W Polsce co godzinę, stawiana jest komuś diagnoza: nowotwór krwi, czyli białaczka. Co drugi chory zakwalifikowany do przeszczepienia szpiku od dawcy niespokrewnionego tego dawcy nie znajduje. Im więcej potencjalnych dawców tym większe szanse na życie dla osób chorych na białaczkę i inne choroby układu krwiotwórczego. Dlatego Fundacja DKMS Polska wraz z organizatorami lokalnymi przeprowadza akcje pn. „Dzień Dawcy”, podczas których zdrowe osoby mogą dokonać rejestracji i tym samym powiększyć bazę potencjalnych dawców. Rejestracja jako potencjalny dawca jest bardzo poważną decyzją. W przypadku, gdy okaże się, że któraś z zarejestrowanych osób jest czyimś genetycznym bliźniakiem, daje tej osobie nadzieję na nowe życie. Jeżeli wtedy zrezygnuje, to odbiera komuś tę nadzieję. Dołączając do bazy dawców Fundacji DKMS możemy zostać dawcą dla pacjenta zarówno w Polsce, jak i gdziekolwiek na świecie.

Zarejestrować może się każdy zdrowy człowiek pomiędzy 18 a 55 rokiem życia, ważący minimum 50 kg (bez dużej nadwagi). Rejestracja polega na pobraniu 4 ml krwi i zajmuje tylko chwilę. Na podstawie pobranej krwi zostaną określone cechy zgodności antygenowej, a jeśli okaże się, że kod genetyczny dawcy zgadza się z kodem genetycznym chorego, wtedy dochodzi do przeszczepu. Wszyscy, którzy chcą się zarejestrować powinni mieć ze sobą dokument tożsamości z nr PESEL.

W porównaniu z liczbą potencjalnych dawców w krajach Europy Zachodniej (np. Niemcy prawie 5 mln) w Polsce nadal mało ludzi decyduje się na to by zostać dawcą szpiku (ok. 500 tys. – zarejestrowanych potencjalnych dawców).
Przede wszystkim wynika to z niewiedzy. Większość osób, które chcą pomóc innym boi się, że ratując komuś życie, narażają swoje. Istnieje stereotyp związany z oddawaniem szpiku kostnego. Duża strzykawka, zastrzyk w kręgosłup i paraliż. Tymczasem jest to nieprawda.
Istnieją dwie metody pobrania – stosowana w około 80% pobrań zarówno w Polsce, jak i na świecie to pobranie komórek macierzystych z krwi obwodowej, druga, to pobranie szpiku z talerza kości biodrowej. O metodzie pobrania decyduje lekarz dokonujący przeszczepu u pacjenta. Zanim dojdzie jednak do pobrania, dawca musi przejść badania, których celem jest sprawdzenie jego stanu zdrowia, zarówno pod kątem bezpieczeństwa dla pacjenta, jak i samego dawcy. W przypadku pobrania komórek macierzystych z krwi obwodowej, na pięć dni przed pobraniem, dawca przyjmuje zastrzyki stymulujące produkcję komórek macierzystych szpiku, skąd przedostają się do krwi obwodowej, a następnie są z niej bezpośrednio pobierane. Samo pobranie komórek odbywa się na drodze tzw. aferezy, jest to zabieg przypominający autotransfuzję. Cały zabieg trwa maksymalnie 4 godziny, a ilość pobranego płynu to mniej niż puszka napoju. Po kilku godzinach odpoczynku możemy już normalnie funkcjonować nie odczuwając praktycznie żadnych skutków ubocznych.
Druga metoda, czyli pobranie szpiku z talerza kości biodrowej wymaga już ok. 2 dniowego pobytu w szpitalu, ponieważ zabieg wykonywany jest w pełnym znieczuleniu. Dawca przyjmowany jest na oddział wieczorem w dniu poprzedzającym pobranie, następnego dnia rano odbywa się zabieg, który wraz z narkozą trwa maksymalnie godzinę. W trakcie zabiegu dawca leży na brzuchu, a dwóch lekarzy równolegle pobiera szpik z talerza kości biodrowej – dwa dołeczki, które każdy ma powyżej pośladków. Następnego dnia po zabiegu dawca wypuszczany jest do domu. Szpik regeneruje się w ciągu dwóch tygodni.

Zostanie potencjalnym dawcą to bardzo poważna decyzja, którą podejmujemy na całe życie. Należy pamiętać o tym, że rejestracja zajmuje chwilę, a pobranie 4ml krwi bądź wymazu z policzka nie boli, ale kiedyś, za rok, dwa, pięć czy dziesięć lat, dawca może otrzymać telefon z informacją, że jest pacjent, któremu być może, można uratować życie. Jest to moment, w którym możemy zrezygnować. Ale chyba lepiej nie rejestrować się, jeśli miałoby się okazać, że wśród prawie 21 000 000 dawców na świecie, to właśnie my możemy uratować komuś życie.
Ważne również, żeby informować DKMS o wszelkich zmianach adresowych (chodzi tutaj o jak najszybszy kontakt), czy ewentualnych zdrowotnych, a w przypadku kobiet o ciąży i ewentualnym terminie porodu. Kobiety w ciąży mogą dokonać rejestracji, jednak kobiety spodziewające się dziecka są blokowane w bazie Fundacji na okres ciąży oraz 6 miesięcy po porodzie.

W momencie dokonywania rejestracji dawcy są ubezpieczeni. Podczas rejestracji każdy dawca jest ubezpieczony na kwotę 50 000 Euro, a w momencie zapytania o dawcę i uruchomienia procedury pobrania komórek macierzystych bądź szpiku każdy dawca ubezpieczony jest na kwotę 150 000 Euro.

Organizacja Dni Dawcy jest bardzo ważna inicjatywą, gdyż co druga osoba potrzebująca przeszczepu nie znajduje dawcy. Im więcej zarejestrowanych potencjalnych dawców tym większe szanse na ratowanie życia.
Z doświadczenia wiemy, że Ci którzy chcą pomóc innym, obawiają się przede wszystkim o własne zdrowie i życie. A tak naprawdę zostanie dawcą szpiku, to jedyne bycie dawcą, które nie wiąże się z oddaniem czegoś kosztem nas samych – tak, jak to jest w przypadku oddania nerki, czy wykorzystania narządów w przypadku stwierdzenia śmierci klinicznej dawcy.
Organizacja Dnia Dawcy musi być dokładnie przemyślane i zaplanowana. Aby akcja odniosła sukces należy podjąć wiele działań mających na celu jej rozpropagowanie.
Biorąc po uwagę fakt, iż powodzenie akcji rejestracyjnej zależy w dużej mierze od skutecznego poinformowania o niej mieszkańców danego regionu, należy podjąć szereg działań mających na celu jej rozpropagowanie.
Przykładowe działania poprzedzające Dzień Dawcy realizowane przez szkołę jako organizatora lokalnego:
- Ustalenie terminu oraz miejsca przeprowadzenia akcji.
Wszystkie ustalenia dotyczące wyboru miejsca akcji oraz terminu powinny być wcześniej uzgodnione z pracownikiem Fundacji DKMS Polska, który jest odpowiedzialny za przygotowanie Dnia Dawcy. Z doświadczenia Fundacji wynika, że największej frekwencji potencjalnych dawców można spodziewać się w weekendy. Oczywiście datę akcji rejestracji należy dostosować do specyfiki społeczności lokalnej. Zalecany czas trwania Dnia Dawcy Szpiku to 6 godzin, w przypadku bardzo dużych akcji można go wydłużyć do 8 godzin. Optymalnymi godzinami przeprowadzenia akcji są:
- w weekendy od 10.00-16.00
- w tygodniu 11.00-17.00.
W największych polskich miastach godziny można przesunąć do 18.00, ze względu na późniejsze powroty z pracy.
Najlepszymi miejscami do organizacji Dnia Dawcy Szpiku są zlokalizowane w centrum miasta: szkoły/uczelnie, ośrodki kultury, kluby sportowe, sale parafialne, budynki administracji miejskiej, siedziby związków / stowarzyszeń. Miejsce, w którym odbędzie się akcja, powinno być duża i przestronne.
Dzień Dawcy można dedykować pacjentowi zakwalifikowanemu do przeszczepienia szpiku od dawcy niespokrewnionego lub bez wskazania konkretnego, potrzebującego pacjenta.
- Informowanie w regionalnych dziennikach, tygodnikach, radio i TV oraz Internecie
Współpraca z lokalnymi mediami jest bardzo istotna, ponieważ to one najszybciej i najłatwiej docierają do największej grupy odbiorców.
Aktywne informowanie w mediach należy rozpocząć na dwa tygodnie przed rozpoczęciem akcji rejestracyjnej. Ważnym elementem są prawidłowo zredagowane i eksponowane plakaty i ulotki informujące o akcji. Aby informacja o przedsięwzięciu dotarła do jak największej liczby osób warto rozdawać ulotki w czasie różnego rodzaju imprez masowych.
Warto również wykorzystać w informowaniu i promowaniu akcji możliwości jakie daje Internet, gdyż daje on możliwość błyskawicznego rozpowszechniania informacji. Celem promowania akcji można stworzyć jej stronę internetową, a na portalach społecznościowych (np.Facebook, Nasza-Klasa) umieszczać błyskawicznie i na bieżąco wszelkie informacje o akcji.
- pozyskiwanie sponsorów celem zdobycia potrzebnych środków finansowych,
- organizowanie spotkań z przedstawicielami różnych instytucji (np. sesje Rad Miast i Gmin, zakłady pracy, więzienia, pedagodzy szkół, osoby odpowiedzialne za promocję zdrowia) celem propagowania idei dawstwa szpiku kostnego, informowanie o terminie akcji, przekazania materiałów informacyjnych
- organizowanie akcji promocyjno – informacyjnych np. happening lub marsz w trakcie którego młodzież szkolna może zachęcać do zarejestrowania się w bazie potencjalnych dawców komórek macierzystych,
- ogłoszenie konkursów np. plastycznych tematycznie związanych z ideą dawstwa szpiku,
- warto jest pozyskać do współpracy i propagowania akcji znanych ludzi, gdyż budzą zainteresowanie opinii publicznej co może wspomóc akcję
- powołanie grupy osób odpowiedzialnych za określone działania, gdyż
zorganizowanie i przeprowadzenie Dnia Dawcy Szpiku porównywalne jest ze zorganizowaniem dużej imprezy masowej.
- pozyskiwanie wolontariuszy oraz personelu medycznego, celem poboru krwi w dniu akcji. W celu zaangażowania pań pielęgniarek i lekarza najlepiej skontaktować się z lokalnymi szpitalami, przychodniami.

W celu zwiększenia zainteresowania lokalnej społeczności ,,Akcją” warto zorganizować w tym dniu imprezy współtowarzyszące. Mogą to być:
- honorowe krwiodawstwo
- pochód
- aukcja
- piknik
- możliwość otrzymania bezpłatnej karty ICE – w nagły wypadku
- pokaz ratownictwa medycznego w wykonaniu służb ratowniczych
- koncerty muzyczne, występ lokalnego teatru itp.

Zaplanowanie, organizacja i przeprowadzenie akcji rejestracyjnej oznacza wiele pracy, ale również liczne, głęboko poruszające momenty. Możliwość osobistego doświadczenia ludzkiej gotowości do niesienia pomocy jest wspaniałym, niezwykle intensywnym przeżyciem.

E.Leszczyńska
A. Matyjas

Wyświetleń: 1024