Procesy przystosowania występują wszędzie tam, gdzie jednostka lub grupa znajduje się w nowej sytuacji środowiskowej, w której ich dotychczas stosowane i uznawane wzory działań i wzajemnych oddziaływań, kryteria ocen i modele nie prowadzą do zaspokojenia potrzeb i nie dają możliwości utrzymania uczestnictwa w życiu zbiorowym. Proces przystosowania zawiera kilka elementów, tj. poznawanie nowej sytuacji, uczenie się nowych wzorów, sposobów zachowania, reorientacji i sytuacji zgodnie z przyjętymi w tym środowisku kryteriami ocen i wzorami zachowań. Te elementy muszą występować w każdym procesie przystosowania.
J. Szczepański wyróżnia różne stopnie przystosowania:
1. „Reorientacja psychologiczna – osobnik przystosowujący się wie, jak ma działać w nowym środowisku, jak się zachowywać, lecz wewnętrznie w swoich przekonaniach nie uznaje i gdzie może, tam odrzuca jego systemy wartości.
2. Tolerancja – środowisko jak i nowy w nim osobnik nawzajem tolerują swoje systemy wartości i swoje wzory zachowań, uznając ich wartość.
3. Akomodacja – najczęstszy etap przystosowania społecznego, powstaje na podstawie tolerancji, połączony ze wzajemnymi ustępstwami, polegający na uznaniu i przyjęciu podstawowych systemów wartości nowej sytuacji, przy równoczesnym uznaniu nowych systemów nowego osobnika przez jego nowe środowisko. Akomodacja występuje również jako metoda rozwiązywania konfliktów.
4. Asymilacja – polega na całkowitej rezygnacji z dotychczasowych wzorow i wartości, na całkowitym przyjęciu nowych. Przystosowania nazywa się niekiedy adaptacją.
Termin „ przystosowanie społeczne – adaptacja społeczna oznacza proces lub wynik procesu, jakiemu podlega psychika człowieka w dążeniu do osiągnięcia stanu równowagi między jednostkowymi potrzebami a wymaganiami otoczenia społecznego”
Zdaniem B. Arusztowicz „adaptacja- przystosowanie to harmonijne współżycie, uwarunkowane prawidłowym rozwojem fizycznym, umysłowym, wolicjonalnym i kulturalnym jednostki stosownie do zadań czekających ją w określonych warunkach środowiskowych”.
Rozpatrując umiejętności przystosowawcza człowieka, autorka zwraca uwagę na to, że powinien on reprezentować odpowiedni poziom rozwoju uczuciowego, który pozwoli mu daną sytuację zaakceptować.
A jak wygląda adaptacja dziecka do życia społecznego?
Dziecko z nowotworem i jego rodzina otoczone jest szczególną opieką, ponieważ właśnie od funkcjonowania rodziny zależy dalsza walka z chorobą, a po jej zakończeniu pełna adaptacja do pełnienia ról społecznych. Następnym etapem procesu adaptacji dzieci i adolescentów cierpiących na schorzenia nowotworowe jest ich identyfikacja z grupą rówieśniczą, a przede wszystkim środowiskiem szkolnym. Nie jest to proces łatwy. Dziecko dotknięte chorobą nowotworową zostaje postawione przed koniecznością wyłączenia z normalnego dotychczasowego życia. Choroba i długie leczenie izolują je od rodziny, rodzeństwa, a także od aktywności typowej dla procesu rozwojowego- nauki i wszystkich działań związanych ze szkołą. Czasowe konsekwencje prowadzonej chemio- i radioterapii, takie jak: odczuwanie bólu podczas zabiegów, lek przed mającymi nastąpić nakłuciami lędźwiowymi czy pobraniem szpiku, kolejne zmiany wkłuć, uczucie osłabienia, częste apatie, wymioty, utrata włosów – dodatkowo pogłębiają uczucie izolacji i osamotnienia, powodują utratę beztroskiego, dziecięcego odbioru świata. Koncentrowanie uwagi najbliższych na chorym dziecku i nadopiekuńczość prowadzą do powstania wielu problemów psychicznych. Odwlekają też moment odzyskania poczucia normalności po zakończeniu leczenia i włączenia się do zwykłej aktywności na równi ze zdrowymi rówieśnikami. Im wcześniej zostanie umożliwione dziecku podjęcie aktywności prowadzonej przed zachorowaniem, tym lepsze będzie jego sam poczucie, wzrośnie poczucie własnej wartości i bycie uczestnikiem toczącego się wokół życia. Dlatego rodzice powinni rozumieć potrzebę włączenia do zajęć typowych dla zdrowych dzieci, potrzebę kontaktowania się z rówieśnikami, osiągania różnych sprawności do tej pory niedostępnych. Trudno im zdecydować się na wysłanie dziecka na jakikolwiek wypoczynek z dala od domu i bez ich bacznej kontroli. Toteż niektóre z nich odbywają przez całe lata podróż: dom- szpital- dom. Z tego powodu Szpital Hematologiczno „Orlik” stwarza rodzicom i opiekunom możliwość przebywania w placówce razem z dziećmi. W każdym turnusie gości kilkanaścioro dorosłych opiekunów
Jedną z możliwych form przywrócenia dziecka w trakcie lub po chorobie nowotworowej do :”normalnego” życia jest leczenie w warunkach sanatoryjnych ( nie używa się słowa szpital z uwagi na niemiłe skojarzenia u dzieci). Pobyt dziecka w Sanatorium Hematologiczno- Rehabilitacyjnym „Orlik” jest gwarancją dla jego rodziców, że będzie ono miało właściwą opiekę medyczną. Dodatkowo uspokaja i daje dzieciom poczucie bezpieczeństwa fakt obecności ich własnego lekarza, doskonale znającego każde z nich. „ Dobre warunki stworzone dziecku w sanatorium, miła i fachowa opieka daje im poczucie bezpieczeństwa i spokoju”
Pobyt w sanatorium daje imm oprócz poczucia własnej wartości, siłę psychiczną, a także wiarę we własne możliwości, uaktywnia je i sprawia, że coraz rzadziej chcą się bawić samotnie. Miesięczny pobyt dziecka w placówce to pełne uczestnictwo w życiu. Dzieci chętnie biorą udział w zajęciach ogólnosanotoryjnych i grupowych. Te, które początkowo są nieśmiałe, po upływie dwóch tygodni nie odstają od pozostałych. Dzieci i młodzież czują się gospodarzami „Orlika”. W każdym miesiącu wybierany jest samorząd uczniowski, który decyduje o doborze i rodzaju imprez organizowanych w ciągu turnusu i z pomocą wychowawców, przygotowuje je. W zajęciach grupowych kuracjusze uczestniczą w zależności od zainteresowań. Stwarza się grupy plastyczne, sportowe, prowadzona jest muzykoterapia, by robiły to, co lubią i w czym czują się dobrze.
Dzieci przebywające przez dłuższy czas w zakładach leczniczych mają bardzo ubogi zasób doświadczeń wykazują mała znajomość życia i stosunków społecznych panujących w środowisku „ludzi zdrowych”. Dlatego też proces adaptacji dziecka do nowych warunków, jaki stwarza mu sanatorium, jest ważnym czynnikiem wpływającym zarówno na jego osobowość, jak i na proces rehabilitacji oraz przyszłe życie w społeczeństwie. Im szybsza adaptacja, tym większą przynosi korzyść dziecku. Dla większości dzieci pobyt w sanatorium jest źródłem radości i daje im poczucie bycia znowu „normalnym człowiekiem".

Wyświetleń: 681