Przedmiotem rozważań w mojej pracy jest problem społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych fizycznie oraz umysłowo. Funkcjonowanie społeczne oraz akceptacja swojej niepełnosprawności w dużej mierze zależy od postawy społeczeństwa wobec osób niepełnosprawnych.
Rehabilitacja w ujęciu Marii Chodkowskiej jest pojmowana jako proces całościowego usprawniania, którego celem jest osiągnięcie przez inwalidę takiego poziomu akceptacji własnego stanu, który umożliwiłby mu optymalny rozwój osobowościowy.
O tym, czy osoba niepełnosprawna odnajdzie po rehabilitacji swoje miejsce w społeczeństwie decydują postawy dominujące w jej środowisku.
Postawa – określona predyspozycja kształtująca typowe dla danej jednostki zachowania wobec różnych przedmiotów. W tym znaczeniu nawiązującym do Campbella i Allponta postawa oznacza gotowość do reakcji na zachowania grup, jednostek.
Czynniki kulturowe – to czynniki tkwiące w środowiskach różnych społeczeństw, które mają największy wpływ na kształtowanie postaw wobec kalectwa i inwalidów. U ich podstaw leżą różne przyczyny, głównie ekonomiczne. Sprawiają one, że postawy wobec deformacji fizycznych nie zmieniają się tak szybko, lecz przechodzą z pokolenia na pokolenie.

Jakie są zatem najwcześniejsze źródła uprzedzeń wobec niepełnosprawności?

WARUNKOWANE CZYNNIKAMI EKONOMICZNYMI:

1. O CHARAKTERZE RELIGIJNO-KULTUROWYM
2. O CHARAKTERZE KULTUROWO-OBYCZAJOWYM

Ad. 1. Czynniki religijno-kulturowe

W tekstach Starego Testamentu:
- choroba i kalectwo według objawienia Jahwe są konsekwencją grzechu i winy [Księga Powtórzonego Prawa, Księga Liczb (12,9-12,10)],
- choroba jako wyraz szczególnego zaufania Boga do człowieka (Księga Hioba).

Z tych dwóch stwierdzeń wydawać by się mogło, że teksty Biblii dopuszczają wiązanie przyczyn kalectwa z potępieniem jak i wyróżnieniem od Boga, natomiast Chrystus w Nowym Testamencie (Jan 9,2-3; Przypowieść o uzdrowieniu niewidomego) nie pozostawia ludziom prawa do rozstrzygania kwestii, czy to kara czy nagroda. Taka sytuacja nie powinna więc wpływać na kreowanie negatywnych postaw wobec kalectwa. Tak jednak nie jest, gdyż ze względów ekonomicznych lepsza jest zależność: kalectwo – kara za grzechy.

Ad. 2. Czynniki kulturowo-obyczajowe
Źródło negatywnych postaw wobec kalectwa i inwalidztwa w społecznych uwarunkowaniach leży we wzorach kultury greckiej.

KULTURA GRECKA:

- FIZYCZNE PIĘKNO
- SIŁA FIZYCZNA
- HARMONIA CIAŁA
- NEGACJA UŁOMNOŚCI, FIZYCZNYCH SŁABOŚCI

- deformacja ciała utożsamiana jest z ułomnościami duszy, jest źródłem uprzedzeń wobec kalectwa (Iliada – Tersytes, syn Arigosa)
- kalectwo łączono z faktem popełnienia czynów złych (mit o Edypie, Iliada – tekst o Hefajstosie – jedyny z Bogów Olimpu, który był kaleki)

Dlaczego kultura grecka negowała słabości, a na piedestał wynosiła piękno?
- wyeliminowanie ze społeczności osób słabych będących zagrożeniem dla rozwoju ekonomicznego,
- regulacja urodzeń przez zabijanie dzieci słabych,
- określone zaludnienie (osoby silne) zapewniało właściwe warunki gospodarcze, wyżywienie wszystkich mieszkańców,
- w zakres obywatelskich obowiązków wchodziło dzieciobójstwo (pozbawiano życia dzieci wątłe, słabe).

W obyczajowości naszego społeczeństwa do dziś można spotkać taką interpretację niepełnosprawności, jaka była przed setkami lat, np. w powiedzeniach:

„Za jakie grzechy mnie to spotkało?”
„ Zasłużył sobie na taki los.”

Także w wychowaniu rodzinnym dziecka często pojawiającym się motywem jest zakodowane w wielowiekowych przekazach kulturowych wiązanie winy z kalectwem, np.

„nie siedź krzywo, bo będziesz garbaty”,
„nie patrz ciągle w telewizor, bo oślepniesz”.

Efektem niezamierzonym takiego elementu wychowania jest nabieranie u dziecka przeświadczenia, że niewidomy lub garbaty jest sam winien swojemu nieszczęściu, ponieważ przekraczał jakieś normy.
mgr Katarzyna Duda

Wyświetleń: 1081