Zagadnienie edukacji integracyjnej i włączeniowej nie jest prostym tematem dzisiejszego świata, interesuje się nim nie tylko Ministerstwo Edukacji ale również instytucje takie jak ONZ, UNESCO, ale i organizacje zajmujące się edukacją dzieci niepełnosprawnych. Integracja - od łacińskiego integrare - scalić. W szerokim znaczeniu wyraża się w takim wzajemnym stosunku pełno- i niepełnosprawnych, w którym są respektowane takie same prawa, liczą się takie same wartości, w których stwarza się obu grupom identyczne warunki do maksymalnego, wszechstronnego rozwoju. Edukacja integracyjna polega na kształceniu i wychowywaniu osób z odchyleniami od normy w stanie zdrowia i rozwoju w powszechnych szkołach oraz w placówkach oświatowych, przy uwzględnieniu specyficznych potrzeb poznawczych i edukacyjnych takich uczniów oraz na stworzeniu warunków (przez dodatkowe zabiegi, świadczenia i pomoce naukowe) pozwalających na zaspokojenie tych potrzeb. Polegającego na maksymalnym włączaniu dzieci i młodzieży z odchyleniami od normy do zwykłych szkół i placówek oświatowych, co umożliwia im rozwój w gronie zdrowych rówieśników bez obniżania poziomu nauczania w klasie .
Ministerstwo Edukacji narodowej 4 października 1994 roku uchwaliło zarządzenie nr. 29, które zawiera zasady organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach, szkołach i placówkach oraz organizacji kształcenia specjalnego. Ponadto paragraf 9 tego zarządzenia mówi: „W ogólnodostępnych szkołach i placówkach publicznych mogą być organizowane oddziały integracyjne. Oddziały integracyjne organizuje się w celu umożliwienia uczniom niepełnosprawnym zdobycia wiedzy i umiejętności na miarę ich możliwości w warunkach przedszkola i szkoły ogólnodostępnych. Liczba uczniów w oddziale integracyjnym powinna wynosić od 15 do 20, w tym od 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych” .
Do zadań edukacji integracyjnej należą przede wszystkim stworzenie każdemu dziecku warunków rozwoju w sferze poznawczej i intelektualnej, emocjonalno-społecznej, psychologicznej. Ważnym aspektem jest wykształcenie u dzieci pełnosprawnych jak niepełnosprawnych postaw tolerancji, wzajemnego szacunku, wrażliwości oraz postawy służenia pomocom innym. Edukacja integracyjna łamie również tendencje społeczne izolacji osób niepełnosprawnych. Dzieci w klasach integracyjnych wzbogacają swoją wiedzę oraz zdobywają nowe i cenne doświadczenia i umiejętności. Dzieci niepełnosprawne ucząc się w normalnym systemie szkolnictwa w większym stopniu rozwijają swoje społeczne oraz zawodowe aspiracje, które owocują w życiu dorosłym. Szkolnictwo integracyjne jest więc najskuteczniejszym środkiem budowania solidarności między dziećmi o specjalnych potrzebach i ich rówieśnikami . Edukację integracyjną można rozróżniać w kilku aspektach a mianowicie między innymi jako edukację pośrednią, warunkową, kooperacyjną, totalną . Pierwsza z nich dotyczy wyuczenia dzieci zachowań społecznych oraz indywidualnego wspierania społecznego. Integracja warunkowa polega na wspólnym uczeniu się pełnosprawnych i niepełnosprawnych w zależności od określonych warunków (przestrzennych). Integracja kooperacyjna polega na instytucjonwaniu niezbędnej formy szkoły dla uczniów z specjalnymi potrzebami wychowawczymi i pedagogicznymi na wspólnym terenie szkoły. Integracja totalna rozumiana jest jako wspólny system szkolny dla dzieci w normie oraz dla dzieci z zaburzeniami. Rodzice dzieci pełnosprawnych obawiają się edukacji ich pociech z dziećmi niepełnosprawnymi. Widać, iż dużym problemem nie jest dla nich ograniczenie fizyczne dzieci niepełnosprawnych, jednak obawiają się umysłowej niepełnosprawności. Największą obawa jest błędne myślenie rodziców, iż dziecko pełnosprawne będzie miało zaniżony poziom nauczania względem dzieci upośledzonych umysłowo. Rodzicom w XXI wieku nie jest łatwo posłać swoje pociechy do klasy integracyjnej, gdyż niesie to za sobą wiele wątpliwości czy system Polskiego szkolnictwa jest na to gotowy. Natomiast rodzice dzieci niepełnosprawnych obok obaw związanych z taką formą edukacji ich pociech, dopatrują się w projekcie edukacji integracyjnej światełka nadziei oraz akceptacji społecznej dla swojego dziecka. Dopatrują się również wyrównania szans edukacyjnych dla swoich dzieci a w późniejszym życiu także zrównania szans i kwalifikacji zawodowych. Edukacja integracyjna jest szansą na tolerancję oraz pełna akceptację społeczna dzieci z niepełnosprawnością.
Moim zdaniem edukacja integracyjna spełnia swoje zadania wyłącznie wtedy, gdy w klasie wraz z wychowawcą nad nauczaniem, wychowaniem i bezpieczeństwem czuwa nauczyciel wspomagający. Sprawą oczywistą jest, iż jeden nauczyciel w klasie np. 20 osobowej w tym np. 3 dzieci z ADHD nie jest w stanie sam sobie poradzić, a tym samym dobrze i bez dezorganizacji przeprowadzić zajęć z dziećmi.
Edukacja włączeniowa nie odpowiada edukacji integracyjnej. Według Prof. Mittler włączanie nie jest tożsame z integracją, „Włączanie nie oznacza
umieszczania dzieci w szkołach powszechnych. Oznacza natomiast zmianę szkół, tak by lepiej odpowiadały potrzebom dzieci. Dotyczy pomagania wszystkim nauczycielom w przyjęciu odpowiedzialności za nauczanie wszystkich dzieci w ich rodzimych szkołach i przygotowywanie ich do uczenia tych dzieci, które obecnie ulegają wykluczeniu z własnych szkół, bez względu na powody wykluczenia. Dotyczy wszystkich dzieci, dla których edukacja szkolna nie jest dobrodziejstwem, a nie tylko tych, które obdarzono etykietka uczniów „o specjalnych potrzebach edukacyjnych” . Włączanie zakłada, podobnie jak integracja, że dzieci niepełnosprawne uczą się w tych samych szkołach i klasach, co dzieci pełnosprawne. - Edukacja włączająca skupia się na tym, aby dziecko niepełnosprawne czuło się pełnoprawnym członkiem społeczności klasowej, a nauczyciel prowadzący czuł się za nie odpowiedzialny. Ponadto, liczba dzieci niepełnosprawnych w klasie powinna odpowiadać liczbie takich dzieci w całej społeczności. Podliczając, na 30 uczniów może przypadać maksymalnie 1-2 dzieci z niepełnosprawnościami, a nie ok. 4 na 20, jak to ma miejsce w placówkach integracyjnych. Edukacja włączająca powinna obejmować dzieci już w wieku przedszkolnym. W edukacji włączeniowej nie ma znaczenia stopień niepełnosprawności dziecka, które ma uczęszczać do klasy z dziećmi w normie.
Deklaracja z Salamanki - UNESCO, 1994r. uwzględnia następujące prawa dziecka:
- każde dziecko „ma fundamentalne prawo do nauki i należy dać mu szansę osiągnięcia i utrzymania odpowiedniego poziomu wykształcenia...";
- każde dziecko „(...) ma charakterystyczne indywidualne cechy, zainteresowania, zdolności i potrzeby w zakresie nauczania;
- systemy oświaty powinny być tworzone, a programy edukacyjne wdrażane z uwzględnieniem dużego zróżnicowania tych charakterystycznych cech i potrzeb;
- dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych muszą mieć dostęp do zwykłych szkół, które stawiają w centrum zainteresowania dziecko i zdolne są zaspokoić jego potrzeby;
- zwykłe szkoły o tak otwartej orientacji są najskuteczniejszym środkiem zwalczania dyskryminacji, tworzenia przyjaznych społeczności, budowania otwartego społeczeństwa oraz wprowadzania w życie edukacji dla wszystkich, co więcej - zapewniają odpowiednie wykształcenie większości dzieci oraz poprawiają skuteczność oraz efektywność kosztową całego systemu oświaty";
Polski system edukacyjny nie jest przygotowany na edukację integracyjna ani włączeniową. W Polskiej edukacji nie ma szans na specyficzną i jednak trudną edukację dzieci pełnosprawnych i niepełnosprawnych. Przede wszystkim ograniczeniami które stoją na drodze wdrożenia edukacji integracyjnej jest niedostosowanie architektoniczne szkół, brak wykształconej kadry w zakresie edukacji osób niepełnosprawnych. Przede wszystkim dużą przeszkodą jest brak funduszy w Ministerstwie Edukacji Narodowej na zatrudnienie pomocy do klas integracyjnej, które wspierałyby wychowawcę.
Edukacja integracyjna ma sens w przypadku, gdy w klasie integracyjnej znajduje się max 2 osoby niepełnosprawne. I w takiej klasie integracyjnej nauczyciel prowadzący ma do pomocy nauczyciela wspierającego, który wspiera działania edukacyjne i pomaga w trakcie zajęć dzieciom niepełnosprawnym pokonywać bariery oraz wspiera tolerancję społeczeństwa.
W Polsce obecnie istnieje bardzo mało szkół, które posiadają klasy integracyjne. Jest to spowodowane przede wszystkim brakiem wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej i niestety sprzeciwem społeczeństwa rodzicielskiego. Moim zdaniem projekt edukacji integracyjnej ma małe szanse w Polskim szkolnictwie, natomiast jest bardzo dobrym pomysłem pokonywania barier niepełnosprawności jak i równaniem szans edukacyjnych dzieci pełno i niepełnosprawnych. Także wspiera tolerancję i poparcie społeczeństwa dla osób niepełnosprawnych.


Bibliografia:
1. Hulek, 1977, Integracyjny system nauczania i wychowania [w:] A. Hulek (red.): Pedagogika rewalidacyjna. Warszawa, s.47.
2. A. Maciarz, 1987, Wychowawcze aspekty integracji społecznej uczniów niepełnosprawnych w grupach uczniów klas normalnych, (w:) Integracja społeczna…, op. cit., s 31.
3.A. Przybysz, Niepełnosprawni w systemie oświatowym UE,[w:], Dialog i Edukacja Nr 1 (164), 2005.
4. W. Bachman, Integracja osób niepełnosprawnych- możliwości i granice, Szkoła Specjalna, nr.2 1995.
5.http://www.stowarzyszenie-razem.org/edukacja/edukacja/edukacja-wlaczajaca-omowienie-zalozen-wedlug-profesora-petera-mittlera.html z dnia 10.04.2012r.

Wyświetleń: 2499