Scenariusz lekcji języka polskiego w kl. VI



Temat: Człowiek – przyjaciel – społeczeństwo.

Czas trwania: 2 h

Cele: uczeń :
-rozumie ukryty sens utworu literackiego,
-formułuje wnioski,
-interpretuje rysunek Marka Raczkowskiego w odniesieniu do wierszy Vaclava Havla,
-dostrzega analogię treści utworu w zjawiskach świata współczesnego,
-posługuje się „Słownikiem języka polskiego,
-przedstawia treść utworu w formie mapy mentalnej,
-docenia wartość krytyki w samorozwoju człowieka,
-rozumie znaczenie pojęcia „mądry przyjaciel”,
-jest świadomy zagrożeń, jakie niesie za sobą bezmyślne podporządkowanie się grupie,
-wyjaśnia znaczenie pojęcia „prawo dżungli”.


Metody: drama , burza mózgów, pogadanka kierowana , mapa mentalna.

Pomoce:
-„Słownik języka polskiego”,
-wiersze Vaclava Havla „Alfabet dzisiejszego społeczeństwa” i „Alfabet dzisiejszego człowieka”,
-rysunek Marka Raczkowskiego „Mój przyjaciel”,
-arkusze papieru, kolorowe flamastry,
-film „Chiny-defilada wojskowa” dostępny na You Tube,
-biografia Vaclava Havla.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjne.

2. Drama
Nauczyciel prosi dwóch uczniów o odegranie scenki.
Scenka I-Uczniowie zadają sobie pytania i odpowiadają na nie.
(np. O której godzinie dzisiaj wstałeś? , Co jadłeś na śniadanie? , Jak się dzisiaj czujesz? )
Scenka II – Następnie zapraszamy innych uczniów na środek klasy. Ich zadaniem jest wypowiadanie zdań wykrzyknikowych (np. Kup mi nowy rower!, Jestem głodny! , Nie lubię poniedziałków!...)

Nauczyciel:
-Czym różniły się te dwie scenki?
(pierwsza –pytania , druga – zdania wykrzyknikowe)
-Kiedy możliwy jest dialog między ludźmi?
(Kiedy osoby słuchają się nawzajem i wymieniają poglądy, zadają pytania , dociekają… )
- Czy możliwy jest dialog z użyciem tylko zdań wykrzyknikowych?
( Nie , nikt nikogo nie słucha, każdy chce wykrzyczeć swoje racje, często jest agresywny…..)

3. Nauczyciel – Porozumiewamy się za pomocą słów, słowa składają się z liter, litery tworzą alfabet.
Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w „Słowniku języka polskiego” definicji słowa alfabet.
(„alfabet- zbiór wszystkich liter pisma ułożony według tradycyjnego porządku---abecadło”)
Nauczyciel:
- Kiedy uczymy się alfabetu?
(Kiedy zaczynamy naukę pisania i czytania...)
-Jakich zdań używamy komunikując się między sobą?
(zdań oznajmujących, pytających, wykrzyknikowych)
-W jakich sytuacjach używamy poszczególnych zdań?
(zdań oznajmujących - informujemy kogoś o czymś,
zdań pytających – pytamy, chcemy się czegoś dowiedzieć,
zdań wykrzyknikowych – rozkazujemy, wydajemy polecenia, żądamy….)

4.Nauczyciel:
– Człowiek jest elementem społeczeństwa, funkcjonuje w nim, odgrywa określone role: ucznia, dziecka, kolegi, przyjaciela . Spróbujmy przybliżyć sobie pojęcie słowa „społeczeństwo”. Podajcie mi wyrazy bliskoznaczne, które z tym pojęciem wam się kojarzą?
(społeczeństwo - obywatele, zbiorowość, ogół ludzi, tłum…)
Nauczyciel prosi uczniów o wyszukanie w „Słowniku języka polskiego” definicji „społeczeństwa”.
(„społeczeństwo - ogół ludzi pozostający we wzajemnych stosunkach wynikających z podobieństw warunków życia, podziału pracy, norm postępowania”)
-Jak rozumiecie tę definicję? Czym jest społeczeństwo?
(Grupa ludzi podobnie zachowująca się , podlegająca tym samym prawom i normom postępowania …)

5.Uczniowie otwierają podręcznik na str. 151 i zapoznają się z utworem Vaclava Havla „Alfabet dzisiejszego społeczeństwa”. Nauczyciel odczytuje głośno wiersz.
Kilka słów o autorze –krótka biografia Vaclava Havla.
Nauczyciel :
-Alfabet tworzą słowa, za pomocą których się porozumiewamy. Alfabet dzisiejszego społeczeństwa, to sposób porozumiewania ogółu, zbiorowości. Jakie znaki interpunkcyjne zauważyliście w tekście?
(wykrzykniki)
-Kiedy stosujemy wykrzykniki?
(Kiedy chcemy komuś coś rozkazać, jesteśmy agresywni, krzyczymy, domagamy się , żądamy….)
-Patrząc na wiersz, co widzicie?
(kolumny liter zgodnie ustawione jedna za drugą w szeregu , podporządkowane sobie , stoją w ściśle określonej kolejności…)
- W wierszu społeczeństwo porozumiewa się tylko za pomocą wypowiedzeń wykrzyknikowych. W związku z tym , jakie jest społeczeństwo? Jakie cechy możemy mu przypisać?
Nauczyciel zawiesza na tablicy duży arkusz papieru. Uczniowie podają propozycje, podchodzą do tablicy, zapisują je na arkuszu- tworzą mapę mentalną tego pojęcia.
np.
-Obrazem jakich zjawisk współczesnego świata może być ten utwór?
( manifestacje, defilady, protesty społeczne, tłum niezadowolonych ludzi wykrzykujących swoje racje…..)
6.Nauczyciel prezentuje uczniom krótki film pt. „Chiny-defilada wojskowa” zamieszczony na You Tube
(Uczniowie wyrażają swoje zadanie na temat obejrzanego filmu. Jeśli pojawią się propozycje, uzupełniają mapę mentalną.)
Nauczyciel:
-Czy tak przedstawione społeczeństwo stanowi zagrożenie dla współczesnego świata?
(Tak, jest silne, zgodne, często pozbawione umiejętności logicznego myślenia. W rękach dyktatora lub terrorysty stanowi zagrożenie dla współczesnego świata. Przykładem zaczerpniętym z kart historii może tu być podporządkowanie się wielu Niemców ideologii nazistowskiej.)

7. Nauczyciel :
-Ludzie tworzą społeczeństwo. Sprawdźmy, jakim językiem posługuje się dzisiejszy człowiek.
Uczniowie zapoznają się z wierszem Vaclava Havla „Alfabet dzisiejszego człowieka”.
-Jakie widzicie podobieństwa, a jakie różnice między tymi dwoma utworami?
(identycznie zapisany alfabet, inne znaki interpunkcyjne)
-Kiedy zadajemy pytania?
(Kiedy jesteśmy niepewni, chcemy się czegoś dowiedzieć , błądzimy , kiedy chcemy z kimś porozmawiać, zapytać…)
-Jakie cech możemy przypisać dzisiejszemu człowiekowi patrząc na tekst wiersza? Nauczyciel zawiesza na tablicy drugi arkusz papieru. Uczniowie podają propozycje i zapisują je na arkuszu - tworzymy drugą mapę mentalną.
np.






8.Nauczyciel wiesza mapy obok siebie.
–Przyjrzyjcie się naszym mapom. Powiedźcie mi , kiedy człowiek ma większą siłę przebicia. Kiedy jego zdania i poglądy będą słyszane?
( Tylko wtedy, kiedy będzie działał w grupie, sam nic nie zrobi, nie ma siły „przebicia”. Niestety będąc jednak częścią społeczeństwa, w jakimś stopniu wyzbywamy się własnej indywidualności, …)
-Skoro człowiek ma większe szanse działając z innymi, jak zachowuje się będąc częścią grupy? Czy musi zrezygnować częściowo z samego siebie? Propozycje uczniów zapisujemy na arkuszu papieru –tworzymy mapę mentalną.
np.




9. Nauczyciel :
-Samotny człowiek jest słaby, a społeczeństwo zmusza nas do rezygnacji z samego siebie. To może alternatywą jest przyjaciel?
Nauczyciel prosi o przyjrzenie się rysunkowi Marka Raczkowskiego ”Mój przyjaciel”.
-Co widzicie?
(Trzy postacie , z lewej strony zdziwiony mężczyzna , któremu jedna z postaci słowami „Mój przyjaciel” prezentuje drugą.)
-Jak wyglądają przyjaciele?
(„Wtyczka” i „gniazdko” –są zgodni, idealnie do siebie dopasowani, zadowoleni…)
Nauczyciel składa na pół kartkę papieru i wycina ludzika. Rozkłada złożoną kartkę i pokazuje klasie dwie takie same postacie, nakleja je na czysty arkusz papieru, który umieszcza na tablicy obok pozostałych wykresów.
-Jak możemy scharakteryzować przedstawione na rysunku postacie?

Propozycje uczniów zapisujemy na arkuszu papieru tworząc czwartą mapę mentalną.


np.

-Jakie cechy według was powinien posiadać przyjaciel?
(miły, uczynny, pomocny, koleżeński, dobry, serdeczny, okazujący sympatię …)
-Czy przyjaciel zawsze powinien się z nami zgadzać, chwalić nas, schlebiać nam? Jak powinien się zachować, kiedy robimy coś źle, bądź krzywdzimy innych?
(Może mieć inne zdanie, nie zawsze musi się z nami we wszystkim zgadzać. Kiedy robimy coś źle powinien mam o tym powiedzieć…)
-Jak myślisz czy słysząc cały czas pochlebstwa na swój temat rozwijamy się , doskonalimy?
(Nie , zatrzymujemy się w miejscu , nie musimy już nikomu niczego udowadniać, przestajemy doskonalić się, rozwijać. Skoro jesteśmy wspaniali przestajemy myśleć , popadamy w sidła praw i ograniczeń. )
-Czy człowiek powinien słyszeć słowa konstruktywnej krytyki na swój temat?
(Mądra krytyka jest motorem naszego samorozwoju, samodoskonalenia się, popycha nas do działania i zmusza do myślenia. Jest oceną naszych dobrych i złych stron)



10. Podsumowanie

Uczniowie odczytują cztery mapy mentalne i podsumowują rozważania dotyczące cech „dzisiejszego społeczeństwie”, roli jaką człowiek odgrywa w społeczeństwie. Przypatrują się cechom „dzisiejszego człowieka”, jak i zdają sobie sprawę z zagrożeń, jakie niesie ze sobą „Mój przyjaciel”.


11.Redagowanie wniosków-zapisanie notatki do zeszytu.

Społeczeństwo wzmacnia nas, daje nam siłę, jednak kosztem utraty naszej indywidualności i koniecznością podporządkowania się danej zbiorowości. Stajemy się więźniami ograniczeń i wymogów, jakie narzuca nam dana grupa społeczna.
„Mój przyjaciel” także odbiera nam umiejętność samodzielnego myślenia, a brak konstruktywnej krytyki znacznie ogranicza nasze doskonalenie się i rozwój.
Tylko silna jednostka w dzisiejszym społeczeństwie może sama decydować o sobie. Ze smutkiem należy stwierdzić, iż światem rządzą prawa dżungli -stąd tytuł rozdziału -„A dziś jak w dżungli”.


Praca domowa

Napisz na czym polega „prawo dżungli”.
Wyjaśnij jak rozumiesz słowa „A dziś jak w dżungli”
Podaj dwa zjawiska społeczne istniejące w świecie współczesnym , w których rządzi „prawo dżungli”.




Opracowała : Ewa Prajwowska

Wyświetleń: 231