Motywacja pracownika

Motywacja jest bardzo istotną kwestią w każdej dziedzinie życia ponieważ od niej zależy osiąganie znaczących rezultatów w pracy i działalności człowieka. Motywacja jest rożnie rozumiana, rozbudzana i utrwalana,wiele jest bowiem czynników, które wpływają na ludzi i aktywnie oraz świadomie kształtują środowiska ich życia i pracy.
Termin motywacja możemy rozumieć jako: (fr. motivation od motif ‘motyw’) psychol., filoz. podanie motywów działania, uzasadnienie czegoś wystąpieniem określonych przyczyn, powodów; zespół motywów, które powodują określone postępowanie człowieka21.
Według F. Michonia motywacja to „zespół sił i czynników pobudzających i podtrzymujących człowieka w zachowaniach zmierzających do osiągnięcia określonych celów. Wspomniane siły to potrzeby, popędy, instynkty, aspiracje, a także stany napięć – zwane mechanizmami organizmu ludzkiego”.
S. Borkowska definiuje motywację jako - stan wewnętrzny człowieka mający wymiar atrybutowy, właściwy każdemu człowiekowi, natomiast motywowanie ma wymiar czynnościowy, funkcjonalny, polegający na świadomym i celowym oddziaływaniu na motywy postępowania ludzi przez stworzenie środków i możliwości realizacji ich systemów wartości, oczekiwań dla osiągnięcia celów motywujących. Czytając tą definicję, można powiedzieć, że motywowanie polega na wpływaniu na postawy i zachowania człowieka za pośrednictwem określonych bodźców, które przekształcają się w motyw działania uruchamiające jego aktywność. Motywowanie do pracy polega na stosowaniu szeregu różnych indywidualnych narzędzi i instrumentów oddziaływania na człowieka. Motywacja jest problemem, który dotyczy indywidualnych cech danego pracownika.
Motywacja jest źródłem naszych zachowań i procesem zachodzącym w ludzkiej świadomości albo podświadomości, w wyniku którego pojawia się chęć robienia czegoś. Chęć robienia czegoś, możemy określić, że jest to motyw, pobudka lub napięcie motywacyjne. Gdy uświadomimy sobie, że nie zaspokoiliśmy jakiejś potrzeby, wtedy pojawia się motyw - gotowość podjęcia działania w celu zaspokojenia tej potrzeby. Muszą zostać spełnione pewne warunki, aby motyw się pojawił, jest to24 :

□ musi być potrzeba, czyli poczucie braku czegoś;

□ potrzeba musi być istotna, czyli z jej zaspokojeniem lub niezaspokojeniem związane są stany emocjonalne, odpowiednio - zadowolenie lub przykrość;

□ musi być szansa zaspokojenia tej potrzeby, motyw nie pojawi się, wtedy kiedy człowiek jest przekonany o tym, że absolutnie nie osiągnie wyznaczonego celu;
□ musi się coś zdarzyć, co przypomni o potrzebie, lub sprawi, że stanie się ona możliwa do zaspokojenia, czyli zadziała bodziec.

Motywację możemy określić też jako wewnętrzny stan umysłu i ciała, czyli marzenia, życzenia, potrzeby i to czym człowiek się kieruje - pobudzanie i skłanianie do podjęcia działania. Znajduje ona odwzorowanie w czterech stanach psychologicznych, czyli nastawienie danej osoby do wykonania działania:

• znaczenie, czyli zaleta danego zadania lub zajęcia oraz wartość i znaczenie celu, które są siłą napędową:

• kompetencja, czyli wiara we własne zdolności umiejętnego realizowania danego zadania lub zajęcia - wykonanie go dobrze:

• samookreślenie - swoboda postępowania, możliwość dokonywania wyborów inicjowania, potrzymania i regulowania własnych działań w dążeniu do wykonania zadania oraz autonomia;

• wpływ, czyli sposób w jaki dana osoba może oddziaływać na strategiczne, administracyjne albo inne wyniki pracy.

Mówiąc o motywacji jako o niezaspokojonej potrzebie, musimy uwzględnić że nie da się oddzielić pragnienia od motywacji, ponieważ są one jednakowo silne, lecz motywacja nie może być silniejsza od pragnienia. Możemy wyróżnić trzy poziomy motywacji26:

- Podporządkowanie, czyli robienie tego, co każe przełożony, tak jakby pracownik sam nie umiał myśleć czy rozumować i nie miał żądnych zdolności ani nie był zaangażowany w pracę;

- Identyfikacja celu - jest to inwestycja i rodzi pragnienie jego osiągnięcia, czyli motywację, aby pomóc osiągnąć tą identyfikację celów, trzeba wyraźnie i prosto zakomunikować jakie korzyści płyną z realizacji tego celu;

- Zaangażowanie - motywacja nigdy nie jest większa niż wtedy, gdy pracownik uważa cel za własny, aby osiągnąć ten poziom, pracownik musi pojąć, że jest jedyną osobą odpowiedzialną za zadanie oraz wskazanie zalet tego zadnia pozwala mu je osiągnąć.

Opisując motywowanie do pracy należy zauważyć, ze jest to najtrudniejsza funkcja zarządzania, ponieważ polega na wpływaniu na zachowania pracowników za pośrednictwem takich bodźców, które zostaną przez niego przekształcone w działania, które są zgodne z celami danej firmy.
Teorie i koncepcje motywacji
Sposobów kształtowania motywacji, czyli motywowania jest wiele, ponieważ powstawały wraz z poznawaniem natury ludzkiej. Teorii motywowania (koncepcji) jest wiele, ja wymienię parę z nich - są to przede wszystkim :
- człowiek ekonomiczny - autorem tej koncepcji jest Taylor;

- stosunki międzyludzkie - stworzone przez Mayo;

- teoria potrzeb - twórcą jest Maslow;

- teoria dwuczynnikowa - Herzberg;

- teoria oczekiwań - autorzy - Vroom, Porter i Lawler;

- stawianie celów - Locke;

- teoria sprawiedliwości - Adams.

Taylor uważał, że najlepszym środkiem motywacji są pieniądze. Odwoływał się on do idei człowieka homo economicus. Człowiek będzie wykonywał takie działania, których efektem będzie wyższe wynagrodzenie. Jeżeli przełożony ustali, że pracownik otrzyma wyższe wynagrodzenie, jeżeli osiągnie wyższą produktywność, to należy spodziewać się, że działania człowieka będą ukierunkowane na osiągnięcie tego celu.
Teoria potrzeb Maslowa stanowiła źródło inspiracji dla wielu innych autorów. Maslow budując swoją teorię potrzeb inspirował się na osiągnięciach szkoły stosunków społecznych Eltona Mayo. Postawił on hipotezę, że człowiek w swoim działaniu dąży do zaspokojenia zespołu potrzeb, zaś potrzeby te tworzą logiczną hierarchię, którą można przedstawić następująco (w kolejności od potrzeb podstawowych do złożonych):

1. Potrzeby fizjologiczne (pragnienie, głód, posiłek).

2. Potrzeby bezpieczeństwa.

3. Potrzeby społeczne (przyjaźń, miłość).

4. Potrzeby szacunku.

5. Potrzeby samorealizacji.

Maslow twierdził, że muszą być zaspokojone przede wszystkim potrzeby niższego rzędu, aby było możliwe zaspokojenie potrzeb wyższego rzędu. W przypadku, gdy potrzeba niższego rzędu została już zaspokojona, to przestaje ona stanowić źródło motywacji
Czynniki motywujące do pracy:

- Dążenie do osiągnięć, możliwości sprawdzenia siebie przez zrealizowanie jakiegoś określonego celu;

- Wiara w to, że określony wysiłek włożony w pracę zostanie doceniony i zauważony;

- Wzrost poczucia odpowiedzialności i zapoznanie się z nowymi dziedzinami w swojej pracy;

- Progresja pozycji społecznej w pracy w wynkiu włożonego wysiłku w pracę;

- Praca interesująca i dająca możliwość samorealizacji;

- Możliwość własnego rozwoju zawodowego - podnoszenie kwalifikacji i wiedzy.

Czynniki higieny pracy:

- Wynagrodzenie oraz dodatkowe gratyfikacje płynące z pracy;

- Bezpieczeństwo i warunki pracy;

- Status, czyli przywileje i pozycja społeczna w firmie;

- Polityka organizacji;

- Możliwość uzyskania pomocy w rozwiązywaniu problemów zawodowych;

- Satysfakcjonujące relację interpersonalne między pracownikami, przełożonymi i podwładnymi.

Wyżej wymienione czynniki odnoszą się do teorii dwuczynnikowej wg Herzberga28. Czynniki higieny pracy wpływają na jednostkę (z tego powodu nazywane są czasem czynnikami środowiskowymi). jeżeli w tych obszarach nie pojawiają się problemy, są to czynniki motywujące. Jeśli problemy się pojawiają, czynniki są szkodliwe dla atmosfery motywacji.
Motywację można pobudzać na wiele sposobów: zagrażając temu, co człowiek już osiągnął, czyli przez stosowanie ujemnych bodźców motywacyjnych, lub tworząc warunki umożliwiające pełniejsze urzeczywistnianie celów pracownika, czyli przez stosowanie dodatnich bodźców motywacyjnych). W pierwszym przypadku uruchamia się motywację negatywną (ujemną), w drugim motywację pozytywną (dodatnią)
Systemy motywacyjne
Motorem działania każdego człowieka jest motywacja.

Istnieją dwa podstawowe rodzaje motywacji, jest to :

- motywacja wewnętrzna: zrobię coś, bo to zaspakaja moją potrzebę robienia właśnie tego, czyli wykonywanie pracy przez pracownika z powodu jego osobistych zainteresowań, z chęci doskonalenia się i realizacji własnych predyspozycji,

- motywacja zewnętrzna: zrobię coś, bo w zamian otrzymam nagrodę lub gdy tego nie zrobię spotka mnie kara,: pieniądze, awans, zmiana miejsca pracy, wyróżnienie, nagroda rzeczowa, pochwala publiczna oraz osobista sympatia, wsparcie, mniej formalny kontakt.

Pracownicy mogą się motywować samodzielnie i jeśli tylko rozwijają się w kierunku akceptowanym przez organizację i spełniają jej oczekiwania, stanowi to najlepszą formę motywacji ale niezbędne jest również motywowanie z zewnątrz, czyli organizacja jako całość może stworzyć warunki, w których dzięki różnorodnym rodzajom narzędzi motywacyjnych osiągnie satysfakcjonujący poziom motywacji członków organizacji.

Bibliografia:

1. Słownik Wyrazów Obcych, pod red. naukową prof. I. Kamińskiej- Szmaj, Wyd. Europa 2001.
2. F. Michoń: Organizacja i kierowanie w przedsiębiorstwie w świetle socjologii i psychologii pracy, Warszawa,1981
3. S, Borkowska: System motywowania w przedsiębiorstwie, Wyd, PWN, Warszawa, 1985
4. M.W. Kopertyńska: Motywowanie pracowników - teoria i praktyka, Wyd. Placed, Warszawa, 2008
5. R. Heller: Motywowanie pracowników, Wyd. Wiedza i Życie, Warszawa, 2000
6. E. McKenna, N. Beech: Zarządzanie zasobami ludzkimi - podstawy zarządzania, Wyd. Felberg Sja, Warszawa, 1999
7. G. Bartkowiak: Psychologia zarządzania, Wyd. ZCO, Zielona Góra, 2003

Wyświetleń: 2476