Ewa Danielewicz-Czerniejewska

Dysleksja rozwojowa
Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu, a co za tym idzie w uczeniu się, u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym.
Niespecyficzne trudności:
o niepełnosprawność intelektualna,
o zaniedbanie środowiskowe,
o inteligencja niższa niż przeciętna,
o wady zmysłu wzroku i słuchu,
o schorzenia neurologiczne.

Dysleksja rozwojowa – dlatego „rozwojowa”, ponieważ trudności występują w nasilonym stopniu od początku nauki szkolnej.

Przyczyny dysleksji:
o genetyka,
o zmiany w CUN powstałe w okresie ciąży o nieprawidłowym przebiegu,
o zmiany wywołane oddziaływaniem szkodliwych czynników w okresie porodu i po urodzeniu (np. niedotlenienie mózgu, wylewy wskutek pęknięcia naczyń krwionośnych).

Przyczyny bezpośrednie:
• nieharmonijny rozwój psychomotoryczny dziecka:
o funkcje słuchowo-językowe (zaburzenia uwagi, pamięci i percepcji słuchowej),
o funkcje wzrokowe (uwaga i spostrzeganie wzrokowe, pamięć wzrokowa),
o rozwój motoryczny,
o zakłócenia lateralizacji,
o zaburzenia orientacji.

Cechy dysleksji/ z czym może być problem?
o czytanie,
o pisownia,
o pisanie,
o pamięć,
o organizacja,
o rozwój zdolności ruchowych,
o rozwój mowy.

Trudnościom dyslektycznym towarzyszą często: niska samoocena, obniżenie nastroju, poczucie bycia kimś gorszym, brak wiary we własne możliwości, brak wiary w odniesienie jakiegokolwiek sukcesu.
Stwierdzenie dysleksji rozwojowej wymaga wielospecjalistycznej diagnozy.

Diagnoza - im wcześniej – tym lepiej!
o Początek edukacji – diagnoza nauczycielska RYZYKA DYSLEKSJI w przedszkolu, w szkole.
o Dopiero po klasie III – diagnoza specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu (dysleksji, dysgrafii i dysortografii) – diagnoza kliniczna w poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Cenne badania dodatkowe - tu między innymi: badanie słuchu (foniatra) i badanie wzroku (okulista, ortoptyk).

Niektóre objawy ryzyka dysleksji:

o Obniżona sprawność ruchowa.
o Trudności z samoobsługą, na przykład z zawiązywaniem sznurowadeł, zapinaniem guzików.
o Trudności z rzucaniem i chwytaniem piłki, jazdą na rowerze, staniem na jednaj nodze itp.
o Nieprawidłowe trzymanie ołówka, długopisu.
o Trudności z używaniem wyrażeń przyimkowych opisujących stosunki przestrzenne: nad-pod, za-przed, wewnątrz-na zewnątrz itp.
o Wadliwa wymowa.
o Trudności z zapamiętaniem rymowanki, wiersza, piosenki itp.
o Opóźnienie rozwoju lateralizacji.
o Słaba orientacja w schemacie ciała i przestrzeni.
o Trudności z określaniem pór roku, dni tygodnia.
o Trudności w nauce czytania.
o Pismo lustrzane.
Praca nad trudnościami – im szybciej – tym lepiej!
Pamiętaj!
Dziecko ryzyka dysleksji nie musi zostać uczniem dyslektycznym!

Warunki skuteczności terapii:

o Udział w zajęciach terapii pedagogicznej.
o Praca z dzieckiem w domu.
o Współpraca z terapeutą i z nauczycielami przedmiotów.

Co rodzice robić powinni ;-)

o zrozumieć problem dziecka,
o poznać jego mocne strony – w czym jest dobre,
o umacniać pozytywne wartości, zainteresowania,
o zapewnić mu warunki do pracy,
o wzmacniać pozytywnie,
o nadzorować systematyczną pracę,
o analizować trudności,
o nauczyć stałego korzystania ze słownika ortograficznego,
o czytać wspólnie z dzieckiem,
o ćwiczyć pisanie z pamięci i ze słuchu.


Pamiętaj!
Bądź nastawiony pozytywnie!
Łatwo mówić, ale spróbuj!

Czego rodzice nie powinni:

o tłumaczyć trudności dziecka wyłącznie lenistwem,
o porównywać z rówieśnikami, z rodzeństwem,
o liczyć na błyskawiczny efekt, krytykować i ośmieszać,
o podważać autorytetu nauczycieli i terapeutów,
o usprawiedliwiać niechęci do wykonywania ćwiczeń,
o odrabiać za dziecko prac domowych,
o poprawiać za dziecko błędów w pracach pisemnych.


Jak zorganizować pracę dziecka w domu?

o Własne, stałe, uprzątnięte miejsce do pracy.
o W pracy pomaga cisza.
o Ćwiczenia wstępne w formie zabawy.
o Warto wykorzystywać skojarzenia.
o Odpowiednie pomoce do ćwiczeń.


Jak ćwiczyć czytanie?

o Przygotuj ciekawy tekst z większym drukiem i kolorowymi ilustracjami.
o Zadbaj o dobry humor swój i dziecka.
o Sam zacznij czytać dziecku.
o Niech dziecko wskazuje palcem słowa, które czytasz głośno.
o Promuj czytanie ze wskaźnikiem i z kolorową nakładką.
o Nie ponaglaj dziecka podczas czytania.
o Czytaj z nim na zmianę.
o Sprawdzaj, czy dziecko rozumie to, co czyta.
o Korzystaj z książek mówionych (tu polecam stronę www.wolnelektury.pl).
o Podczas słuchania dziecko powinno równocześnie śledzić wzrokiem tekst książki.

Jak ćwiczyć pisanie?
o Utrwalaj z dzieckiem zasady pisowni.
o W ćwiczeniu pisowni możesz korzystać z metody Dyktanda w 10 punktach Marty Bogdanowicz.
o Ćwiczenia rozpocznij od słów, które wiesz, że dziecko potrafi prawidłowo napisać – to wzmacnia pewność siebie.
o W pracy nad ortografią wykorzystuj wiele zmysłów, pamiętaj o kolorach.
o Zrób z pisania zabawę.
o Nie ponaglaj dziecka. Przerwij, kiedy Ty albo ono jest zmęczone.
o Zachęcaj do samodzielności.
o Bądź cierpliwy i nastawiony pozytywnie.


PAMIĘTAJ!
Znajdź coś, za co mógłbyś chwalić dziecko każdego ranka i wieczoru ;-)


Ważne!
Trenuj codziennie z dzieckiem do 30 minut,
nie przestawaj nawet, gdy wydaje się, że symptomy typowe dla dysleksji ustąpiły.


Pomocne:
o Program Edukacyjno-Terapeutyczny ORTOGRAFFITI, OPERON.
o Gry Ortomagiczne, OPERON.
o Uczeń z dysleksją w domu, M. Bogdanowicz, A. Adryjanek i M. Rożyńska (poradnik).
o Pomóż dziecku z … DYSLEKSJĄ (poradnik), G. Squires, S. McKeown.
o Co robić, żeby dziecko sprawniej czytało i pisało, a dorosły przetrwał?, J. Baran.
o www.ortograffiti.pl.
o www.ptd.edu.pl Polskie Towarzystwo Dysleksji.

o Koniecznie przeczytaj! DAR DYSLEKSJI, Roland D. Davis, Eldon M. Braun!!!


Dysleksja to nie tylko trudności, to przede wszystkim …
DAR BYCIA WYJĄTKOWYM!
Przede wszystkim!
o Nieprzeciętne zdolności i talenty.
o Większa wrażliwość na otoczenie (tzw. inteligencja emocjonalna).
o Ciekawość i intuicja, przenikliwość.
o Błyskotliwość.
o Inteligencja.
o Elokwentność.
o Kreatywność.
o Żywa wyobraźnia (myślenie obrazami).
o Angażowanie wszystkich zmysłów w procesie spostrzegania, ciekawość świata.
o Całościowy sposób patrzenia na świat, prowadzący do odkrywania i rozwiązywania problemów.
o Aktywność.
o Entuzjazm.
o Pasja.

Niektórzy sławni dyslektycy:

o Leonardo da Vinci
o Albert Einstein
o Wolfgang Amadeus Mozart
o John Davison Rockefeller
o Winston Churchill
o Hans Christian Andersen
o Agata Christie
o Pablo Picasso
o Jacek Kuroń
o Maciej Kuroń


Dlaczego warto ćwiczyć z dzieckiem w domu?

o Dobre emocje.
o Poczucie bezpieczeństwa.
o Pewność siebie.
o Wsparcie najbliższych mu osób.
o Umiejętność radzenia sobie z trudnościami.
o Lepszy start życiowy.


Przygotowano i opracowano na podstawie:
o Uczeń z dysleksją w domu, M. Bogdanowicz, A. Adryjanek i M. Rożyńska (poradnik).
o Pomóż dziecku z … DYSLEKSJĄ (poradnik), G. Squires, S. McKeown.
o DAR DYSLEKSJI, Roland D. Davis, Eldon M. Braun.
o Nie jesteś sam. Dysleksja, W. Brejnak.
o www.ortograffiti.pl
o www.ptd.edu.pl

Załącznik.
Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym
(Oprac. prof. dr hab. Marta Bogdanowicz)
Punkt 1. Umowa
Umów się dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące zawsze tylko 3 zadania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.
Punkt 2. Wybór tekstu
Zaznacz w książce dziecka 3 zadania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.
Punkt 3. Komentarz ortograficzny
Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni, poszukuje uzasadnienia).
Punkt 4. Zapisywanie
Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).
Punkt 5. Kontrola 1 – dziecko
Dziecko samodzielnie sprawdza zapisany tekst.
Punkt 6. Kontrola 2 – dorosły
Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.
Punkt 7. Kontrola 3 – dziecko
Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.
Punkt 8. Kontrola 4 – dorosły
Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst – wzór , z którego dyktował zdania.
Punkt 9. Kontrola – dziecko
Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.
Punkt 10. Poprawa
Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

Uwagi: Podstawowym założeniem techniki "dyktando z komentarzem ortograficznym" jest przeświadczenie o możliwości utrwalenia zasad pisowni i wytworzenia pełnej świadomości ortograficznej przez przekształcenie się nawyku "głośnego myślenia" – omawiania zasad pisowni (pkt. 3) – nawyk "cichego" przypominania sobie podczas pisania. Kolejnym zadaniem ćwiczenia jest wykorzystanie nawyku dokładnego sprawdzenia i poprawiania każdej pracy pisemnej po napisaniu. Dziecko ma prawo do popełniania błędów ale nie ma prawa pozostawić go bez poprawienia.
Warunkiem uzyskania tych efektów jest wykonywanie omawianego ćwiczenia krótko lecz systematycznie oraz zawarcie umowy z dzieckiem co do czasu pracy (codziennie). Liczby dyktowanych zdań (zawsze tej samej) oraz nagrody (po każdym tygodniu ćwiczeń). W ten sposób dziecko nie będzie usiłowało, w tej sprawie, stale z nami negocjować.

Wyświetleń: 448