KRAJNA

Krajna to polska kraina historyczna leżąca na samej północy Wielkopolski. Od północy graniczy z Pomorzem Zachodnim, od wschodu z Kujawami, a od południa z Pałukami. Zawarta między rzekami Dobrzynką i Kamionką (od północy), Notecią (od południa), Gwdą (od zachodu) i Brdą (od wschodu).
Nazwa krainy pochodzi od historycznego położenia tego regionu na skraju (kraju) państwa polskiego, graniczącego z państwem pomorskim.

Miasta leżące na Krajnie to Nakło nad Notecią, Złotów, Kamień Krajeński, Łobżenica, Sępólno Krajeńskie.

Oto kilka wyrazów z Małego słownika gwary krajeńskiej Jowity Kęcińskiej:
śniadanie - frysztyk
obiad - południe
kolacja - wieczerzał
placki ziemniaczane - flyndze
bochenek chleba - bochenyszek
schabowy - karbonada
zupa mleczna - mojska
placek drożdżowy - kuch
skwarki - skrzyczki, skrzeczki
bułka - kołacz
żebrak- wędrorz, wędrus
filiżanka - topek
oszczędzać- szporować
garnek gliniany - tygielek
cedzak – durślak
furtka- uliczka
kamizelka westka
Tradycyjną potrawą krajeńską jest " ańtop" - jednogarnkowe danie. Jest nim zupa ze słodkiej, białej kapusty z ziemniakami i marchewką, gotowana na wywarze z mięsa wieprzowego.
Charakterystyczne cechy gwary Krajniaków :
1. wymowa ć i dź w miejscu zmiękczonego k lub g, np. cieszeń zamiast kieszeń,
2. brak mazurzenia, rozróżnianie trzech szeregów spółgłoskowych
3. dyftongiczna wymowa samogłosek, np. poulić zamiast palić, myjszyj zamiast myszy
4. zmieszanie i z y, np. ribi zamiast ryby
5. fonetyka międzywyrazowa ubezdźwięczniająca
6. formy typu domk-zanik e ruchomego
7. wymowa typu : sieli, leli zamiast siali, lali
8. szeroka wymowa ę i eN, np. gąś, ciamno
9. upowszechnienie liczby dwa krowy zamiast dwie krowy
10. formant zdrabniający –yszek, np. kamyszek
11. w czasow. l. mn. trybu rozkazującego formy typu: idźta!, róbta!.

Wyświetleń: 607