„Taniec przy odrabianiu lekcji – pomoc rodzica w nauce.”
Prowadzenie: Magdalena Raj – Wróblewska psycholog

“ Wychowanie bez błędów jest mitem. Nic takiego nie
istnieje. I nie tylko nie istnieje, ale wręcz nie
powinno istnieć.
Rodzice są ludźmi. Popełniają więc błędy i nie
wiedzą wszystkiego. Natomiast odpowiedzialni
rodzice nie są mitem. Przeciwnie. Dzieci mają prawo
do odpowiedzialnych rodziców. Przyznawanie się do
błędów albo niewiedzy jest prawidłowym
zachowaniem ze strony rodziców. Powinno ono
zarazem być uzupełnione przez dążenie do
naprawiania błędów oraz poszukiwania
odpowiedzi”. J.G. Woititz
Wpływ środowiska rodzinnego obejmuje dwa tory:
- świadoma praca wychowawcza
- oddziaływania niezamierzone – zdarzenia zachodzące w rodzinie,
sposób wykonywania pewnych czynności, styl funkcjonowania,
komunikacja, radzenie sobie z niepowodzeniami, odporność na
frustrację, style rozwiązywania konfliktów, formy spędzania czasu
wolnego, w tym podejmowanie różnych form aktywności poznawczej
Działania rodzica sprzyjające kształtowaniu u dziecka dobrej motywacji do nauki obejmują między innymi:
- rozwijanie chęci uczenia się
- rozwijanie poczucia kompetencji
- stosowanie pochwał i nagród
- dbanie o pozytywne relacje z dzieckiem
- dawanie dobrego przykładu
- uświadomienie konsekwencji niskiej wiedzy szkolnej
Chęć uczenia się:
- wskazanie powiązań wiedzy książkowej z codzienną rzeczywistością
- poszerzanie wiedzy zdobywanej w szkole
- rozbudzanie pozaszkolnych pasji i zainteresowań
- dawanie dobrego przykładu własnym zachowaniem
Poczucie kompetencji – ochota robienia czegoś jest proporcjonalna do umiejętności:
- „W czym mogę pomóc?”
- „Z czym dokładnie nie radzisz sobie?”
- „Czy rozumiesz zadanie”
- dzielenie zadania na etapy
- zasada stopniowania trudności
Nagrody i pochwały:
- nagroda jest tym, co działa najsilniej; wyzwala tendencję do powtarzania zachowania
- nagrody mą być różnego rodzaju:
- rzeczowe (przedmioty, zabawki, ubrania, słodycze, itp.)
- pochwały, uznanie, uwaga poświęcona dziecku
- przywileje jakie dziecko może otrzymać – ich oddziaływanie jest większe niż nagród rzeczowych
Pochwała spełnia funkcję nagrody a zarazem funkcję wychowawczą, gdy:
- pojawia się za każdym razem, gdy wystąpi u dziecka pożądane zachowanie
- jest atrakcyjna dla dziecka i realna do zrealizowania przez dorosłego
- leży w obszarze zainteresowań dziecka
- dotyczy konkretnego zachowania
- wypowiedziana jest natychmiast po pojawieniu się pożądanego zachowania
- stosowana jest również w momencie podejmowania przez dziecko „małych kroków” w zbliżaniu się do celu
- nie służy manipulacji
- nie jest formą przekupstwa
Pozytywne relacje z dzieckiem:
- bezwarunkowa akceptacja
- wsparcie emocjonalne w sytuacjach porażek, niepowodzeń
- okazywanie zainteresowania losami dziecka i zaangażowanie w jego życie
- akceptowanie uczuć
- aktywne słuchanie
- zaspokajanie potrzeb
- jasne określenie granic w relacjach oraz poinformowanie o konsekwencjach w przypadku ich przekroczenia
Rodzic, który:
- czyta książki, prasę
- ogląda filmy popularno – naukowe
- prowadzi rozmowy na różne tematy
- wskazuje praktyczne wykorzystanie nauki
- proponuje zabawy oparte na aktywności poznawczej
- pokazuje, że nauka może być interesująca
- aktywnie spędza czas wolny – muzea, wystawy, rozwijanie zainteresowań
daje przykład własnym zachowaniem i zaszczepia w
dziecku ochotę do uczenia się.

Przykładowe konsekwencje niskiej wiedzy szkolnej:
- brak osiągnięć
- trudności ze zdobyciem odpowiedniego wykształcenia
- kłopoty w zdobyciu pracy, środków do życia
- kłopoty w zaspokajaniu własnych potrzeb
Czego unikać:
- grożenia, straszenia
- wyrażanie negatywnego podejścia do nauki w szkole
- komentarzy negatywnych na temat osób osiągających dobre wyniki w nauce
- porównywania dziecka z innymi
- wygórowanych wymagań
- zaprzeczania na siłę i mówienie, że coś jest łatwe w sytuacji, gdy dziecko twierdzi, że coś jest zbyt trudne
- nadmiernego kontrolowania w czasie pracy
Brak motywacji do nauki wynika najczęściej z niewykształcenia u
dziecka nawyków do uczenia się bądź też jest skutkiem doznanych
przez dziecko niepowodzeń.
Odrabianie lekcji można przedstawić jako metaforę tańca, w którym
rodzic przypomina, namawia, grozi, strofuje a dziecko unika,
przedstawia wymówki, stawia opór, zwleka.
Podobnie jak w większości innych tańców, i tu istnieje wersja
restrykcyjna, nieco głośniejsza oraz wersja przyzwalająca, która trwa
nieco dłużej.
Niektórzy rodzice wykorzystują po trochu obie wersje.
Praca domowa pozwala realizować dwa cele
mianowicie:
- daje dziecku możliwość ćwiczenia i doskonalenia nowych umiejętności
- uczy dziecko odpowiedzialności, samodyscypliny, samodzielności, wytrwałości, umiejętności gospodarowania czasem – rzutuje to na osiąganie sukcesów w dorosłym życiu

Praca domowa funkcjonuje w systemie angażującym trzy strony:
- rodziców
- nauczycieli
- dziecko

Każda ze stron ma własne zadania i obowiązki, które warunkują
sprawne i harmonijne funkcjonowanie systemu prac domowych.
Zrównoważony system
to taki, w którym każda ze stron realizuje swoje działania. Zatem
rodzice i nauczyciele ograniczają swoje zaangażowanie, zaangażowani
są w proces na krótko.
Działają jako pomocnicy, ułatwiający i wspierający odrabianie lekcji.
Wyznaczają granice zadań, które mają być wykonane oraz upewniają
się, czy dzieci mają wszystko co jest im potrzebne do wykonania
zadania. Reszta należy do dziecka – należy pamiętać, że to ono
wykonuje zadanie.
Zachwianie równowagi systemu
pojawia się wówczas, gdy któraś ze stron robi zbyt mało lub zbyt
wiele. Najczęściej to rodzice za bardzo się angażują – myślą, że
pomagają dziecku.
Jednak z upływem czasu schematy utrwalają się a rodzice
zauważają, że robią coraz więcej, podczas gdy ich dzieci robią coraz
mniej.

- System z zachwianą równowagą – odrabianie lekcji
1.Zadania rodziców
• zadawanie częstych pytań na temat prac domowych
• przypominanie dziecku o odrobieniu lekcji
• pytanie, czy dziecko odrobiło lekcje
• dodatkowe wyjazdy do szkoły po zadania lub książki, których dziecko zapomniało zabrać
• pomoc polegająca na rozwiązywaniu niektórych zadań
• wygłaszanie kazań lub karanie za niewykonanie zadania
• poczucie odpowiedzialności za porażki dziecka
2.Zadania dziecka
• znajdowanie wymówek dotyczących zadanej pracy (np. „Została zgubiona lub ukradziona”, „Zjadł ją pies”, „Nic nie było zadane”)
• wysłuchiwanie przypomnień, kazań i reprymend od rodziców i nauczycieli
• czekanie z odrobieniem lekcji do ostatniej chwili
• odrabianie lekcji w ruchliwym miejscu, które będzie przyciągało jak największą uwagę
• udawanie, że nie rozumie zadań, tak by rodzice zaangażowali się w ich odrobienie
• odrabianie lekcji pospiesznie i powierzchownie, by mieć to jak najszybciej za sobą
• obwinianie rodziców i nauczycieli za słabe oceny
3. Zadania nauczyciela
• wygłaszanie kazań, przekonywanie i namawianie dziecka do odrabiania lekcji
• częste przypominanie o zadanej pracy domowej
• dawanie dziecku dodatkowych terminów i kolejnych szans nadrobienia zaległości
• dawanie łatwiejszych zadań w nadziei, że wówczas zastaną odrobione
• proszenie rodziców o większe zaangażowanie
• specjalne nagradzanie dziecka za odrobioną pracę
• poczucie odpowiedzialności za niepowodzenia dziecka


Trzy kroki w celu uzyskiwania równowagi systemu:
1. Jasne określenie zadań rodzica, dziecka i nauczyciela.
2.Wbudowanie odpowiedzialności w system.
3. Zejście z parkietu.
- Zrównoważony system odrabiania lekcji
1.Zadania rodziców
• wyznaczanie stałej pory odrabiania lekcji
• wyznaczenie stałego miejsca do pracy
• zapewnienie niezbędnych materiałów i pomocy naukowych
• zapewnienie pomocy i rady w określonych granicach
• wyznaczenie logicznych konsekwencji za nieposłuszeństwo i wyciąganie ich w razie potrzeby
2.Zadania dziecka
• pilnowanie zadanych prac i książek
• punktualne rozpoczynanie odrabiania lekcji i przeznaczenie na to odpowiedniej ilości czasu
• samodzielne odrabianie lekcji i korzystanie tylko z niewielkiej pomocy
• oddawanie na czas wykonanej pracy
• przyjęcie odpowiedzialności za oceny lub inne konsekwencje
3.Zadania nauczyciela
• udzielanie wskazówek
• dostarczenie materiałów
• wyznaczanie terminów
• zachęcanie do pracy
• udzielanie informacji zwrotnej dotyczącej oddanej pracy
2. Wbudowanie odpowiedzialności w system
W systemie zrównoważonym dzieci ponoszą odpowiedzialność za
swoje niewłaściwe wybory (niewywiązywanie się z zadań).
Konsekwencje powinny stanowić element dostarczający dziecku
dodatkowej zachęty i motywacji do podejmowania właściwych
decyzji.
Dzieci nie zmienią swojego postępowania, dopóki nie będą
ponosiły konsekwencji własnego niewłaściwego postępowania.
Konsekwencje powinny być pozbawione kazań, pogróżek,
przypominania i okazywania złości. Natomiast powinny
umożliwić dziecku uczenie się na własnych błędach.
Celem uzyskania zmiany zachowania warto jak najczęściej
nagradzać dziecko!
Powszechnie rozróżnia się trzy rodzaje konsekwencji:
- konsekwencje naturalne
- konsekwencje regulaminowe
- konsekwencje nadrzędne
Najskuteczniejsze konsekwencje,
to konsekwencje naturalne, czyli takie,
które bezpośrednio wynikają z natury przewinienia.
Przykład:
uczeń, który nie odrobił pracy domowej musi ją odrobić po lekcjach na terenie szkoły;
uczeń, który zniszczył własność szkolną powinien odpracować to na terenie szkoły.
W sytuacji złamania poważniejszej zasady wskazane jest wprowadzenie konsekwencji regulaminowej, czyli ustalone wcześniej dodatkowej konsekwencji, stosowanej OBOK
konsekwencji naturalnej.
Przykładowe konsekwencje regulaminowe dla dzieci w szkole podstawowej:
- zakaz zabawy po szkole
- zakaz zapraszania kolegów do domu
- zakaz oglądania telewizji
- zakaz używania komputera do korzystania z gier
- nakaz pozostania w domu i zachowywania się cicho
Przykładowe konsekwencje dla nastolatków:
- odebranie przywilejów związanych z wolnym czasem po szkole
- zakaz zapraszania przyjaciół
- zakaz rozmawiania , pisania sms - ów przez telefon
- zakaz oglądania telewizji
- nakaz pozostania w domu
- zmiana granic dotyczących pory powrotu do domu, randek, korzystania z samochodu lub wieczornych wyjść ( w zależności od stopnia posłuszeństwa)
W przypadku konsekwencji nadrzędnych wskazana jest ścisła współpraca z rodzicami, którzy mają większe niż szkoła możliwości pozbawiania dziecka przyjemności.
Przykład:
w sytuacji bójki z innym uczniem, oprócz przeproszenia należy dodatkowo sprzątnąć ławki po lekcjach ( konsekwencja regulaminowa).
W przypadku odmowy wykonania konsekwencji ( uczeń mówi „a ja nie zrobię i co?) sugerujemy wprowadzenie konsekwencji nadrzędnej, która nie wymaga uczestnictwa dziecka, np. wyłączenie ze zbliżającej się dyskoteki, pozbawienie dostępu do komputera w domu na jeden dzień.
3. Zejście z parkietu
Polega na wycofaniu się rodzica (wcześniej jasno określone zadania oraz wprowadzenie systemu egzekwowania odpowiedzialności).
Wskazane jest dyskretne pilnowanie i czuwanie ze strony rodzica nad zachowaniem się dziecka.

Rodzic podczas obserwowania spodziewanych efektów powinien pamiętać, że:
- aby zmienić stare nawyki dziecka potrzeba czasu
- istnieje większa możliwość sukcesu, gdy dziecko ma silną motywację do właściwego postępowania
- wprowadzając równowagę w systemie początkowo sytuacja
- może ulec pogorszeniu (bunt ze strony dziecka), dopiero potem zacznie się poprawiać
- poprzez złe zachowanie dziecko może testować rodziców (próba skłonienia rodziców do niekonsekwencji)
- pozytywne zmiany powinny nastąpić w ciągu 4 – 6 tygodni

Jeśli nie widać zmian w zachowaniu dziecka rodzic powinien zastanowić się, czy przyczyna problemu nie tkwi głębiej, np. w braku zdolności i umiejętności dziecka, w problemach emocjonalnych, w
problemach interpersonalnych, w kontakcie dziecka z substancjami psychoaktywnymi.
Wskazany jest wówczas kontakt ze specjalistami, aby wykryć podłoże problemu i indywidualnie
dostosować formy pomocy.

„Zadanie rodzica nie polega na przywiązaniu dzieci do siebie, lecz na
przygotowaniu ich na spotkanie ze światem i pozwoleniu im być sobą.”

Wyświetleń: 1123