Budowanie teorii pedagogicznych nie może się obyć bez paradygmatu- czyli zbioru ogólnych i ostatecznych przesłanek w wyjaśnieniu jakiego obszaru rzeczywistości, przyjętych w społeczności uczonych, a następnie upowszechniony jako wzór myślenia w normalnych zbiorowościach użytkowników nauk.
Gdy mówmy o teoriach pedagogicznych to paradygmat w stosunku do pedagogiki oznacza zbiór ogólnych punkt przesłanek do zdefiniowania edukacji, stanowiących punkt wyjścia badań nad nią oraz budowania jej teorii.
Pedagogika wywodzi się z nauk humanistycznych, co więcej pedagogika uprawiana na ich pograniczu powstaje z ich paradygmatów. Jeśli zostaną skrzyżowane założenia i ujmowane w wymiarze nominalizmu i woluntaryzmu oraz realizmu i determinizmu z założeniami ukazanymi na wymiarze stopniowej regulacji w radykalnej zmiany to otrzymamy cztery paradygmaty nauk społecznych.
Z perspektywy twierdzeń ontologicznych występujących w teoriach społecznych, paradygmat humanistyczny to zespół przedsionek nadających indywidualistyczne i subiektywistyczne znaczenie faktom występującym w życiu społecznym. Jest on jednocześnie nastawiony na badanie konfliktów społecznych.
Paradygmat interpretatywny zajmuje się zrozumieniem subiektywnego doświadczenia ludzkiego poprzez testowanie wiedzy w praktyce konkretnych społeczności , ujmuje on zmiany społeczne w obrębie stopniowej regulacji.
Strukturalistyczny paradygmat mówi o tym, że każdy człowiek zajmuje określone miejsce w układzie społecznym i poddany jest oddziaływaniu obiektywnych wpływów formujących jego los. Jest to wspólnych mianownik radykalnych teorii konfliktu pomiędzy organizacjami społecznymi walczącymi o dominację nad społeczną dystrybucją dóbr.
Paradygmat funkcjonalistyczny określa świat społeczny jako byt obiektywny z gotowymi strukturami regulującymi życie jednostki stanowi równocześnie paradygmat homeostazy społecznej, akceptujący nierówności społeczne jako cenę tej równowagi.
Z perspektywy relacji jednostki - społeczeństwo w tradycji myśli pedagogicznej narodziły się dwa główne nurty budowania teorii edukacji. Pierwsza tendencja obejmująca pajdocentryzm radykalnych teorii krytycznych w wersji humanistycznej ujawnia krytyczny stosunek do organizacji społecznych sterujących formalnie edukacją. Badania pedagogiczne są nastawione na odkrywanie procesów selekcji w dostępnie do oświaty, ogra nizania możliwości rozwojowych, na identyfikowanie przejawów dyskryminacji ze względu na płeć, pochodzenie społeczne, rasę, wyznanie religijne. Tu wychowanie rozumie się jako świadome działanie edukacyjne nastawione na wzmacnianie swobodnego rozwoju dziecka i usuwanie jego społecznych blokad.
Pajdocentryzm w wersji interpretawistycznej- będąc nadal w pierwszej tendencji. Ich twórcy próbują wniknąć w świat dziecka, rozpoznając znaczenia, jakie ono nadaje edukacyjnej codziennych. Skupiają się a analizie konkretnych procesów edukacyjnych, próbując wyjaśnić, jak uczniowie i nauczyciele radzą sobie z obiektywnymi uwarunkowaniami w których przyszło im żyć. Pedagog w tej tendencji nie odbiera uczniowi prawa do autonomii, umożliwia mu dokonywanie osobistych interpretacji świata, poszukiwania i dochodzenia do wiedzy własnymi indywidualnymi drogami. Procesy edukacyjne s,a otwarte na wieloznaczność współczesnej kultury to interakcje zmierzające do zrozumienia i konstruowania rzeczywistości edukacyjnej na drodze negocjacji zachodzącymi pomiędzy wychowawcą a wychowankami. Wychowanie będzie ty pojmowane jako świadome działanie edukacyjne nastawione wzmacnianie konstruowania przez dziecko subiektywnych znaczeń nadawanych otaczającej je rzeczywistości.
Drugą tendencją jest didaskalocentryzm w dwóch wersjach. W pierwszej paradygmatu strukturalistycznego jest to tworzenie przez teorie krytyczne, które włączają praktykę edukacji w konflikty społeczne, czyniąc z niej narzędzie walki o dominację. Pedagog modeluje zachowania wychowanka, pokazując mu obowiązujące sposoby rozumienia i działania w świecie. Rozwój jednostki odbywa się poprzez kształtowanie osobowości według przyjętego zewnętrznego wobec niej wzorca. Procesy edukacyjne służą ponadto kształtowaniu świadomości nierówności społecznych, przygotowania do walki uprzywilejowanych lub zmarginalizowanych, grup społecznych lub przez grupy uciśnione mające dostęp do organizacji praktyki edukacyjnej. Wychowanie w tej wersji to świadome działanie edukacyjne zaangażowane w kształtowanie osobowości zdolnej do działania w warunkach strukturalnych konfliktów.
Druga wersją jest didaskalocentryzm w wersji paradygmatu funkcjonalistycznego, jest nastawiony na stopniową regulację homeostazy społecznej. Procesy edukacyjne skupiają się na stymulowaniu rozwoju jednostki, szczególnie poznawczego i moralnego. Pedagog odnosząc się bezpośrednio do zależności przyczynowo-skutkowych regulujących życie społeczne stawia przed wychowankami zadania, których wykonanie ułatwia nabywanie nowych wyższych kompetencji intelektualno- społecznych. Wychowanie jest to świadome działanie edukacyjne nastawie ma kształtowanie osobowości zgodnie ze standardem psychologiczno-społecznym obowiązującym w danej kulturze.

Wyświetleń: 389