ZABURZENIA PERCEPCJI WZROKOWEJ I ORIENTACJI PRZESTRZENNEJ A MATEMATYKA
Umiejętności, w których odzwierciedla się występowanie zaburzeń tego typu to: pisanie, czytanie, rysowanie, trudności występujące w różnych przedmiotach szkolnych. W nauce matematyki na pewno duże znaczenie ma czytanie tekstu ze zrozumieniem, jednak u dziecka mającego w/w zaburzenia rozumienie przeczytanej treści jest utrudnione ze względu na koncentrowanie się na technicznej stronie czytania. Dziecko gubi się w tekście przez opuszczanie lub powtarzanie całego tekstu, przestawia i opuszcza litery, bądź całe wyrazy, szybko męczy się. Ma trudności w rysowaniu i odwzorowywaniu kształtów geometrycznych, zwłaszcza z pamięci i wg wzoru. Rysunki są ubogie o prymitywnych uproszczeniach; pozbawione są szczegółów. Stosunki przestrzenne oraz proporcje elementów bywają zakłócone. Dziecko ma kłopoty z poprawnym odtwarzaniem wzorów w układankach i mozaikach.
Opóźnienie rozwoju analizy i syntezy wzrokowej może występować na tle ogólnie opóźnionego rozwoju psychoruchowego, albo jako fragmentaryczne zaburzenie procesów orientacyjnych, przy dobrym poziomie intelektualnym.
Do metod pozwalających określić poziom rozwoju percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej należą:
1. Obserwacja dziecka- podczas codziennych czynności, spełniania poleceń, oglądania obrazków; podczas zabaw konstrukcyjnych i dydaktycznych, których celem jest reprodukowanie gotowych wzorów oraz podczas przepisywania tekstów, rysowania. Nauczyciel na podstawie oceny błędów, sposobu pracy i trudności dziecka może wykryć symptomy wskazujące na istnienie opóźnienia rozwoju percepcji wzrokowej i wzrokowo-przestrzennej.
2. Wywiad z rodzicami- dostarcza wiadomości o zabawach dziecka w domu, jego rysunkach, układankach, pamięci wzrokowej (czy pamięta np. drogę do sklepu, do szkoły, itp.), orientacji w schemacie własnego ciała i przestrzeni.
3. Analiza wytworów- głównie rysunków wykonanych według gotowych wzorów .
4. Próby eksperymentalne – np. odwzorowywanie figur geometrycznych. Dzieci o zaburzonej percepcji dobrze odtwarzają figury proste, natomiast wadliwie – figury złożone, mimo iż powstały one poprzez nałożenie na siebie kilku figur prostych. Popełniają również takie błędy, jak opuszczanie niektórych części, dodawanie, nieuwzględnianie styczności elementów. Kółko i krzyżyk potrafi odwzorować większość dzieci 3-letnich, kwadrat- większość dzieci 4-letnich, a romb –większość dzieci 6-letnich. Za pomocą prób eksperymentalnych można tez ocenić jeden z aspektów percepcji wzrokowej, jakim jest ujmowanie stosunków przestrzennych między spostrzeganymi elementami. Służy temu szczególnie odwzorowanie złożonych figur asymetrycznych oraz układów-ciągów takich samych figur, lecz różnie ułożonych w przestrzeni.
Konieczna jest również ocena rozwoju orientacji w schemacie własnego ciała i przestrzeni. Podczas badania dziecko pokazuje np. swoje prawe oko, podaje prawą dłoń, lewą ręką ma uchwycić prawe ucho, itp.; wskazuje, która ściana jest na lewo, która na prawo, pokazuje na obrazku przedmioty znajdujące się nad stołem, obok szafy, za oknem, itp.

Do pracy z dzieckiem mającym zaburzenia percepcji wzrokowej i orientacji przestrzennej na lekcjach matematyki należy stosować ćwiczenia doskonalące analizę i syntezę wzrokową oraz orientację przestrzenną. Głównym celem tych ćwiczeń jest zapoznanie dzieci z nazwami kształtów, położenia i kierunków, które są niezbędne do poprawnego wykonania żądanych operacji i rozumienia poleceń nauczyciela.
W doborze ćwiczeń zwraca się uwagę na następujące operacje; identyfikację, różnicowanie i odwzorowywanie układów przestrzennych różnej złożoności.
Można zastosować np. składanie obrazków z różnych części, wyodrębnianie różnic między obrazkami pozornie identycznymi, różnicowanie przedmiotów i figur ze względu na kolor, wielkość, położenie przestrzenne, rozpoznawanie kształtów i kolorów, układanie dowolnych kompozycji z figur geometrycznych, określania położenia przestrzennego przedmiotów, określanie położenia przedmiotów względem siebie, porównywanie przedmiotów i obrazków różnej wielkości.
To tylko nieliczne możliwości, jakie można zastosować w pracy z dzieckiem, aby usprawnić jego percepcję wzrokową i orientację przestrzenną.

Bibliografia:
Helena Skibińska :”Praca korekcyjno-kompensacyjna z dziećmi z trudnościami w pisaniu i czytaniu”, Bydgoszcz 2001

Wyświetleń: 1593