Zaletą każdego rodzaju terapii z udziałem zwierząt, zwanej także terapią kontaktową jest pozytywny wpływ na człowieka zarówno w sferze fizycznej, psychicznej, jak i społecznej.
Określenie terapia kontaktowa zaproponowali jako pierwsi S.. Ziobro i E. Ziobro – twórcy Stowarzyszenia Terapii Kontaktowej w Koszalinie, którzy uważali, że jest to sposób nawiązania kontaktu z pacjentem.
S. i E. Ziobro zaobserwowali, że zwierzęta społeczne
( którymi także są ludzie), a zwłaszcza te wychowane wśród ludzi, takie jak psy czy konie, spontanicznie nawiązują kontakt z człowiekiem i odwrotnie. Stąd pomysł na różnego typu terapie z udziałem zwierząt, ich dużą popularność i skuteczność.
Zwierzęta ułatwiają kontakt z pacjentem i zwiększają jego motywacje do działania,. zmniejszają poczucie samotności
i wyobcowania, zwłaszcza w przypadku osób samotnych, wpływają na dobry nastrój i wydzielanie się endorfin
( hormonów szczęścia).
Kontakt ze zwierzęciem pozwala też na wzmocnienie zdolności takich jak odpowiedzialność czy wrażliwość, wyrównują się wszystkie parametry życiowe, takie, jak oddech, tętno, ciśnienie krwi.
Korzyści wynikające z przebywania w towarzystwie zwierząt:
a) radość i uśmiech do życia codziennego,
b) poprawa zdolności komunikacyjnych,
c) zachęta do dodatkowych zajęć, wychodzenia z domu,
d) odrzucenie złych myśli na temat choroby, kłopotów życiowych, zmartwień dnia codziennego,
e) stymulacja ruchu i aktywności,
f) dodatkowe źródło dotyku i uczucia,
g) wzrost pewności siebie, odnalezienie sensu życia,
h) zmniejszenie poziomu stresu,
i) bodziec do poznania nowych znajomych, rozwijania pasji;
Do terapii wykorzystywane są nie tylko zwierzęta społeczne ( psy, konie), bardzo cenione są w tej roli także i koty. Dotyk miękkiego futerka w połączeniu z emitowanym przez nie mruczeniem, posiada wiele terapeutycznych walorów.
Terapia z udziałem zwierząt staje się coraz bardziej popularna, ponieważ posiada dobroczynny wpływ na człowieka w wielu aspektach jego funkcjonowania. Może także spełniać następujące cele:
1. Poprawa umiejętności fizycznych, ( rozwijanie umiejętności motorycznych, rozwijanie równowagi),
2. Poprawa umiejętności psychospołecznych (rozwijanie umiejętności komunikacji, ćwiczenie koncentracji uwagi, uczenie się relaksacji - umiejętności wypoczynku, podnoszenie wiary we własne siły, obniżanie poziomu lęku, przeciwdziałanie poczuciu osamotnienia),
3. Oddziaływania edukacyjne ( rozwijanie słownictwa, poprawienie funkcjonowania pamięci krótko i długotrwałej, uczenie pojęć abstrakcyjnych),
4. Oddziaływania motywacyjne (uczenie systematyczności, obowiązkowości, motywowanie do regularnych zajęć, rozwijanie interakcji z innymi uczestnikami zajęć,
z personelem).
Wszystkie formy terapeutycznego kontaktu ze zwierzętami dzieli się na trzy typy:
1. Zajęcia z udziałem zwierząt ( AAA ),
2. Terapia z udziałem zwierząt ( AAT),
3. Edukacja z udziałem zwierząt ( AAE );
AAA to zajęcia z udziałem zwierząt prowadzone w różnych środowiskach przez wyszkolonych profesjonalistów lub wolontariuszy w formie spotkania i zabawy.
Te same zajęcia mogą być powtarzane z wieloma różnymi ludźmi, inaczej niż program terapeutyczny, który jest przypisany do konkretnej osoby lub choroby.
Zwierzęta muszą spełniać odpowiednie kryteria, zajęcia terapeutyczne nie są planowane z wizyty na wizytę, wolontariusze i terapeuci nie są zobowiązani do prowadzenia dokładnych notatek. Spotkanie ma charakter spontaniczny i trwa ono tyle, ile jest to konieczne w danym momencie ( domy seniora, domy dziecka, hospicja).
AAT to działania terapeutyczne mające określony cel, w którym zwierze jest integralną częścią procesu leczenia.
Terapia jest prowadzona przez zespół specjalistów – rehabilitanta, lekarza, psychologa, pedagoga, natomiast działania są planowane w celu poprawy w fizycznym, emocjonalnym, społecznym czy tez poznawczym funkcjonowaniu człowieka.
Zajęcia mogą być prowadzone w różnym otoczeniu, grupowo lub indywidualnie, zaś cały proces terapeutyczny jest dokumentowany. Dla każdego uczestnika terapii są określone cele i zadania a ewentualny postęp jest mierzalny i odnotowywany.
Cele programu AAT:
A) Fizyczne:
a) rozwijanie funkcji motorycznych,
b) rozwijanie umiejętności poruszania się na wózku,
c) rozwijanie równowagi;
B) zdrowie psychiczne:
a) rozwijanie werbalnego porozumiewania się członków grupy,
b)rozwijanie umiejętności skupiania uwagi,
c) rozwijanie umiejętności wypoczynku/rekreacji,
d) podnoszenie pewności siebie,
e) obniżanie lęku,
f) obniżanie samotności;
C) edukacyjne:
a) rozwijanie słownictwa,
b) polepszanie pamięci krótko i długoterminowej,
c) rozwijanie pojęć takich jak wielkość, kolor;
D) motywacyjne:
a) rozwijanie chęci brania udziału w zajęciach z grupą,
b) rozwijanie interakcji z innymi uczestnikami zajęć,
c) rozwijanie interakcji z personelem motywacja do ćwiczeń;
AAE czyli edukacja z udziałem zwierząt to wszelkie programy edukacji humanitarnej, lekcje, których tematem są zwierzęta a także zajęcia prewencyjne Np.: nauka bezpieczeństwa wobec agresywnych psów.
Do najpopularniejszych form terapii kontaktowej ze zwierzętami możemy zaliczyć:
1. Dogoterapię,
2. Fellinoterapię,
3. Hipoterapię.
Dogoterapia jest metodą, która doskonale łączy naukę oraz zabawę, prowadzoną przez wykwalifikowanego terapeutę, w której motywatorem jest odpowiednio wyselekcjonowany
i wyszkolony pies.
Dogoterapia to termin stosowany wymiennie z terminem Kynoterapia.
W Dogoterapii spodziewane efekty nie zawsze przychodzą od razu. Czasem jest to długotrwały proces ( nauka okazywania emocji, doskonalenie sprawności ruchowej, czy też kształtowanie umiejętności koncentracji).
W tego rodzaju terapii ważne jest, aby dziecko podczas zajęć czuło się ważne, potrzebne i bezpieczne. Pies może być nie tylko przyjacielem, ale również doskonałym nauczycielem i opiekunem. Dzięki jego obecności dziecko łatwiej i efektywniej przyswaja wiedzę, chętniej podejmuje różne działania, uczy się odpowiedzialności i łatwiej nawiązuje kontakty z rówieśnikami.
Terapia z udziałem psa, jest działaniem ukierunkowanym na polepszenie funkcji poznawczych dziecka. Skupia się na wspomaganiu dzieci z trudnościami w nauce, przekazaniu umiejętności prawidłowej opieki na psem oraz reakcji na agresywne zachowania zwierząt, przeciwdziałaniu przemocy wobec zwierząt, przełamywaniu lęku dzieci przed zwierzętami.
Pies to również doskonały terapeuta- nie ocenia, nie oczekuje i nie ogranicza. Zawsze pocieszy, wyciszy nasze nastroje i emocje, pomaga odzyskać spokój, daje poczucie bezpieczeństwa.
Fellinoterapia to terapia z udziałem kota. Nazwa wywodzi się z łacińskiego słowa felis ( kot ) oraz greckiego therapeia ( opieka, leczenie ). Fellinoterapia tym przede wszystkim różni się od dogoterapii, że kot nie wymaga tresury, wykorzystuje się jego wrodzone zachowania
i cechy charakteru. Nie wszystkie koty jednak nadają się na terapeutów.
Zwierzę powinno posiadać książeczkę zdrowia z aktualnymi badaniami i szczepieniami, powinien mieć co najmniej rok, gdyż dopiero wtedy można odpowiedzialnie stwierdzić, jaki ma charakter. Powinno być przyzwyczajone do podróżowania, ponieważ terapia na ogół wymaga dojazdu.
Kot powinien chętnie nawiązywać kontakt z człowiekiem, lubić głaskanie, nawet długotrwałe, nie okazywać bez powodu agresji. Idealny jest kot-przytulanka, którego życiową pasją jest przebywanie na ludzkich kolanach.
Fellinoterapia jest przydatna w terapii osób starszych oraz dzieci niepełnosprawnych (zarówno umysłowo, jak i ruchowo) oraz w przypadku takich chorób jak: nadpobudliwość, ADHD, autyzm, Zespół Aspergera, zespół Downa, zaburzenia zachowania i emocji, zaburzenia lękowe, nieśmiałość i zahamowanych społecznie, depresja, choroba Alzheimera, różne inne choroby psychiczne, uszkodzenia słuchu, uszkodzenia wzroku, dystrofia mięśniowa, artretyzm.
Zajęcia z Fellinoterapii mogą być prowadzone indywidualnie w pracy terapeutycznej z dziećmi lub dorosłymi (głównie osobami starszymi) albo w niewielkich grupach.
W terapii indywidualnej obecny jest pacjent, terapeuta (psycholog), no i oczywiście kot, który zmniejsza opór w kontakcie terapeutycznym.
Zajęcia grupowe przeważnie dedykowane są dzieciom. W terapii grupowej kot jest w pewnym sensie jednym z uczestników zajęć. Każdy może mieć bezpośredni kontakt
z kotem. Można głaskać kota, bawić się z nim, dopuszczalne jest nawet karmienie kota.
Hipoterapia to jedna z metod rehabilitacji osób niepełnosprawnych z udziałem konia, którego ruchy dają zupełnie nowe i niespotykane w innych metodach terapeutycznych możliwości.
Dzięki Hipoterapii kodowany jest w mózgu prawidłowy wzorzec ruchu miednicy podczas chodu, normalizowane napięcie mięśniowe, doskonalona równowaga, koordynacja, orientacja w przestrzeni i poczucie rytmu oraz redukowane są skutki zaburzeń emocjonalnych.
Cele hipoterapii to:
a) normalizacja napięcia mięśni spastycznych u dzieci wiotkich,
b) wzmocnienie mięśni grzbietu i brzucha,
c) poprawa kontroli głowy i tułowia,
d) kształtowanie reakcji obronnych i równoważnych,
e) poprawa koordynacji wzrokowo - ruchowej,
f) ćwiczenia orientacji w schemacie własnego ciała i orientacji przestrzennej,
g) trening zmysłu równowagi;
Korzyści wynikające z terapii z udziałem konia:
1. Koń daje wrażenie chodu ludzkiego- Hipoterapia może stanowić pierwszy etap tej nauki, bądź stać się jej przełomowym momentem.
2. Koń zmniejsza spastyczność mięśni.
3. Koń hamuje przetrwałe odruchy postawy, dzięki łagodnym kołyszącym ruchom ciała.
4. Koń przywraca zaburzoną symetrię mięśni tułowia.
5. Koń koryguje postawę ciała.
6. Koń zapobiega przykurczom i ograniczeniom ruchomości w stawach.
7. Koń zwiększa możliwości lokomocyjne.
8. Koń pobudza zmysły.
9. Koń stanowi źródło bodźców równoważnych.
10. Koń relaksuje.
Hipoterapia daje nieograniczone możliwości stopniowania i różnicowania bodźców równoważnych. Dzięki kołysaniu, zmianom kierunku jazdy, zatrzymaniu się, ruszaniu, przyspieszaniu i zwalnianiu tempa jazdy, zastosowaniu specjalnych ułożeń, odpowiednich ćwiczeń i zabaw - ruch konia staje się potężnym generatorem bodźców równoważnych.
Arteterapia ( Terapia przez sztukę):
Arteterapia to wykorzystanie w celach leczniczych terapeutycznych form plastycznych, muzycznych, literackich i teatralnych. Tak szeroko pojęta sztuka daje możliwość symbolicznego wyrazu trudnych przeżyć, doświadczeń i emocji w bezpiecznych warunkach, obniża napięcie i pomaga nazwać problem.
Arteterapia opiera się na dwóch założeniach. Pierwsze sprowadza się do przekonania
o uzdrawiającej naturze procesu tworzenia sztuki, drugie założenie mówi, ze sztuka jest środkiem komunikacji symbolicznej i tu najważniejszy jest produkt – rysunek, malowidło lub inna forma artystycznej ekspresji.
Arteterapia pozwala na:
a) rozwijanie własnych działań twórczych,
b) pozawerbalne porozumiewanie się,
c) uzewnętrznienie świata własnych przeżyć i odczuć,
d) zaspokajanie potrzeb: akceptacji, bezpieczeństwa, współuczestniczenia, bycia rozumianym i docenianym,
e) zrozumienie własnych pragnień, potrzeb,
f) polisensoryczne postrzeganie świata,
g) akceptacja siebie i innych,
h) tworzenie pozytywnych nawyków i reakcji, relaks, przyjemność, odpoczynek
Wśród najpopularniejszych form działań arteterapeutycznych możemy wyróżnić:
A) Terapię za pomocą sztuk plastycznych : rysunek, malarstwo, rzeźba, grafika, collage. Ten rodzaj terapii szczególnie jest polecany dla osób, które czują się ograniczone
i przytłoczone przez innych, są lękliwe.
B) Choreoterapię - czyli terapię tańcem, ruchem. Pozwala ona wyrazić ludziom ich doświadczenia emocjonalne związane z kontaktem cielesnym i dotykowym. Jest techniką szczególnie pomocną przy rozwiązywaniu problemów pochodzących z okresu wczesnego dzieciństwa, kiedy do komunikowania się używane jest nasze własne ciało, gdyż mowa werbalna nie jest jeszcze dobrze rozwinięta.
C) Muzykoterapię- w procesie terapeutycznym wykorzystuje się własny głos, instrumenty muzyczne, lub nagrania. Muzyka jest bardzo dobrym medium w porozumiewaniu się, może służyć nawiązywaniu relacji międzyludzkich i rozwiązywaniu problemów emocjonalnych (szczególnie w wyrażaniu i nazywaniu emocji).
D) Dramę, która wykorzystuje różne formy dramatu. Poprzez odgrywanie ról osoby uczestniczące w zajęciach zdobywają samowiedzę, rozwijają wyobraźnię i poczucie sprawstwa. Odgrywanie ról pomaga w uświadomieniu sobie własnych przekonań i uczuć, jak i pozwala wypróbować nowe sposoby zachowania;
E) Biblioterapię, czyli terapię z wykorzystaniem literatury - książek, publikacji literackich, albumowych. Taka terapia pobudza wyobraźnię, pozwala utożsamić się
z bohaterami literackimi i na tej bazie przepracować własne problemy.
F) Mandale
Słowo Mandala oznacza w Sanskrycie koło lub okrąg. W sztuce religijnej jest traktowana jako symbol całości i wieczności. Jakkolwiek, wzór mandali, koła z zaznaczonym środkiem, sięga dużo dalej, poza dwu- i trzy-wymiarową formę sztuki.
Mandala może przybierać różne formy, jednak wszystkie z nich mają wspólne cechy:
1. Każda Mandala ma swój centralny punkt, swój środek z którego wychodzą wszystkie inne jej formy.
2. Wszystkie te formy zamknięte są okręgiem koła.
3. W mandalach istnieje wiele geometrycznych figur: są w niej trójkąty, kwadraty, elipsy, okręgi, romby.
W malowaniu mandali obowiązują dwie reguły:
I. Maluj taki obrazek zawsze w określonym kierunku.
II. Maluj tylko takimi kolorami, które najlepiej lubisz.
Mandala stanowi znakomity pomysł na zabawę z dziećmi. Zaleca się pracę z mandalą w świetlicach szkolnych, na lekcjach plastyki, sztuki, podczas wszelkiego typu zajęć - jako wstępny etap wyciszający i poprawiający koncentrację. Nauczyciele matematyki wykorzystują ją przy okazji omawiania zasad symetrii.
Mandale uspokajają i wyciszają, poprawiają koncentrację uwagi, , uczą wytrwałości
i konsekwencji w działaniu, sprzyjają wewnętrznej integracji. Dzieci nieśmiałe, bierne poprzez radość tworzenia otwierają się, stają się odważniejsze i bardziej komunikatywne
w stosunku do rówieśników.
Specyficzna atmosfera, jaka wytwarza się podczas malowania, łagodzi napięcia, nieporozumienia i agresję wśród dzieci. I wreszcie, rysowanie mandali to dobra okazja do poznania warsztatu plastycznego, kształcenia zdolności manualnych i techniki rysunku, ćwiczy motorykę dłoni uczniów, uczy jak dobierać kolory, kształty, typ kreski, pozwala na wypracowanie własnego stylu.

Wyświetleń: 215