. Poziom tej koordynacji wyrażony jest szybkością, precyzją i siłą skurczów włókien mięśniowych. Uzyskanie odpowiedniego poziomu wydolności fizycznej zależy także od budowy i proporcji ciała. Osoby o budowie atletycznej mają większe predyspozycje do wysiłków siłowo- szybkościowych, gdyż statystycznie ich mięśnie posiadają większa liczbę włókien szybkich, co zdecydowanie predysponuje ich do pracy beztlenowej.
Dużą rolę odgrywa także czynnik genetyczny. W puli genowej każdego człowieka zapisane jest wszystko, np.: typ budowy ciała, kolor włosów czy oczu, a także ewentualne zdolności warunkujące wydolność fizyczną. Wszystko w pewnym stopniu można wytrenować, podobnie jest także z wydolnością fizyczną. Jednak negatywnych sytuacji, gdy po rodzicach dziedziczymy ok. 85% naszej maksymalnej wydolności, to nawet systematyczny i solidny trening nie pozwoli nam podnieść wydolności do oczekiwanego przez nas poziomu.
Do negatywnych czynników, które maja istotny wpływ na wydolność anaerobową zawodnika możemy zaliczyć między innymi: wysoką lub niską temperaturę otoczenia, brak snu, napięcie emocjonalne czy niewłaściwe ubranie.

Opracował:
Wiesław Oratowski
Szkoła Podstawowa
W Wilczyskach
Wyświetleń: 9263


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.