Możliwości pomocy dziecku niepełnosprawnemu
w placówce, w której pracuję




„…szkoła powinna objąć wszystkie dzieci,
skoro bowiem do tej samej szkoły uczęszczają dzieci
rodziców bogatych i biednych, dziewczęta i chłopcy,
starsze i młodsze, to mogą także uczęszczać bardziej i mniej zdolne.
Dzieciom słabszym i ograniczonym szkoła powinna poświęcić
więcej czasu, wysiłku i troski…”

Jan Amos Komeński

Celem edukacji uczniów niepełnosprawnych, a szczególnie uczniów z upośledzeniem umysłowym, jest rozwijanie samodzielności ucznia, jego umiejętności współdziałania z innymi oraz wyposażenia go w takie umiejętności i wiadomości, aby: mógł prawidłowo funkcjonować w środowisku, rozwinął swą zaradność, uczestniczył w różnych formach życia społecznego, przestrzegał ogólnie przyjętych norm na równi z innymi, a jednocześnie zachował prawo do swojej inności.
Jestem nauczycielką Publicznej Szkoły Podstawowej w Michałowie.
Michałów – wieś położona na wysokiej skarpie nad Pilicą, 13 km na południowy wschód od Warki. Jak wskazują dokumenty z 1676 roku, we wsi tej istniał zamek strzegący przeprawy przez Pilicę.
W I połowie XIX wieku wzniesiono na piwnicach i fundamentach pozostałych z zamku obecny pałac, w którym mieści się teraz szkoła.
Pałac ten należał do dziedzica Antoniego Dal Trozzo, z pochodzenia Włocha. Otoczony jest parkiem z okazami starodrzewia. Na terenie tegoż parku znajduje się neogotycka kaplica, w której do dziś odprawiane są msze św. (np.: na rozpoczęcie
i zakończenie roku szkolnego).
W czasie wojny pałac został zajęty przez wojska niemieckie. Powrócił do dawnej świetności po wojnie i jest pod stałą opieką konserwatora zabytków.
Naukę w pałacu rozpoczęto wiosną 1945 roku i trwa do dnia dzisiejszego.
Jest to piękna szkoła o swoistym klimacie. Klasy są mało liczne (do 15 uczniów), a sale lekcyjne dość duże i wysokie. Choć warunki nauki dla dzieci są dobre, to mając na uwadze przyjęcie do szkoły uczniów niepełnosprawnych, należałoby dokonać szeregu zmian architektonicznych, organizacyjnych i kadrowych. Wszelkie zmiany i modernizacje są bardzo kosztowne, a szczególnie w obiektach zabytkowych.
Wdrażając ideę integracji w życie szkoły masowej, podobnie jak w przypadku innych działań oświatowych, władze szkolne muszą brać pod uwagę obciążenia finansowe z tym związane.
Szkoły przeszły pod zarząd gmin. Teraz samorząd jest dysponentem środków finansowych, które trzeba właściwie wykorzystać i ulżyć trosce wszystkich rodzin zamartwiających się, że szkoła nie zapewnia ich dzieciom szans dobrego rozwoju, że je kaleczy, zubaża, nie wykorzystuje ich rozmaitych talentów. Wszystkie dzieci „normalne” są do siebie podobne w tym sensie, że pojęcie „normy” ujednolica sposób ich funkcjonowania. Natomiast dzieci znajdujące się poza obszarem tzw. normy wykazują niewyobrażalną różnorodność form przebiegu rozwoju i możliwości psychicznych. Tę różnorodność szkoła musi uwzględnić, jeśli rzeczywiście chcemy wyrównywać szanse dzieci niepełnosprawnych i odciążyć rodziny, zarówno od tego wielkiego zamartwienia, jak i wymuszonej powinności edukacji dziecka na własną rękę.
Tradycyjna architektura szkolna to pomieszczenia ograniczone optycznie i akustycznie. Nauczyciele i dzieci są izolowani w zamkniętych klasach. Kompletny brak urządzeń umożliwiających swobodne poruszanie się dzieci niepełnosprawnych stwarza poważne problemy techniczne. Przygotowując budynek szkoły przed rozpoczęciem nauczania integracyjnego, ułatwiając dostęp wszystkim dzieciom, należy znieść bariery urbanistyczno-architektoniczne uwzględniając następujące kwestie:
• podjazdy dla wózków inwalidzkich i balkoników lub podnośnik schodowy,
• poszerzenie drzwi do budynku, toalet, do klas i innych pomieszczeń, w których będą odbywały się zajęcia,
• przystosowanie toalet,
• poręcze i uchwyty wzdłuż ścian,
• uwzględnienie pomieszczeń do przewijania uczniów z pampersami,
• prysznic,
• wydzielenie i wyposażenie sali do zajęć rehabilitacyjnych,
• wyposażenie szkoły w pomoce i urządzenia pozwalające organizować zajęcia terapeutyczne i kształcące,
• zakup lektur i zabawek dostosowanych do charakteru i specyficznych potrzeb oraz możliwości niepełnosprawnego ucznia,
• oznakowanie wszystkich klas i gabinetów w zrozumiały sposób
Nowością i dobrodziejstwem byłoby pomieszczenie, w którym znajdowałyby się przeróżne urządzenia stymulujące wszystkie podstawowe zmysły – wykorzystujące muzykę, bodźce dotykowe, delikatne drgania, zapachy itp.
Istotne znaczenie ma również pomysł wykorzystania i zagospodarowania parku szkolnego tak, by mógł stanowić teren pracy dydaktycznej i wychowawczej.
Wyprowadzenie dzieci z ciasnych klas i korytarzy szkolnych na otwartą i właściwie zagospodarowaną przestrzeń może przyczynić się do podniesienia efektywności pracy wychowawczej i stworzyć dobrą atmosferę i klimat w szkole.
W szkole przygotowanej do przyjęcia uczniów niepełnosprawnych idealnym rozwiązaniem byłyby odpowiednio podzielone duże pomieszczenia. Ściany i drzwi tradycyjnej klasy zastąpić należy lekkimi meblościankami, regałami na kółkach, łatwymi do przemieszczania ściankami. Otwarta przestrzeń umożliwia bowiem kontakty uczniów i nauczycieli. Pomieszczenie Sali lekcyjnej powinno być tak urządzone, aby pobudzało i zachęcało uczniów do stawiania pytań i samodzielnego działania, odkrywania świata i jego prawidłowości.
Urządzając salę należy również pomyśleć o odpowiednim ustawieniu ławek i stolików. Dobrym rozwiązaniem jest układ ławek typu rotacyjnego – zmieniany za każdym razem w zależności od wymogów zajęć.
Dzieci powinny być „wymieszane”. Nie należy sadzać uczniów niepełnosprawnych w jednym miejscu, ponieważ daje to wówczas pewnego rodzaju izolację od reszty klasy. Usadzenie uczniów powinno odbywać się według zasad ogólnych, mając głównie na uwadze specjalne potrzeby edukacyjne ucznia oraz uwzględniając jego preferencje indywidualne.
W zagospodarowaniu przestrzeni wokół ucznia należy pamiętać o tym, aby mógł on bez przeszkód poruszać się oraz maksymalnie korzystać z urządzeń i pomocy. Wymagania w tym względzie będą uzależnione od stopnia i rodzaju niepełnosprawności.
Właściwe reagowanie na potrzeby uczniów niepełnosprawnych uczęszczających do szkoły masowej wymaga wsparcia specjalistycznego. W szkole należałoby zatrudnić pedagoga specjalnego, psychologa, logopedę, reedukatora, rehabilitanta (w miarę potrzeb).
We wszystkich typach szkolnictwa w Polsce ciągle istnieje prymat programów i wymagań nad realnymi potrzebami edukacyjnymi dzieci. Specjaliści w poradniach psychologiczno-pedagogicznych zajmują się stwierdzaniem trudności w uczeniu się dzieci, a rodzice bezskutecznie poszukują dla swoich niepełnosprawnych dzieci odpowiednich miejsc edukacyjnych, bo do istniejących wiele z nich ciągle nie pasuje. Możemy mówić o niepowodzeniach szkół w nauczaniu dzieci, ale nie powinno być dzieci z niepowodzeniami szkolnymi. To szkoła ma obowiązek wspomagać rozwój i edukować wszystkie dzieci. Możliwie jak najlepiej, zapewniając każdemu dziecku radość rozwoju, radość zdobywania wiedzy, radość poszerzania swojej sprawności. Z kolei doznawanie przez dzieci niepowodzeń w nauce, poczucie, że jest się kimś gorszym, naznaczonym jako niepełnosprawny w szkole – stanowi krzywdę wyrządzoną przez system oświatowy: dzieciom i rodzicom.

Wyświetleń: 781