Katalog

Elżbieta Lochyńska, 2015-03-10
Wrocław

Pedagogika, Artykuły

Opis jako forma wypowiedzi ustnej i pisemnej w klasach I-III kształcenia zintegrowanego.

- n +

Opis jako forma wypowiedzi ustnej i pisemnej
w klasach I-III kształcenia zintegrowanego

Umiejętność samodzielnego konstruowania logicznej wypowiedzi najpierw ustnej, później pisemnej kształtowane jest już od pierwszej klasy szkoły podstawowej. Jest to bowiem umiejętność wymagająca doskonalenia poprzez wykonywanie szeregu ćwiczeń, poleceń, czy zadań. Pracę tę rozpoczyna się zazwyczaj od nauki budowania zdań pojedynczych, a następnie zdań złożonych, dalej uczeń ma za zadanie skonstruowanie dwóch, trzech zdań mających logiczne powiązanie na dany temat, a dopiero kolejnym etapem są samodzielne próby tworzenia kilkuzdaniowej wypowiedzi na określony temat, której treść stanowi sensowną całość . Nauka konstruowania wypowiedzi ustnych i pisemnych opiera się o szereg zadań wzbogacających słownictwo, rozwijających wyobraźnię, kształtujących umiejętność orientacji przestrzennej, działania systematycznego czy celowego.
Jedną z form wypowiedzi jest opis. „Opis wymaga od dzieci wnikliwej obserwacji opisywanych przedmiotów oraz uporządkowania poszczególnych cech według pewnej logicznej kolejności” . Jest on uważany za trudną dla dziecka formę wypowiedzi ze względu na dokładność obserwacji, wnikliwość, czy konieczność zachowania logicznego porządku. Jak pisze D. Czelakowska, do swoistych cech opisu należą: statyczność, przestrzenność i brak chronologii . Opis powinien być klarowny tak, by czytający czy słuchający go wiedział o czym jest mowa. Wymaga to zatem zwrócenia uwagi na charakterystyczne cechy przedmiotu, osoby czy zjawiska i przedstawienie ich w kompozycji prostej i logicznej. Aby uczeń mógł trafnie coś opisać, musi nabyć umiejętność rozpoznawania kształtu, wielkości, koloru, materiału, zapachu (np. kwiatów), faktury (np. szorstkość powierzchni, puszystość materiału), dźwięku (śpiew ptaków). Po obserwacji połączonej z ćwiczeniami słownikowo-frazeologicznymi (werbalizowaniem spostrzeżeń) powinna nastąpić słowna analiza - opis. „Ze względu na opisywany przedmiot i jego funkcję można wyróżnić: opis przedmiotu, człowieka, krajobrazu oraz – w starszych klasach szkoły podstawowej i gimnazjum – opis sytuacji i przeżyć wewnętrznych” .
Pracę nad opisem należy rozpocząć od swobodnych wypowiedzi dziecka na określony temat. Indywidualne wypowiedzi uczniów określające jakiś przedmiot, osobę czy zjawisko są podstawą do dalszej pracy nad tą formą wypowiedzi. Należy jednak wdrażać dzieci do opisywania według określonych zasad (zwrócenie uwagi na charakterystyczne cechy, grupowanie tych cech), czy planu (nazwa, wielkość, barwa, inne właściwości, stosunek do opisywanego przedmiotu oraz uwagi osobiste). Ponieważ praca nad opisem danego przedmiotu, osoby, zjawiska może być dla dziecka żmudna czy nużąca, należy wskazać na przydatność i cel takiej formy wypowiedzi. Obserwacja i opis nie muszą być dla dziecka nudne. Można z ich wykorzystaniem organizować szereg zabaw, gier, wymyślać zagadki czy zgadywanki. Poza tym zainteresowanie dziecka opisem wzrośnie, gdy będzie ono mogło zajmować się przedmiotem, którym się interesuje, osobą, którą lubi, zjawiskiem dla niego pasjonującym. Ponadto, temat opisu powinien być jasno dla dziecka sformułowany, prosty i zarazem atrakcyjny.
Formę opisu ustnego, który przygotowuje dzieci do opisu pisemnego można wykorzystywać podczas wypraw czy wycieczek klasowych, ale równie dobrze można stosować go jako firmę zabawy podczas odpoczynku dzieci, wykorzystując np. powszechnie znaną grę: „Zgadnij kto to”, podczas której na podstawie opisu osoby tworzonego przez jednego uczestnika zabawy, pozostali uczestnicy zgadują o kim mowa.
Podstawową funkcją opisu jest kształtowanie sprawności dokładnego informowania o cechach czy właściwościach kogoś lub czegoś, będącej warunkiem udanej komunikacji społecznej. Dzięki umiejętności wnikliwej obserwacji, rzetelnego opisu, jesteśmy w stanie porozumiewać się z innymi, werbalizować własne potrzeby, uczucia. Opis doskonali ponadto umiejętność wypowiedzi logicznej, rzeczowej, ukazującej cechy ważne z punktu widzenia charakterystyki danego przedmiotu, osoby, zjawiska.

Wyświetleń: 235


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.