Katalog

Joanna Bucka, 2014-09-12
Busko-Zdrój

Awans zawodowy, Referaty

Znaczenie metod aktywizujących w praktyce pedagogicznej nauczyciela języka angielskiego

- n +

Proces uczenia się przybiera wiele różnorodnych form. Można je sprowadzić do dwóch głównych kategorii, a mianowicie: czerpanie ze źródeł gotowej wiedzy oraz samodzielne dochodzenie do wiedzy. Tradycyjne podejście do edukacji bazuje głównie na pierwszym modelu uczenia się, podając uczniowi wiedzę gotową do przyswojenia poprzez stosowanie metody wykładu. Istotą drugiego modelu uczenia się jest tworzenie uczniowi okazji do zdobycia wiedzy poprzez doświadczenie i przeżycie, gdyż samodzielne dochodzenie do wiedzy pozwala uczniom zrozumieć to, czego się uczą. Niewątpliwie kluczem do efektywnego procesu nauczania i uczenia się jest stosowanie różnorodnych metod nauczania, zarówno tych tradycyjnych jak i nowoczesnych metod i form pracy z uczniem, gdyż celem nowoczesnej edukacji jest nie tylko zdobycie wiedzy teoretycznej, ale również wyposażenie ucznia w umiejętności umożliwiające mu funkcjonowanie w dynamicznie rozwijającym się świecie. Kształtowanie tych umiejętności możliwe jest poprzez zastosowanie nowoczesnych metod nauczania.
Pojęcie metody wywodzi się od greckiego słowa methodos, oznaczającego badanie, drogę dochodzenia do prawdy. Według Okonia metoda to „systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów kształcenia, inaczej mówiąc, jest to wypróbowany układ czynności nauczycieli i uczniów realizowanych świadomie w celu spowodowania założonych zmian w osobowości uczniów". Nauczyciel będący podmiotem kształcenia musi dobierać metody ze względu na wiek ucznia, formy aktywności, zainteresowania, cel i zadania dydaktyczne w trakcie danej lekcji, tak aby w jak najlepszy sposób umożliwiły one osiągnięcie celów edukacji. Nowoczesne metody nauczania powinny być wskazówkami, które pomagają uczniom zaangażować się w rozwiązywanie problemu, poznawać i przyswajać nową wiedzę, pogłębiać zainteresowanie, rozwinąć własne pomysły i kreatywne myślenie, dyskutować i negocjować różne rozwiązania. Wszystkie te cechy nowoczesnych metod nauczania mają metody aktywizujące, które warto propagować we współczesnej szkole. Należy również podkreślić, że można je efektywnie wykorzystywać w każdym etapie nauczania i w każdym kierunku edukacyjnym.
Metody aktywizujące zmuszają nauczyciela do przemyślenia szczegółów organizacyjnych i metodycznych, ucznia zaś zachęcają i dopingują do działania w trakcie lekcji. Stosując metody aktywizujące nauczyciel nadzoruje proces dydaktyczny, jednakże inicjatywę pokłada w rękach uczniów. Główna zaleta tych metod to nie tylko doskonalenie umiejętności przydatnych w trakcie lekcji, ale również w życiu codziennym. Są to takie umiejętności jak : wyciąganie wniosków, myślenie analityczne i krytyczne, łączenie zdarzeń i faktów w związki przyczynowo- skutkowe, umiejętność właściwego zachowania się w nowej sytuacji, komunikatywność, prowadzenie dyskusji, kreatywność. Mówiąc o zaletach metod aktywizujących nie można również zapomnieć o ich efektywności. Działanie metod aktywizujących doskonale oddają słowa Konfucjusza:
„ Powiedz mi, a zapomnę…
Pokaż mi a zapamiętam…
Pozwól mi wziąć udział, a zrozumiem.”
Metody aktywizujące umożliwiają uczniowi samodzielne dochodzenie do wiedzy i powodują, że uczeń jest aktywny w procesie nauczania. Uczenie się jest efektywniejsze, gdy angażuje nie tylko umysł, ale i emocje, gdy daje się uczniom możliwość bycia częściej twórczym niż odtwórczym. Według piramidy Dale’a zapamiętujemy tylko 5% informacji podczas słuchania wykładu. Gdy dodamy do tego środki wizualne skuteczność zapamiętywana wzrasta do 20%. Stworzenie uczniom możliwości dyskusji nad wybranym zagadnieniem zwiększa ilość zapamiętanej informacji do 50%, natomiast umożliwienie aktywnego współdziałania powoduje, że aż 70% informacji uczniowie zapamiętują. Ostatnią, najbardziej skuteczną metodą uczenia się jest uczenie innych- zapamiętujemy aż 90% informacji. W związku z tym zadaniem nauczyciela jest budowanie takich sytuacji dydaktycznych, w których uczniowie będą mieli okazję do dyskusji, praktycznego działania i wchodzenia w rolę nauczycieli swoich kolegów i koleżanek. Stosowanie metod aktywizujących powinno być zatem nieodzownym elementem procesu dydaktycznego.
Istnieje wiele metod aktywizujących, które można podzielić na trzy główne grupy: metody problemowe, metody ekspresji i impresji oraz metody graficznego zapisu. Rolą metod poznawczych jest przedstawienie uczniom sytuacji problemowych. Główną zaletą metod poznawczych jest rozwijanie krytycznego myślenia. Przykładowe metody problemowe to: burza mózgów, obserwacja, dyskusja panelowa, metoda problemowa, studium przypadku. Metody ekspresji i impresji nastawione są na przeżycia i emocje związane z wykonywaniem określonych czynności. Przykładowe metody ekspresji i impresji to gra symulacyjna, mapa mózgu, metoda laboratoryjna, metoda projektu. Ostatnią kategorią metod aktywizujących są metody graficznego zapisu, które przyczyniają się do samodzielnego podejmowania decyzji. Etapy podejmowania decyzji i przebieg procesu myślenia przedstawia się na rysunku. Przykładowe metody graficznego zapisu to: drzewko decyzyjne, plakat, mapa mentalna, mapa skojarzeń.
Jedną z wspomnianych już metod problemowych jest burza mózgów. Jest to rodzaj dyskusji, która umożliwia uczniom szybkie zgromadzenie konkurencyjnych i uzupełniających się hipotez rozwiązania problemu. Wszystkie pomysły i rozwiązania mogą być zgłaszane w dowolnej formie. Pomysły nie mogą być oceniane, ani komentowane. Cała konstrukcja burzy mózgów jest tak pomyślana, aby przerwać komunikację między fazą pomysłów i fazą oceniania pomysłów.
Kolejną metodą aktywizującą o której warto wspomnieć w szerszym zakresie jest dyskusja panelowa, inaczej dyskusja obserwowana. Charakteryzuje ją istnienie dwóch ciał- panelu i audytorium. Panel stanowią dyskutujący eksperci, a audytorium uczący się słuchacze. Eksperci wprowadzają temat i dyskutują między sobą, następnie głos mogą zabrać słuchacze. Innym rodzajem dyskusji jest dyskusja okrągłego stołu, która polega na swobodnej wymianie poglądów pomiędzy uczniami a nauczycielem, przedstawiającym pewien problem. Uczniowie mogą dyskutować między sobą. Charakterystyczną cechą tej metody jest swoboda wypowiedzi uczestników i nieformalność. Wyróżniamy również metodę dyskusji piramidowej, znanej też pod nazwami: dyskusja szczeblowa czy śnieżna kula. Polega ona na tym, iż nauczyciel podaje problem, nad którym każdy uczeń myśli indywidualnie i formułuje wypowiedź pisemną. Następnie uczniowie łączą się w pary i ustalają wspólne stanowisko. Potem dobierają się w coraz liczniejsze grupki i za każdym razem uzgadniają wspólne zdanie. Na koniec następuje wypracowanie jednego stanowiska całej klasy.
Wśród metod ekspresji i impresji wyróżniamy między innymi metodę projektów. Jest to metoda realizacji dużego projektu, w oparciu o wcześniejsze założenia. Uczniowie wykonują zadanie samodzielnie, a nauczyciel pełni rolę koordynatora. Merytoryczne ramy są określone przez nauczyciela, jednak uczniowie sami wybierają sobie temat. Projekty najczęściej wykonuje się grupowo. Korzyści jakie przynosi ta metoda to nabycie przez uczniów umiejętności zbierania danych, dobierania i korzystania ze źródeł, prezentowania wyników.
Kolejną metodą z grupy metod ekspresji i impresji jest gra symulacyjna. Uczniowie symulują zaistnienie sytuacji prawdziwej – z życia wziętej i próbują rozwiązać problem. Dochodzą do pewnych rozwiązań i porównują je z rzeczywistymi. Gry dydaktyczne wyzwalają twórcze myślenie, uczą analizowania sytuacji, współdziałania w grupie, korzystania z różnych źródeł informacji.
Wśród metod graficznych warto wspomnieć o drzewie decyzyjnym i mapie pamięciowej. W pierwszej z metod drzewo decyzyjne jest graficznym obrazem procesu podejmowania decyzji w danej sprawie. Uczniowie pracując w grupach określają cele i wartości istotne dla osób podejmujących decyzję. Następnie znajdują różne rozwiązania, ich ilość odpowiada ilości gałęzi drzewa decyzyjnego. Po określeniu pozytywnych i negatywnych skutków każdego rozwiązania, podejmują końcową decyzję. Kolejna metoda- mapa pojęciowa jest metodą wizualnego przedstawienia problemu. Jest to rodzaj schematu ilustrujący nasz sposób myślenia. Aby stworzyć mapę pamięciową należy znaleźć interesujący nas problem a następnie stworzyć wokół niego sieć logicznych połączeń.
Podsumowując, metody aktywizujące, jak sama nazwa wskazuje mają na celu aktywizację do twórczych działań i kreatywności. Coraz częściej obserwuje się odbieganie od encyklopedycznego modelu nauczania na rzecz angażowania uczniów w ten proces. Nauczyciel nie jest już tylko wykładowcą, ale przejmuje rolę organizatora i koordynatora pracy uczniów, aktywizowanych do działań twórczych. Metody aktywizujące nie tylko angażują uczniów w proces nauczania, ale także niewątpliwe gwarantują efektywność procesu dydaktycznego.
Jestem nauczycielką języka angielskiego. Osiągnięcie sukcesu w nauce języka obcego wymaga od uczniów dużej systematyczności, pracowitości i zaangażowania. Staram się zmotywować ich do działania, zainteresować, pobudzić do aktywności poznawczej. W tym celu wykorzystuję między innymi metody aktywizujące. Ich stosowanie powoduje wymienny, korzystny rezultat, dlatego też systematycznie śledzę literaturę fachową w tym zakresie i wprowadzam metody aktywizujące w różnych sytuacjach edukacyjnych.

Literatura :
Robert Fisher: Uczymy się jak się uczyć. Warszawa: WSiP, 1999.
Tom Kelley: Sztuka innowacji. Warszawa: MT Biznes, 2003.
M. Taraszkiewicz: Jak uczyć lepiej. Wydawnictwa CODN, 2000.
www.edueko.pl/static/uploaded_files/osinski.pdf




Wyświetleń: 597


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.