Katalog Ewa Modlińska, 2014-03-10 Pajęczno Pedagogika, Artykuły Jak postępować z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo?JAK POSTĘPOWAĆ Z DZIECKIEM NADPOBUDLIWYM PSYCHORUCHOWO? Wychowanie jest długim i skomplikowanym procesem, na którego przebieg wpływa wiele czynników wzajemnie warunkujących się, działających w różnorakich powiązaniach i współzależnościach. Wychowanie niesie ze sobą wiele trudności. Bardzo często dorośli są nieświadomi skąd się bierze niewłaściwe zachowanie dzieci i winą za złe zachowanie obarczają dzieci. Tymczasem znajomość i świadomość przyczyn nieodpowiedniego zachowania dzieci jest bardzo ważna. Z nadpobudliwością psychoruchową mamy do czynienia wtedy, gdy dochodzi do powstania przewagi procesów pobudzania nad procesami hamowania. Jest to zjawisko najczęściej występujące u dzieci w wieku przedszkolnym. Z medycznego punktu widzenia ADHD jest schorzeniem mającym charakterystyczne objawy i wymagających odpowiedniego postępowania, terapii lub leczenia. Można nadpobudliwość w dużym uproszczeniu sprowadzić do odmiennej pracy mózgu, która uniemożliwia dziecku kontrolowanie swoich zachowań, a więc także kontrolowanie uwagi i ruchów. Dziecko nadpobudliwe nie ma więc czegoś za dużo, ma za mało, brakuje mu bowiem zdolności do wewnętrznej kontroli i hamowania. Najczęstszą przyczyną powstawania nadpobudliwości psychoruchowej jest uszkodzenie układu nerwowego dziecka, które może nastąpić w różnych okresach życia: • Okres płodowy – alkohol, narkotyki, choroby zakaźne (różyczka, świnka, żółtaczka), leki, zatrucia pokarmowe, upadki, uderzenia w brzuch. • Okres okołoporodowy – niedotlenienie podczas porodu, poród wczesny, niewłaściwie przebiegająca akcja porodowa. • Przebieg życia dziecka – zapalenie opon mózgowych, choroby zakaźne połączone z drgawkami i wysokimi temperaturami, urazy mechaniczne czaszki w wieku dziecięcym np. wypadek połączony ze wstrząsem mózgu. Objawy nadpobudliwości występują najczęściej na skutek korelacji czynników biologicznych z czynnikami społecznymi. Do czynników społecznych zaliczmy: • Atmosferę domową (napięta i niespokojna atmosfera, awantury i nerwowość rodziców – burzą równowagę dziecka, długotrwałe pobudzenie emocjonalne dziecka prowadzi do utrwalenia się pewnych nawyków reagowania na trudne sytuacje, co znajduje swoje odbicie w nadpobudliwości). • Nieprawidłowy styl wychowawczy w rodzinie (wychowanie niekonsekwentne, czyli brak stałych wymagań stawianych dziecku i stałych praw udzielanych mu przez dorosłych, a także wychowanie rygorystyczne, czyli usiłowanie podporządkowania sobie dziecka). • Brak zaspokojenia podstawowych potrzeb psychicznych (głównie miłości, bezpieczeństwa) • Spędzanie wolnego czasu głównie przy telewizji i grach komputerowych, z których większość zawiera elementy przemocy. • „Tempo życia” (deficyt kontaktów ze stale zapracowanymi i zabieganymi rodzicami). • Obcowanie z głośnymi i agresywnymi wzorcami kontaktów międzyludzkich. • W szkole atmosfera ciągłej rywalizacji i bycia porównywanym, odrzucenie przez grupę, stosowanie zbyt wysokich wymagań (nieadekwatnych) ze strony nauczyciela. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo sprawiają rodzicom i nauczycielom ogromne problemy wychowawcze. Są one żywiołowe, chaotyczne w działaniu i robią wszystko w pośpiechu. Nie potrafią pozostać w bezruchu nawet przez krótki okres czasu: chodzą po sali, biegają, podskakują, wymachują rękami lub nogami, ciągle zmieniają pozycję, kręcą się, wiercą – przeszkadzają w ten sposób swoim rówieśnikom i nauczycielom. Ponadto mogą wykonywać drobne ruchy palców u rąk, układać włosy, głaskać dywan, odpinać rzepy przy butach, próbować rozmawiać z osobami, które znajdują się blisko nich. Objawy zespołu nadpobudliwości , takie jak nadruchliwość, impulsywność, zaburzenia koncentracji uwagi stanowią ogromne wyzwanie dla rodziców, dla nas – nauczycieli, a samemu dziecku niejednokrotnie w wysokim stopniu utrudniają naukę szkolną i nawiązywanie prawidłowych relacji z rówieśnikami. Do charakterystycznych zachowań dzieci nadpobudliwych należą: Brak koncentracji; dziecko: - nie dostrzega często szczegółów lub próbuje się wymigać od prac szkolnych lub innych czynności, - ma problemy ze skoncentrowaniem się przez dłuższy czas na zadaniach lub zabawach, - sprawia wrażenie, że nie słucha, kiedy mówi się do niego, - nie stosuje się do poleceń innych i nie kończy zadanych prac, - ma problemy z organizacją pracy, zadań i aktywności, - często unika, odrzuca lub niechętnie zajmuje się pracami, które wymagają długiego wysiłku umysłowego, - gubi często rzeczy, które są mu potrzebne w pracy, - rozprasza się szybko pod wpływem zewnętrznych bodźców, - podczas codziennych zajęć jest zapominalski. Nadaktywność; dziecko: - wierci się , ześlizguje się z krzesła, - wstaje często w sytuacjach, w których nie oczekuje się tego, - biega lub niebezpiecznie wspina się w sytuacjach nieadekwatnych, - nie umie spokojnie bawić się lub odpoczywać, - zachowuje się jak „nakręcony” czyli pokazuje wzór skrajnie motorycznego zachowania, na które nie mają wpływu ani środowisko, ani wymagania zewnętrzne. Impulsywność; dziecko: - wyrywa się do odpowiedzi, nie usłyszawszy do końca pytania, nie może doczekać się swojej kolejności, często przerywa i przeszkadza innym, - nadmiernie dużo mówi. Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo swoim zachowaniem stwarzają wiele problemów wychowawczych, wymagają nie tylko specjalnego sposobu postępowania, ale i odpowiedniej postawy rodziców i nauczycieli. Wymagają większego skupienia uwagi i sił niż dzieci zrównoważone. Jak radzić sobie z nadpobudliwością? Reakcja na niewłaściwe zachowanie dziecka nadpobudliwego – konsekwencja powinna być: 1. Szybka – powinna nastąpić natychmiast po przewinieniu. Wyciąganie konsekwencji w kilka dni lub godzin po zdarzeniu raczej nie ma działania wychowawczego. Dziecko odbierze ją jako niesprawiedliwą przykrość. Długie oczekiwanie na karę jest dla dziecko psychiczną torturą. 2. Skuteczna – czyli doprowadzona do końca. Doskonała konsekwencja nie odniesie żadnego skutku, jeśli rodzice zrezygnują z jej przeprowadzenia lub przerwą ją w połowie. Dziecko następnym razem poczuje się bezkarne. 3. Sprawiedliwa – konsekwencja powinna być odpowiednia do przewinienia, to znaczy, nie powinno się karać dziecka zabraniem wszystkich przyjemności za to, że nie chciało zjeść obiadu, ani zakazem obejrzenia jednej bajki za wrzucenie zeszytu do śmieci. 4. Słuszna – konsekwencja powinna być związana z rzeczywistym przewinieniem dziecka. 5. Sympatyczna – dziecko nie jest przestępcą, a więc nie jest złe. Po prostu popełnia błąd, za który musi ponieść karę. Nie odbierajmy mu swojej miłości. 6. Słowna – absolutnie nie fizyczna. Zadając ból słabszej istocie, poniżając ją, nie uczymy dziecka żadnych zasad. Poza jedną – rację ma osoba, która mocniej uderzy, która złamie wolę kogoś słabszego. Najskuteczniejszą metodą nauki właściwego zachowania jest dawanie własnego przykładu dziecku oraz stosowanie pochwał. Nauczyciel w swojej pracy powinien, jak najczęściej dostrzegać pozytywne zachowania dziecka. Wtedy wzmocni w nim wiarę we własne siły, utrwali w nim prawidłowe reakcje w różnych sytuacjach. Ważne jest, aby dokonywać dokładnych opisów zachowania, które Ci się podoba. Powiedz: „Podoba mi się, jak wykonujesz moje polecenia”, zamiast „Dziękuję”. „Wykonałeś dobrą robotę, kończąc zadanie”, a nie tylko: „Świetna robota”. „Jesteś cierpliwy. Pamiętałeś, żeby podnieść rękę do góry.” „Twoje biurko wygląda doskonale” zamiast „Powinieneś mieć zawsze taki porządek na ławce”. Rodzice powinni przede wszystkim sprawdzić stan zdrowia dziecka (anemia, pasożyty, choroby wirusowe, alergie), gdyż na on wpływ na zachowanie dziecka. Ponadto nauczyciel i rodzic powinni ograniczyć ilość bodźców z otoczenia, nadmiar zabawek skupiać jego uwagę na tym, co najważniejsze – wzmacniajcie bodźce poprzez powtórzenia, podkreślenia, obrazy graficzne. Należy upewnić się, że dziecko słyszy dorosłego. Jeżeli biega, najpierw je zatrzymaj, nawiąż kontakt wzrokowy i powiedz, czego od niego oczekujesz. Przekazuj komunikaty krótkie i konkretne (załóż czapkę, gdy założy , powiedz – załóż szalik). Mów dziecku tylko to co ma robić, a nie czego ma nie robić. W miarę możliwości nie zwracaj uwagi na jego negatywne zachowania. Unikaj sytuacji, które będą powodować złość i agresję. Przeplataj zajęcia ruchowe z zajęciami spokojnymi. Zorganizuj zajęcia pozalekcyjne: taniec, basen itp. Uporządkuj jego świat. Wprowadź stały harmonogram zajęć w ciągu dnia, Konsekwentnie wdrażaj normy i zasady. Nasza cierpliwość, opanowanie, współpraca z rodzicami, uzgodnienie wymagań stawianych wobec dziecka, zrozumienie ich trudności, są podstawowymi warunkami dobrego rozwoju dzieci nadpobudliwych. Nauczyciel w pracy z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo codziennie powinien stosować powyższe wskazówki oraz stosować ćwiczenia i zabawy relaksacyjne (wg. Jacobsona, trening autogenny Schultza), techniki parateatralne (teatr palcowy, kukiełkowy, wyboru), metodę malowania dziesięcioma palcami i metodę Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. Opracowała: Ewa Modlińska Bibliografia Portman Rosemarie „ADHD nadpobudliwość psychoruchowa”. Mundek A., Arcelus J. „ADHD nadpobudliwość ruchowa” Spionek H., „Zaburzenia psychoruchowego rozwoju dziecka”. Wiącek R.,” Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo w wieku przedszkolnym- program terapii i wspomagania rozwoju oraz scenariusze zajęć.” Nowak R., Jak pomóc dziecku nadpobudliwemu?[w:]"Wychowanie w przedszkolu" 1996 nr 5. Baczyńska E., Kuchciak A., Praca z dzieckiem nadpobudliwym psychoruchowo [w:] Życie Szkoły 2002, nr 9. Wyświetleń: 425
Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione. |