"Jeśli cierpi dusza - cierpi także i ciało" ta stara prawda potwierdza się w życiu. Stresy osłabiają nasz organizm i sprzyjają chorobom chyba, że nauczymy się panować nad sobą.

Nazwa pochodzi od języka angielskiego i oznacza "nacisk, obciążenie, napięcie". Stres jest to zespół specyficznych i niespecyficznych (ogólnych) reakcji organizmu na zdarzenia bodźcowe, które zakłócają jego równowagę i wystawiają na poważną próbę lub przekraczają jego zdolności radzenia sobie.
Do tych zdarzeń bodźcowych należy wiele różnych warunków zewnętrznych i wewnętrznych, które zbiorczo są nazywane stresorami (P.Zimbardo "Psychologia i życie" Warszawa 1999). Mówi się , że stres to odpowiedź organizmu na stawiane mu wysokiego wymagania fizyczne lub psychiczne.Można się też spotkać z opisem stresu - jako reakcji obronnej organizmu wobec nadmiernego pobudzenia. Najprościej można by powiedzieć, że stres to stan wzmożonego napięcia nerwowego, który jest naturalną reakcją na nieoczekiwane i trudne sytuacje. Pobudza on w organizmie różne układy, które odpowiedzialne są za jego wydajność oraz sprawność. W amerykańskim czasopiśmie The Wall Street Journal napisano : "Silny lub długotrwały stres może uczynić organizm bardziej podatnym na różne dolegliwości - od wysypki i zwykłych przeziębień do ataków serca i raka". Na nasz organizm w podobny sposób wpływają pozytywne i negatywne emocje pod wpływem, których w rdzeniu nadnerczy wydzielana jest adrenalina - tzw hormon stresu. To właśnie dzięki działaniu adrenaliny organizm zostaje postawiony w stan alarmu. Stresorami, - czyli bodźcami, które wywołują stres mogą być np.: hałas, strach, choroba, złość, przemęczenie ale i radość. Tak, więc stres to nie zawsze zjawisko negatywne. Naukowcy posługują się dwoma terminami: eustres i disstres. Pierwszy określa konieczną aktywizację organizmu, bez której nie moglibyśmy mieć żadnych osiągnięć, np.: uczeń przed zawodami sportowymi przeżywa stres, który aktywizuje wszystkie jego siły do walki i umożliwia mu osiągnięcie wysokiego wysiłku i miejsca w zawodach. Gdy osiąga cel - organizm wycisza się uspokaja. Eustres jest, więc stresem pozytywnym. Disstres - zaś blokuje koncentracje, uwagę ,negatywnie wpływa na wytrzymałość i kreatywność, np.: uczeń, który nie przygotował się do klasówki, w obawie , ze nie podoła , wpada w stres: nie możne się skoncentrować na zadaniach, ma "gonitwę myśli", popełnia bardzo proste błędy , kołacze mu serce, drżą mięśnie, żołądek odmawia posłuszeństwa. W efekcie, nie jest w stanie napisać klasówki, czyli nie osiąga celu i nie rozładowuje napięcia. To nie rozładowane napięcie prowadzi z kolei do zaburzeń snu , niepokoju , obniżenia nastroju lub zachowań agresywnych. Nadmierne napięcie jest bardzo groźne dla zdrowia zwłaszcza , gdy stres jest negatywny.Najgroźniejszy jest ten ukryty długotrwały. Gdy osoba zbyt długo żyje w stresie i nie widzi z niego wyjścia, jej organizm odmawia posłuszeństwa. Najpierw zawodzi psychika ( np.:chwiejność nastrojów, rozdrażnienie, apatia , lęk, kłopoty ze snem , koncentracją, nerwica, depresja) potem ciało ( np.: zaburzenia układu krążenia , układu trawiennego, obniżenie odporności, wyczerpanie ) . Istnieją specyficzne formy stresu , którym podlegają niektórzy z nas. Objawy stresu bywają trudne do rozpoznania . O nadmiernym napięciu świadczy np.: obgryzanie paznokci , obżarstwo, zbyt dużo obowiązków nałożonych na dziecko, którym nie jest w stanie podołać. Obecnie coraz więcej dzieci cierpi na poważne zaburzenia emocjonalne. Nie wiedząc , jak sobie poradzić z rozdrażnieniem , niektóre bezskutecznie próbują ukryć swe uczucia. Ale tłumiony stres w końcu i tak znajdzie ujście. Dzieci, które nie mogą porozmawiać o swych troskach, w rezultacie zaczynają chorować albo później schodzą na drogę przestępstwa. U innych stres objawia się działaniem skierowanym przeciwko nim samym, np.: samo okaleczeniem , niewłaściwym odżywianiem się, nadużywaniem środków powodujących uzależnienie a w skrajnych przypadkach nawet samobójstwem. Nikomu nie wolno bagatelizować u dziecka niepokoju. Choć wydaje nam się, że znamy swoje dzieci , to często nie dostrzegamy , nie słyszymy i nie rozumiemy tego, co naprawdę he niepokoi. Trzeba by rodzice i opiekunowie nauczyli patrzeć się na życie inaczej - oczami dziecka. Ma to ogromne znaczenie zwłaszcza dzisiaj, gdy dzieci - nie są uodpornione na stres i to właśnie one są najczęstszymi jego ofiarami.
OCZAMI DZIECKA:
- Śmierć któregoś z rodziców = Wina. Dziecko może sobie przypominać chwile, kiedy gniewało się na rodzica , i teraz w głębi serca siebie obwinia za jego śmierć.
- Rozwód = Porzucenie. Logika dziecka podpowiada mu, że skoro rodzice już się nie kochają , to je również mogą przestać kochać.
- Alkoholizm = Napięcie. W domach alkoholików , na co dzień panuje atmosfera strachu, osamotnienia , zakłamania , niepewności, gróźb albo faktycznej przemocy, nie mająca nic wspólnego ze zdrowym otoczeniem, które sprzyja prawidłowemu rozwojowi.
- Bójki między rodzicami= Strach. Jak wykazały badania, którymi objęto 24 uczniów, bójki między rodzicami są dla dzieci tak stresujące, że wywołują u nich wymioty, tiki nerwowe, wypadanie włosów, tracenie lub przybieranie na wadze, chorobę wrzodową.
- Wygórowane ambicje= Frustracje. Wygląda na to , że w każdej dziedzinie życia dzieci zmagają się w zawodach urządzanych przez dorosłych. W szkole , w domu, a nawet podczas zabawy muszą być najlepsze.
- Szkoła= Upokorzenie. Dzieci nie mają jeszcze wyrobionego sądu o sobie , toteż odznaczają się nieprzeciętną skłonnością do wyolbrzymiania niektórych swoich błędów. Uczucie upokorzenia jest jedną z podstawowych przyczyn samobójstw wśród dzieci.
Główną przyczyną stresu u dzieci - są jednak ich rodzice, którzy nadużywają władzy. To rodzice kształtują w swych pociechach wyobrażenie o nich samych i o świecie. Jeśli zapewniają swemu dziecku miłość, kierownictwo, dyscyplinę wyrośnie ono na osobę zrównoważoną. Jednakże bardzo często to osoby najbliższe wyrządzają dziecku krzywdę, która wyciska swe piętno na jego umyśle i sercu. Obrażanie uczuć, bicie, bądź nadużycie seksualne prowadzą do powstania spaczonych wzorców myślowych, które raz utrwalone - trudno skorygować.Pamiętajmy, że słowem można uderzyć dotkliwiej - niż pięścią. Wszelkie formy nadużywania władzy rodzicielskiej działają jak trucizna, która przenika wszędzie, zanim dziecko dorośnie. Trzeba pamiętać , że już od chwili narodzin dziecka to rodzicie wywierają olbrzymi wpływ na to , jaki będzie ono miało stosunek do samego siebie i do świata. Dorastanie w świecie pełnym stresu przypomina lot podczas burzy, żeby podróż przebiegała bez zakłóceń rodzice powinni nauczać się , jak rozpoznawać symptomy, bo wiele dzieci nie powie o swoich problemach. Jeśli dziecko przeżywa jakiś stres to często daje znać o tym jego organizm ( rozstrój żołądka, bóle głowy, zmęczenie, zaburzenia snu, kłopoty z wydalaniem). To jest mowa ciała. Jeżeli symptomy wskazują na chorobę psychosomatyczną rodzice powinni je potraktować poważnie. To nie istotne czy dziecko udaje czy nie.Ważny jest problem, który się za tym kryje. Nagła zmiana w zachowaniu to często wołanie o pomoc. Jeżeli dobry uczeń zaczyna dostawać złe stopnie , trzeba się temu przyjrzeć, a jeśli dziecko niegrzeczne nagle staje się ciche, spokojne - jest to niepokojące. Wszystkie dzieci czasami chorują lub od czasu do czasu są niegrzeczne lub niezadowolone z siebie, ale jeśli bez widocznej przyczyny kłopoty wciąż się powtarzają , wówczas rodzice powinni się zastanowić , co to może sygnalizować. Rodzice muszą dziś obserwować dzieci czujniej niż kiedykolwiek, by zauważyć objawy stresu i mu przeciwdziałać.
DZIESIĘĆ SPOSOBÓW NA STRES:
1. Należy na swoje problemy spojrzeć z dystansu , z kartką i długopisem w ręku, aby zapisać to co nas męczy i denerwuje i jak z tego wyjść ( rodzic może pomóc dziecku i wspólnie mogą zapisać)
2. Nie trzymać emocji w sobie. Wyrzucić głośno z siebie , co nas trapi.
3. Pamiętać należy, że nie zawsze będziemy prymusami "wymagajmy sporo od siebie, ale nie ponad nasze możliwości"
4. Należy się wysypiać, problemy "przespane" są mniej dokuczliwe i łatwiej znaleźć dla nich rozwiązanie.
5. Trzeba nauczyć się odpoczywać.
6. Nie wolno unikać ludzi, może ktoś nas wysłucha , da dobrą radę.
7. Należy uprawiać sport ( ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia jogi) .
8. Jeśli mamy ochotę to płaczmy.
9. Najlepszym sposobem na rozładowanie stresu i napięcie jest relaks. Może to być jazda na rowerze, muzyka.
10. Trzeba pamiętać o uśmiechaniu się. "Śmiejmy się" to naturalny sposób ułatwiający rozluźnienie mięśni całego ciała.
Pomocne w redukowaniu stresu są ćwiczenia i zabawy, które można wykorzystać na lekcjach. Pomogą one odstresować uczniów, doenergetyzować ich , rozluźnić , zachęcić do dalszych ćwiczeń, a także rozweselić. Dzięki tym ćwiczeniom w sposób swobodny zacieśnią się więzy łączące poszczególnych uczniów. Wpłyną także na umiejętności współdziałania z nauczycielami.

Opracowała
mgr Katarzyna Szymocha - Młodzianowska

Literatura:
1. Kultura Fizyczna nr 3-4/97
2. Lider nr 10/97
3. Lider nr 10/93
4. Zimbardo "Psychologia i życie" Warszawa 1999
5. Wychowanie Fizyczne i Zdrowie nr 4/96

Wyświetleń: 604