Scenariusz lekcji chemii w gimnazjum
Data: 21.11.2013 r.
Klasa III a
( 1 godz.)
Temat: Estry – pachnąca chemia.

Cele operacyjne:
Uczeń:
• wyjaśnia, na czym polega reakcja estryfikacji, (PP 9.6)
• zapisuje równania reakcji pomiędzy prostymi kwasami karboksylowymi i alkoholami jednowodorotlenowymi,
(PP 9.6)
• planuje doświadczenie pozwalające otrzymać ester o podanej nazwie, (PP 9.6)
• opisuje właściwości estrów(PP 9.7)

Metody:
• słowna: pogadanka,
• praktyczna: ćwiczenia uczniowskie (karty pracy),
• ilustracyjna: pokaz nauczyciela.

Środki dydaktyczne:

• podręcznik, karta pracy,
• odczynniki: alkohol etylowy, kwas octowy, kwas siarkowy(VI),
przykładowe estry,
• sprzęt: probówki, zlewki, czajnik z gorącą wodą.

Tok lekcji:

I. Część wprowadzająca

• Przypomnienie poznanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych, przypomnienie grup charakterystycznych (R – OH alkohole;
R - COOH kwasy karboksylowe), produktów spalania.


II. Część właściwa

Wprowadzenie pojęcia REAKCJI ESTRYFIKACJI

1. Reakcja estryfikacji – to reakcja zachodząca między kwasem organicznym i alkoholem, a jej produktami są ester i woda.


estryfikacja
kwas karboksylowy + alkohol ester + woda

hydroliza


2. Doświadczenie – reakcja etanolu z kwasem octowym.

(Do probówki nalać po 1 cm3 kwasu octowego i alkoholu etylowego. Dodać kilka kropel stężonego roztworu kwasu siarkowego(VI).
Roztwór wymieszać szklanym pręcikiem. Probówkę umieść w zlewce z gorącą wodą i ostrożnie ogrzewać. Następnie przelać ciecz z probówki do zlewki z zimną wodą. Sprawdzić jej zapach.
Obserwacje i wnioski zanotować w zeszycie.








Obserwacje:
Otrzymany produkt nie rozpuszcza się w wodzie, tworzy „tłustą kroplę” na jej powierzchni.
Intensywny zapach przypomina zmywacz do paznokci.
Wniosek:
Otrzymaliśmy ester w reakcji estryfikacji



H2SO4
CH3COOH + C2H5OH CH3COOC2H5 + H2O

kwas octowy etanol octan etylu


3. Wzór ogólny estrów ma postać:



R - alkil (reszta z kwasu karboksylowego)
R’- alkil (reszta z alkoholu)

- COO – grupa estrowa

4. Ćwiczenia w pisaniu reakcji otrzymywania estrów:
• mrówczan metylu,
• octan metylu,
• maślan etylu

5. Estry kwasów organicznych (niższych) są bezbarwnymi cieczami, słabo rozpuszczalnymi w wodzie, o przyjemnym zapachu kwiatów i owoców.



Estry kwasów organicznych o długich łańcuchach (wyższe kwasy) występują w postaci półpłynnych substancji, które wyglądem przypominają tłuszcz lub wosk (np. wosk pszczeli)

6. Dzięki swoim właściwościom estry i ich mieszaniny stosuje się do produkcji perfum, wód kwiatowych, rozpuszczalników, olejków aromatycznych do ciast.


III. Część podsumowująca: (karta pracy)
• W jakiej reakcji powstają estry?
• Jakie są substraty reakcji estryfikacji?
• Jakie są produkty reakcji estryfikacji?
• Jakie są właściwości estrów?



Karta samooceny ucznia

Zagadnienie Tak Nie
Wiem na czym polega reakcja estryfikacji.
Potrafię pisać proste równania reakcji estryfikacji.
Znam właściwości estrów.
Znam zastosowania estrów.

Wyświetleń: 1372