Pisałam pracę licencjacką na temat Eurosieroctwa. Zainteresował mnie ten temat, podczas pracy w Przedszkolach. Oto moje wyniki badań przeprowadzone na siedmioletniej dziewczynce.

. Problem badań i hipotezy.

Autor podejmując badanie musi uświadomić sobie problemy, które będą służyły za cel i stanowiły o zakresie przedsięwzięć badawczych. Problemy badawcze to pytania, na które poszukujemy odpowiedzi prowadząc badania socjologiczne. W literaturze problem badawczy jest różnie ujmowany. Problemem badawczym nazywamy ujęcie omawianego zagadnienia w sposób werbalny i przedstawienie go za pomocą pytań i problemów. Problem naukowy to swoista trudność, która przeszkadza w poznaniu rzeczywistości. Odzwierciedla ona stan niewiedzy badacza w określonej dziedzinie. Dla Zaczyńskiego problem badawczy to ujęty w słowa stan naszej niewiedzy . Problem badawczy sformułowany jest zazwyczaj w formie pytania. Nie oznacza to jednak, że każde pytanie można by uznać za problem badawczy. Zdaniem J. Pietera jest nim tylko takie pytanie, które „zakłada pewną wiedzę, coś się wie, formułując problem, a czegoś się nie wie i właśnie o to chodzi, aby się dowiedzieć, czyli poznać prawdę ”. Oczywiście należy odróżnić problem badawczy od dydaktycznego, gdzie problem naukowy odnosi się do niewiedzy, która ma charakter obiektywny. Jeśli bowiem istnieje wiedza na dany temat, a tylko my jej nie znamy, to znaczy, że mamy do czynienia z problemem dydaktycznym. Problem, jako swoiste pytanie „określające jakoś i rozmiar pewnej niewiedzy” określa jednocześnie „cel i granice danej pracy naukowej ”. Nie może być zatem utożsamiany „(…) ze zwięzłą, gramatyczną formułą pytania. Praktycznie, prawie zawsze wymaga wielu objaśnień, czasem nader szczegółowych i dokładnych zwanych pospolicie ustawieniem problemu, czyli jego uzasadnieniem. ”
Starając się uogólnić różne definicje dotyczące problemu badawczego, można stwierdzić, że problem badawczy to rodzaj zadania, określonego pytania lub większej ilości pytań, na które trzeba odpowiedzieć lub je rozwiązać. To rozwiązanie jest możliwe dzięki odpowiednio przeprowadzonemu badaniu. Problemy sformułowane w formie pytań, są dwojakiego rodzaju, a mianowicie:
- pytania rozstrzygające
- pytania dopełnienia
W mojej pracy wyszczególniłam następujące problemy badawcze:
1. Problem główny: W jaki sposób życie w niepełnej rodzinie wpływa na proces wychowania dziecka?
Pytania szczegółowe:
2. W jaki sposób życie w niepełnej rodzinie wpływa na funkcjonowanie emocjonalne dziecka?
3. Jakie rodzaje trudności wychowawczych nasilają się w zachowaniach dzieci z rodzin niepełnych?
4. W jakim zakresie atmosfera wychowawcza i stosunki interpersonalne w rodzinach niepełnych wpływają na funkcjonowanie społeczne dzieci oraz ich system wartości?
5. Jakie problemy edukacyjne ujawniają dzieci tzw. euro sieroty na zajęciach dydaktyczno- wychowawczych w szkole?


Charakterystyka terenu badań

Przed przystąpieniem do badań właściwych badacz powinien określić, gdzie będą przeprowadzane badania, czyli określić teren badań. Pojęcia ,, teren badań’’ nie należy rozumieć w sposób dosłowny. Nie chodzi bowiem o terytorium, na którym będą przeprowadzone badania, ale o miejsce badań, czyli ich lokalizację. Terenem badan w znaczeniu może być jakaś organizacja, instytucja, czy grupa osób zlokalizowana w odpowiednim miejscu. Wybór terenu badań powinien zależeć od tego, czy umożliwia on poprawne przeprowadzenie badań.
W niniejszej pracy badania wykonane były w przeciągu dwóch miesięcy na terenie Dąbrowy Górniczej. Badaniom poddano jedną rodzinę niepełną, gdzie matka samotnie wychowuje dziecko. Ojciec dziecko rok temu wyjechał za granicę, by tam podjąć lepiej płatną pracę. Dziecko ma 7 lat i rozpoczęło naukę w szkole. Mieszka wraz z mamą i babcią w bloku w centrum miasta. Mieszkanie, które zajmuje rodzina należy do babci dziecka. Babcia dziewczynki zaproponowała córce oraz wnuczce wprowadzenie się do niej po wyjeździe zięcia. Mieszkanie znajduje się na 5 piętrze w bloku, w którym mieszkają głównie ludzie starsi, przebywający na emeryturze bądź rencie. Rodzina utrzymuje przyjazne kontakty z sąsiadami.
Mieszkanie posiada 3 pokoje, kuchnie, łazienkę oraz toaletę. Jeden pokój zajmuje babcia, drugi wnuczka, trzeci natomiast należy do mamy dziecka i pełni jednocześnie role pokoju dziennego. Tam najczęściej przebywają domownicy w ciągu dnia. Warunki socjalne mieszkania sa dobre, aczkolwiek sprzęty gospodarstwa domowego są już zużyte. Dziewczynka ma własny pokój, z czego jest bardzo zadowolona. Jest to funkcjonalnie urządzone pomieszczenie. Dziecko posiada w pokoju komputer, telewizor, a także sporo zabawek. Jest też oczywiście łóżko i biurko, przy którym dziecko odrabia lekcje. Dziewczynka posiada wszystko, co potrzebne dziecku w jej wieku.
Przy bloku znajduje się plac zabaw, z którego często korzysta dziecko. Jako że mieszkanie znajduje się w centrum miasta nieopodal znajduje się wiele sklepów spożywczych, odzieżowych. Jest również apteka i kościół. Szkoła do której uczęszcza dziewczynka znajduje się około 15 minut drogi od mieszkania rodziny.


Analiza wyników badań własnych

Niniejszy rozdział pracy został poświęcony analizie wyników wywiadów przeprowadzonych przeze mnie na temat procesu wychowania dziecka w rodzinie niepełnej.
Jako pierwsze zostały przeprowadzone wywiady. Pozwoliło to na zebranie wstępnych informacji dotyczących funkcjonowania dziecka w rodzinie. Pokazało to również jak członkowie rodziny postrzegają sytuacje dziecka w rodzinie i jakie relacje panują pomiędzy nimi. Wywiady były nieskategoryzowane, podczas badania dodawałam kolejne pytania, starałam się być dociekliwa i wnikliwa, aby uzyskać jak najwięcej informacji. Inne pytania zadawałam dziecku, inne babcia a jeszcze inne matce i nauczycielce dziecka. Trzeba pamiętać, iż rodzina jest przeważnie dla jej członków sferą prywatną, tak więc starałam się być tez delikatna i taktowna.
Kolejnym badaniem jakie przeprowadziłam była obserwacja zwyczajów panujących w rodzinie. Była to obserwacja jawna i bezpośrednia. Dzięki niej mogłam zweryfikować informacje uzyskane w wywiadach. Mogłam zaobserwować kto z domowników pełni jakie role w rodzinie, a także jak zachowuje się dziecko wobec jej członków.
Podsumowując wyniki badan trzeba stwierdzić, iż dane uzyskane przy użyciu tych technik badawczych potwierdziły się. Przedstawiają rzeczywisty wgląd w to, jak wygląda proces wychowania dziecka w rodzinie niepełnej.

Analiza wyników wywiadu
Przeprowadzonych zostało 5 wywiadów: wywiady z rodzicami dziecka, z babcią dziewczynki, z dzieckiem oraz z nauczycielka dziecka. Przeprowadzenie wywiadów z najbliższymi osobami dziecka oraz z nim samym miało za zadanie pomóc mi ustalić jak przebiega proces wychowania dziecka w rodzinie, w której na co dzień brakuje ojca. Każda z osób z którymi rozmawiałam przekazała mi wiele cennych informacji.



Analiza wyników wywiadu z matką.
Matka dziewczynki ma 34 lata, posiada wykształcenie wyższe i pracuje na pełen etat. Ma jedno dziecko, córkę Dominikę, która obecnie kończy 7 lat. Kobieta obecnie wychowuje dziecko sama, ponieważ jej mąż, a ojciec dziewczynki ponad rok temu wyjechał za granicę, by podjąć lepiej płatna pracę. Kobieta chętnie odpowiadała na zadawane przeze mnie pytania, nie bez znaczenia był fakt, ze znamy się i jeszcze przed przeprowadzaniem badań spotykałyśmy się na stopie koleżeńskiej.
Ojciec dziecka wyjechał, ponieważ w kraju nie mógł znaleźć pracy, choć również posiada wykształcenie wyższe. Jakiś czas pracował, jednak z powodu redukcji etatów został zwolniony i przez długi o okres czasu nie mógł znaleźć pracy. Decyzja o jego wyjeździe była zaakceptowana przez obie strony, jednak kobieta przyznaje, że nie spodziewała się, że będzie tak trudno żyć wspólnie na odległość. Jak przyznaje, bardzo tęskni za mężem, jak i córka, która często pyta o tatę. Jak twierdzi kobieta kontakty z mężem są dość częste, na popularnym komunikatorze internetowym skype małżonkowie rozmawiają dość często. Jednak, według kobiety, nie jest w stanie zastąpić to obecności męża na co dzień, jego pomocy i wsparcia przy codziennych obowiązkach.
Obecnie sytuacja materialna rodziny jest dość dobra, ma na to tez wpływ fakt, że mąż kobiety regularnie wysyła swojej rodzinie pieniądze. Odkąd znalazł dość dobrze płatną prace za granicą kobietę oraz córkę stać na więcej rzeczy niż przez wyjazdem męża, natomiast kobieta twierdzi, że często zastanawia się czy to jest w życiu najważniejsze. Często myśli też o tym jakby było wspaniale mieć męża przy sobie. Niestety, w najbliższej przyszłości nie jest to możliwe.
Kobieta od wyjazdu męża mieszka z córka u swojej mamy, co uważa za dobre wyjście, jak przyznaje często zmuszona jest zostawać w pracy po godzinach, a w tym czasie dzieckiem opiekuje się babcia, która jest na emeryturze i chętnie pomaga wnuczce w lekcjach czy przygotuje jej ciepły posiłek.
Matka przyznała, że ma trochę problemów wychowawczych z córką. Często nie wie jak zachować się w danej sytuacji, Dominika jest bardzo wybuchowa w stosunku do niej jak i do babci. Kobieta tłumaczy to wyjazdem ojca i próbuje nie winić za to zachowanie dziecka. Matka powiedziała tez, że przychodzi do domu późno, jest zmęczona i nie ma siły zajmować się Dominiką. Główny problem jaki zauważa mama Dominiki to sytuacje kiedy ta musi wyjść z domu – do pracy czy tez np. do sklepu. Dziewczynka wtedy płacze, krzyczy i głośno protestuje.
Według mamy Dominika nie ma problemów w szkole, jest bardzo mądra, dobrze radzi sobie z lekcjami. Problem jest jedynie z zachowaniem dziewczynki w szkole, co zgłaszała nauczycielka dziecka, jednak matka uważa, że to normalne u dzieci w wieku jej córki i niejako zbagatelizowała uwagi. Córka podobno nie może porozumieć się z koleżankami, raz zdarzyła się sytuacja, że popchnęła inną dziewczynkę.
Pomimo trudności w wychowaniu Dominiki matka uważa, ze ma z córka dobre relacje, bardzo ją kocha i stara się dać jej wszystko co najlepsze.
Analiza wyników wywiadu z ojcem

Udało się również przeprowadzić wywiad z ojcem dziewczynki na wspomnianym wcześniej komunikatorze internetowym skype. Ojciec dziecka również chętnie odpowiadał na moje pytania, może jedynie bardziej w zdawkowy sposób.
Ojciec Dominiki ma 37 lat, pracuje w jednym z zakładów produkcyjnych w Anglii. Jak przyznaje, wyjazd był koniecznością do której musiał przywyknąć, choć oczywiście doskwiera mu tęsknota za rodziną.
Z rozmowy z tatą dziecka wynikało, że dziewczynka jest jego,, oczkiem z głowie’’. Najpiękniejsza i najmądrzejsza, ze wszystkim świetnie sobie radzi. Ojciec nie wie nic o problemach dziecka z zachowaniem w domu czy też w szkole. Wspomina, że może raz czy dwa zona powiedziała, że od czasu jego wyjazdu córka zrobiła się nieznośna, nie słucha i krzyczy, jednak mężczyzna nie uważa tego za problem. Według niego to po prostu dziecko, które ma prawo do różnych zachowań. Tata dziewczynki twierdzi, że płacz dziecka gdy mama wychodzi również jest zjawiskiem normalnym bowiem córka jest bardzo przywiązana do matki i bardzo ja kocha. Dziewczynka nie ma problemów z nauką, więc według ojca wszystko jest w jak najlepszym porządku. Mężczyzna twierdzi, że łoży na dziecko i zapewnia mu godne życie.

Analiza wyników wywiadu z dzieckiem
Ze względu na to, że dziewczynka ma dopiero 7 lat starałam się, aby rozmowa została przeprowadzona w miłej atmosferze, ponieważ sytuacja rodzinna może być dla dziewczynki trudna. Dziewczynka przyznała, ze chciałaby mieć rodzeństwo, najlepiej siostrę z którą mogłaby się bawić. Dziewczynka najczęściej spędza czas z babcią, najbardziej jednak chciałaby bawić się z mamą bądź tatą. O rodzicach dziewczynka wypowiadała się ciepło. Dziecko wie, że tatuś wyjechał, ponieważ pracuje w innym kraju. Dziewczynka bardzo lubi gdy tata przyjeżdża do domu, choć jest to bardzo rzadko. Dominika nie lubi chodzić do szkoły bo nie lubi wstawać rano . Lubi za to swoja nauczycielkę, która jest miła. Dominika przyznała, że nie ma zbyt wielu koleżanek bo nie wszystkie dzieci chcą się z nią bawić. Przyznała tez, ze nie zawsze słucha pani i jest grzeczna, ale to dlatego, ze się bardzo denerwuje jak coś dzieje się nie tak jak ona tego chce.

Analiza wyników wywiadu z babcią

Babcia dziewczynki obecnie jest na emeryturze, dlatego tez ma czas by zajmować się wnuczką. Najczęściej to ona odrabia z Dominiką lekcje, zaprowadza ja i przyprowadza ze szkoły, podaje jej obiad i spędza z nią czas. Jej córka pracuje, także przychodzi z pracy zmęczona i nie ma już siły by zajmować się dzieckiem. Babcia narzekała, że wnuczka ostatnio nie ma apetytu. Wcześniej dziewczynka nie wybrzydzała, jadła wszystko, obecnie nie można nic z nią wmusić. Babcia stara się przygotowywać posiłki, które wnuczka lubi, jednak pomimo tego dziecko nie chce jeść. To babcia bawi się z dziewczynką, lepi z nią plastelina, bawi się lalkami czy układa puzzle. Atmosferę w domu babcia określa jako dobrą, jednak zauważa, że od wyjazdu zięcia za granicę zmianie uległo zachowanie córki oraz wnuczki. Córka jest przygnębiona, mniej radosna, tęskni za mężem. Wszystkie obowiązki pozostały na głowie córki, więc babcia stara się pomóc jak potrafi. Zmianie uległo również zachowanie wnuczki, która jest jakby bardziej nerwowa i bardziej okazuje przywiązanie do matki. Babcia twierdzi, że dziewczynka zaczęła protestować kiedy widzi, ze mama wychodzi z domu po wyjeździe ojca. Z rozmowy wynikało, że babcia dziewczynki była raczej przeciwna wyjazdowi zięcia na stałe, uważa, ze rodzina powinna trzymać się zawsze razem, ale decyzję podjęli ,, młodzi’’. Babcia przyznaje, że musi być czasem wsparciem dla córki i wnuczki, po wyjeździe zięcia pełni w rodzinie funkcję opiekuńczą i wychowawczą.
Według babci Dominika dobrze radzi sobie w lekcjach, jest bystra, czasami tylko trudno jej się skupić. Nie za bardzo lubi pisać, jest leworęczna, stad być może większe problemy manualne dziewczynki. Dobrze natomiast radzi sobie z edukacją matematyczną. Jeśli chodzi o zachowanie w szkole babcia wie od mamy dziewczynki, że nauczycielka zgłaszała uwagi. Nie wie natomiast czy córka podjęła kroki, aby rozwiązać jakoś tą sytuację. W domu dziewczynka też jest czasami niegrzeczna, robi na złość, zdarza się, ze krzyczy i rzuca się na podłogę. Babcia jednak zaznacza, że to efekt wyjazdu ojca.

Analiza wyników wywiadu z nauczycielką dziecka

Wywiad z nauczycielka dziecka, panią Aleksandrą dotyczył stosunku dziecka do nauczyciela, współdziałania z nim, funkcjonowania dziecka w grupie rówieśniczej oraz trudności wychowawczych.
Z rozmowy wynikało, że Dominika jest dzieckiem, które stara się spełniać polecenia nauczyciela. Zdarzały się sytuacje kiedy do dziewczynki trzeba było powtórzyć polecenie, czasami dopiero po kilkakrotnym powtórzeniu dziewczynka reagowała na zakazy. Zachowanie dziecka zmienia się w zależności od różnych sytuacji szkolnych. Dziewczynka reaguje czasami w sposób bardzo emocjonalny, zdarzają się jej wybuchy złości. Na co dzień jest jednak dzieckiem dość spokojnym.
Dominika jest lubiana w grupie, aczkolwiek nie ze wszystkimi dziećmi potrafi dojść do porozumienia. Ma problem z dzieleniem się przedmiotami. Nie zawsze współpracuje w grupie. Ma niekiedy problem z przestrzeganiem zasad.
Pani chwaliła dziewczynkę za postępy w nauce i twierdziła, że jest ona bystra i szybko przyswaja wiadomości.

Dokonując podsumowania wywiadów należy stwierdzić, iż wiele sytuacji rodzinnych i zachowań dziecka potwierdziło się w kilku rozmowach. Można te informacje więc uznać za wiarygodne. Przede wszystkim są to lęk dziecka, by matka również jej nie opuściła, co przejawia się w ciągłej chęci bycia w centrum zainteresowania oraz jak najbliżej niej, głód emocjonalny w stosunku do matki, nerwowość, wybuchowość, brak kontroli swoich emocji a także niegrzeczne zachowanie w stosunku do domowników, nieposłuszeństwo, problemy w kontaktach z innymi dziećmi i brak u dziewczynki apetytu.

Analiza wyników obserwacji

Drugim elementem badań dotyczących funkcjonowania dziecka w rodzinie niepełnej było prowadzenie przeze mnie obserwacji. Trwała ona dwa miesiące czasu. Obserwacja miała dać mi odpowiedź na pytania: jak przebiega proces wychowania dziecka w wybranej rodzinie? jakie relacje łączą domowników? Jak zachowuje się dziecko w różnych sytuacjach domowych? Czy widoczne są jakieś problemy wychowawcze? Obserwacja potwierdziła niejako informacje zebrane za pomocą wywiadów. Wiele zachowań o których wspominała rodzina dziecka udało mi się osobiście zaobserwować.
Przede wszystkim zauważyłam sytuacje, kiedy dziewczynka krzyczy i płacze gdy jej mama wychodzi z domu. Sytuacja taka powtarzała się kilkakrotnie, nie pomagało uspokajanie dziecka i tłumaczenie, ze mama zaraz wróci. Dziewczynka lamentowała i rzucała się na podłogę. Faktycznie okazało się też, że Dominika jest bardzo spragniona kontaktu z matką. Stara się być jak najbliżej niej i domaga się jej uwagi. Dominika chciała też kilkakrotnie przerwać moje rozmowy z jej mamą, by to ona mogła być w centrum uwagi. Kilka razy byłam wraz z mamą dziecka oraz z dzieckiem na spacerach, które kończyły się najczęściej pobytem na placu zabaw. Tu także potwierdziły się informacje, że dziewczynka ma problemy w kontaktach z innymi dziećmi- niechętnie dzieliła się zabawkami, a także nie była za chętna aby bawić się wspólnie z dziećmi. Bardziej preferowała zabawy z mamą, wołała by to ona bawiła się razem z nią. Okazało się, że dziecko niechętnie zjada posiłki. Najczęściej to babcia dziecka siedziała razem z dzieckiem przy stole wmuszając w nie jedzenie i prosząc by zjadło cokolwiek. Zaobserwowałam również brak konsekwencji ze strony mamy Dominiki, która groziła dziecku, że gdy nie zje obiadu nie będzie mogło oglądać bajek, jednak dziewczynka pomimo zakazu matki je włączyła.
Podsumowując opisane zdarzenia należy stwierdzić, ze dane uzyskane z obserwacji są zgodne z danymi uzyskanymi za pomocą wywiadów.

Wyświetleń: 521