KONSPEKT LEKCJI


Temat: Z kamerą w Soplicowie czyli przygoda Wajdy z Panem Tadeuszem. Adaptacja filmowa Pana Tadeusza wg Andrzeja Wajdy.

Cele lekcji:
Uczeń:
• Potrafi zdefiniować termin adaptacja filmowa,
• Świadomie i ze zrozumieniem posługuje się terminologią filmową,
• Porównuje pierwowzór literacki z jego filmową adaptacją,
• Wskazuje w omawianym filmie środki wyrazu filmowego,
• Rozumie, że adaptacja filmowa może, ale nie musi być wierna literackiemu orginałowi
• Umie pracować w zespole, prezentować własne opinie, stanowiska

Środki dydaktyczne:
• Fragmenty filmu w reżyserii Andrzeja Wajdy Pan Tadeusz,
• Słownik wiedzy o filmie,
• Karta pracy,
• Karta z cytatami

Metody pracy:
• Burza mózgów,
• Praca z kartą pracy,
• Praca w grupach,
• Pogadanka heurystyczna,
• Elementy dyskusji

Przewidywany czas realizacji: 2 jednostki lekcyjne
Uczniowie znają treść eposu i obejrzeli film Andrzeja Wajdy.
Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel podaje temat lekcji oraz informuje uczniów celach zajęć.
2. Na tablicy nauczyciel umieszcza planszę z napisem „adaptacja filmowa”. Uczniowie podają wyrazy i połączenia wyrazowe na zasadzie skojarzeń – burza mózgów. Wszystkie propozycje zostają zapisane na tablicy w formie „słoneczka”( zał. 1).
przystosowanie
przekształcenie
przeróbka
transformacja utworu interpretacja literatury
Literackiego na potrzeby filmu
dostosowanie utworu do
wymogów nowego
medium


3. Uczniowie otrzymują Słowniki wiedzy o filmie pod red Joanny Wojnickiej i Olgi Katafiasz.
4. Jeden z uczniów na głos odczytuje definicję „adaptacji filmowej”.
5. Uczniowie decydują, które z określeń umieszczonych na tablicy odpowiadają definicji słownikowej. Określenia niezgodne z definicją są usuwane.
6. Nauczyciel wprowadza termin „ekranizacja” i informuje uczniów, że termin ten często stosowany jest wymiennie z określeniem „adaptacja” .

„Adaptacja” termin ten używany jest w odniesieniu do filmu, , który mniej rygorystycznie traktuje fabułę utworu literackiego, za to koncentruje się na dostosowaniu filmowych środków wyrazu do odtworzenia stylu i klimatu książki.

„Ekranizacja” – dzieło skrupulatnie przenoszące na ekran akcję pierwowzoru literackiego. Stąd utwory , w których rola fabuły jest drugorzędna lub zupełnie zanika, bywają zgodnie z tym podziałem raczej adaptowane niż ekranizowane.

(na podstawie definicji adaptacja [w:] B. Kosecka, K. Kubisiowska, „Lektury na ekranie”, Znak Kraków 2000, s. 188.

7. Nauczyciel formułuje problem, który będzie rozpatrywany na lekcji; Czy „Pan Tadeusz” w reżyserii Andrzeja Wajdy jest adaptacją filmową czy ekranizacją eposu Adama Mickiewicza?
8. Uczniowie otrzymują karty pracy, zostają podzieleni na 5 grup, a następnie
poinformowani o treści zadania; każda z grup dokonuje analizy porównawczej „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza i obrazu filmowego Andrzeja Wajdy pod względem kompozycji, narracji, środków wyrazu i gatunków oraz głównych wątków – czas pracy ok. 5 minut. ( zał. 2 )
9. Każda z grup odczytuje zapisy dokonane w tabeli.


Pan Tadeusz Adama Mickiewicza Pan Tadeusz w reż. Andrzeja Wajdy
Kompozycja 12 ksiąg, rozpoczyna się Inwokacją, a kończy Epilogiem Kompozycja klamrowa – film rozpoczyna się i kończy obrazem emigrantów z Paryża słuchających Pana Tadeusza. Inwokacja zostaje przeniesiona na koniec filmu, film rozpoczyna się od Epilogu.
Podkreślenie dwupłaszczyznowości epopei Mickiewicza – emigracyjna rzeczywistość pisania dzieła, oraz wyidealizowany obraz „kraju lat dziecinnych”.
Narracja Narrator 3 – osobowy, obiektywny, wszechwiedzący – ujawnia się w apostrofach, inwokacji, opisach przyrody.

Narrator będący wyrazicielem wiedzy, opinii i przekonań ogółu, dysponujący ograniczoną wiedzą. Narracja filmowa – obecność narratora, którego możemy utożsamić z Adamem Mickiewiczem.
Odczytuje on swoje dzieło bohaterom Pana Tadeusza, przebywającym na emigracji.
Narrator wprowadza niektóre wypowiedzi bohaterów oraz komentuje obrazy zastępujące opisy z eposu.
Język, środki wyrazu Utwór napisany 13 – zgłoskowcem.

- porównania homeryckie,
- epitety,
- onomatopeje,
- metafory. Dialogi wygłaszane 13 – zgłoskowcem.
Kontrast kolorystyki i światła;
- szarość życia na paryskim bruku,
- barwność, baśniowość „kraju lat dziecinnych”.
Kondensacja treści w obrazach – metafory uzyskiwane za pomocą obrazów, dźwięków, barw, aluzji i innych znaków niosących znaczenia dane nie wprost..
- elipsy,
- retrospekcja,
- akcja równoległa,
Gatunki Epopeja, poemat opisowy, elementy bajki, satyry, komedii Film akcji, elementy sensacji, romansu, filmu z gatunku miecza i szpady, elementy komedii:
Sceny komiczne:
- scena z mrówkami,
- rozmowa Telimeny z psem o mężczyznach,
- zachowanie Sędziego, gdy ksiądz Robak proponuje mu ugodę z Hrabią,
- Tadeusz uderza głową w żyrandol,
- postać komiczna – Hrabia – podglądacz, poszukiwacz sensacji.
Główne wątki Akcja Pana Tadeusza oparta jest na trzech wątkach:
- wątek historyczny – dzieje Jacka Soplicy,
- wątek romansowy – perypetie miłosne Telimeny, Tadeusza Hrabiego, Zosi,
- wątek sporu pierwszego zamek Horesz*-ków,
- wątek humorystyczny – spór pomiędzy Asesorem pierwszego Rejentem pierwszego Kusego pierwszego Sokoła. - wątek romansowy,
- rywalizacja pomiędzy Tadeuszem pierwszego Hrabią pierwszego Telimenę,
wątek dramatyczny zbudowany wokół losów Jacka Soplicy ( motywy zbrodni, zemsty,, pokuty, chwalebnych czynów),
- wątek obyczajowy – obraz polskiej szlachty,
- wątek patriotyczny

10. Prezentacja pierwszego fragmentu filmu – scena pierwsza – Epilog. Uczniowie wspólnie formułują wnioski, które zapisują w tabeli.
11. Prezentacja drugiego fragmentu filmu – wypowiedź narratora. Uczniowie wspólnie formułują wnioski.
12. Prezentacja trzeciego fragmentu filmu – scena przedstawiająca obraz lecącego nad polami bociana zestawiona z fragmentem „Pana Tadeusza” księga I (karta cytatów – cytat1), obraz rąk Barbary Ludwiżanki przyrządzającej kawę, fragment „Pana Tadeusza” księga II (karta cytatów – cytat q+2), scena na przyjęciu w zamku Horeszków zestawiona z fragmentem „Pana Tadeusza”księga I (karta cytatów – cytat3).
13. Prezentacja fragmentu filmu – scena przed polowaniem i scena w Świątyni dumania.
Prezentacja wniosków przez grupę 4.
14. Próba odpowiedzi na pytanie; Jak odbieramy kreacje stworzone przez odtwórców głównych ról w „Panu Tadeuszu” Andrzeja Wajdy na wybranych przykładach? Porównanie postaci filmowych z literackimi pierwowzorami – opinie uczniów elementy dyskusji.
15. Próba odpowiedzi na pytanie postawione na początku lekcji.; Czy „Pan Tadeusz” w reżyserii Andrzeja Wajdy jest adaptacją filmową eposu Adama Mickiewicza, Tak jest ponieważ…
16. Zadanie domowe:
W formie wypracowania odpowiedz na pytanie; Którą z filmowych kreacji bohaterów „Pana Tadeusza” wg Andrzeja Wajdy uważasz za najbliższą ideału i dlaczego?


Bibliografia:
• E. Łuszczak, B. Matusia, O. Neyman, A. Porożyńska, J. Rożen, I. Rudzka, Człowiek – twórca kultury. Scenariusze lekcji wiedzy o kulturze, Stentor Warszawa 2004.
• Most. Film. Przewodnik dla licealistów, red. B. Żmichowska, Stentor Warszawa 2007.
• B. Kosecka, K. Kubisiowska, Lektury na ekranie, czyli mały leksykon adaptacji filmowych, Znak Kraków 2000.
• Pan Tadeusz, Biblioteka Gazety Wyborczej.
• Interaktywne metody nauczania, red. M. Jadczak, Toruń 2001.
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Greg Kraków 2003.

Wyświetleń: 1707