Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi jest zaburzeniem rozwojowym o różnorodnej etiologii. Choć nie znamy dokładnej przyczyny, obecnie przyjmuje się, że na powstanie objawów ADHD wpływa środowisko i czynniki biologiczne. ADHD występuje najczęściej u chłopców. W Polsce na tę chorobę cierpi ok. 150 tysięcy dzieci.

Do podstawowych grup objawów ADHD należą:
- zaburzenia koncentracji uwagi, np. łatwe rozpraszanie, niesłuchanie poleceń, marzycielstwo, długotrwałe zbieranie się do wykonania polecenia,
- impulsywność, np. nie wysłuchanie polecenia do końca, kłopoty z oczekiwaniem na swoją kolej, brak przewidywania konsekwencji działania,
- nadruchliwość, np. dziecko jest stale w ruchu, wierci się, preferuje zabawy ruchowe, jest gadatliwe i hałaśliwe.

Mózg człowieka zbudowany jest z neuronów, które komunikują się między sobą za pomocą neuroprzekaźników. U dzieci z ADHD obserwuje się obniżenie ich poziomu, zwłaszcza w obszarach odpowiadających za uwagę i hamowanie impulsywności. Leczenie farmakologiczne polega na przyjmowaniu leków, które zwiększają ilość substancji i w konsekwencji prowadzą do poprawy jakości funkcjonowania dziecka.

Dziecko z ADHD ma utrudniony kontakt ze innymi, potrzebuje więc wsparcia. Jeśli nie uzyskuje go, a środowisko wręcz je odrzuca karząc za zachowanie – widoczne już w dzieciństwie objawy mogą się nasilić i znacząco zaburzać funkcjonowanie. Niezdiagnozowanie ADHD i tłumaczenie niewłaściwego zachowania dziecka brakiem dobrego wychowania czy złośliwością prowadzić może do pogłębiania się niskiej samooceny dziecka.

Skąd mamy wiedzieć czy nieodpowiednie zachowanie dziecka jest wynikiem ADHD czy po prostu przejawem nieposłuszeństwa? Opracowano system nagród i kar, których stosowanie przez dwa tygodnie wskaże czy niepożądane zachowanie się zmniejsza czy nasila.
- Każde trudne zachowanie dziecka należy traktować jako NIEZALEŻNE od dziecka.
- Na zajęciach Wprowadzić działania „ułatwiające”.
- Wprowadzić system nagród ukierunkowany na całą klasę.
- Upewnić się, że punkty 2 i 3. są stosowane.
W przypadku braku poprawy, trudne zachowanie traktować jako przejaw nieposłuszeństwa i wprowadzić system konsekwencji.

Jednym z podtypów ADHD jest podtyp z przewagą zaburzeń koncentracji, ale bez nadruchliwości i impulsywności. Etykieta „zdolne, ale leniwe” to nierzadko objaw ADHD.
Jednak ADHD nie zwalnia dziecko z obowiązków, bycia posłusznym i punktualnym; choć to do środowiska należy przystosowanie strategii radzenia sobie z objawami dziecka. Dzieci z tym zaburzeniem NIE UCZĄ SIĘ NA KARACH.
Współpraca z rodzicami jest bardzo ważna; wymagane jest ustalenie wspólnego obszaru oddziaływania.

Należy również pamietać, że u więkoszści dzieci z ADHD występuje dysleksja lub dysgrafia, co powoduje niechęć do szkoły. Jeśli nie zostanie podjęte leczenie dziecka z ADHD, może ono być powodem gorszych wyników w nauce, a w efekcie często powtarzaniem klasy. Dzieci w wieku 8 – 11 lat mogą mieć problemy z czytaniem i liczeniem. Nieleczone ADHD może determinować zachowania niebezpieczne i agresywne w kontaktach z rówieśnikami, a to powoduje, że muszą uczyć się indywidualnie lub w klasie integracyjnej.

Problemy związane z zachowaniem dziecka mogą mieć również negatywny wpływ na funkcjonowanie całej rodziny. Trudności wychowawcze przed jakimi stają rodzice często mogą powodować problemy z ich zdrowiem fizycznym i psychicznym. Nieleczone ADHD wiąże się również z dużymi obciążeniami ekonomicznymi dla rodziny.
Czynnikiem wzmagającym te problemy może być zaburzona współpraca rodzic -> szkoła.

Skutkami przesunięcia odpowiedzialności na środowisko domowe są:
- zwiekszenie konfliktów małżeńskich,
- problemy w pracy,
- zwiększona agresja rodziców,
- unikanie kontaktów ze szkołą.

Dzieci i młodzież z nieleczonym ADHD mogą mieć trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu znajomości. Rówieśnicy i ich rodzice unikają dziecka, które jest nadpobudliwe i „źle wychowane”. Dodatkową trudnością może być nieumiejętność odczytania sygnałów z zewnątrz, np. trudność z zakończeniem zabawy czy poczekaniem na swoją kolej. Często u dzieci chorych na ADHD dochodzi do obniżenia samooceny, szczególnie gdy nie otrzymuje wsparcia od rodziców, którzy obwiniają dziecko za niewłaściwe zachowania.

Ważne jest, by dzieci z ADHD nagradzać, a nie karać za ich zachowanie. W ujęciu psychologicznym przez nagrodę rozumiemy takie oddziaływanie, które zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia ZACHOWANIA, które uznajemy za pożądane. Może to być np. zwolnienie z jednego zadania domowego czy wręczenie specjalnej naklejki.
Jednak jedną z największych nagród dla dzieci jest obdarowanie ich UWAGĄ przez osobę dorosłą lub rówieśników.

ZASADY NAGRADZANIA:
- Zawsze można nagrodzić za coś dziecko.
- Nagroda musi być atrakcyjna dla dziecka i realna do zrealizowania.
- Obowiązujący system musi dotyczyć całej klasy.
- Zasady muszą być dostosowane indywidualnie do ucznia.
- Nagroda powinna być wprowadzona, gdy pojawi się pożądane zachowanie.
- Nagroda nie może służyć MANIPULACJI lub być formą przekupstwa.
- WARTO JAK NAJCZĘŚCIEJ NAGRADZAĆ DZIECKO!

Dziecko z ADHD potrzebuje jasnego i klarownego systemu. Wiele dzieci koryguje swoje zachowanie po przypomnieniu lub podaniu zasad. Nie funkcjonuje u nich zasada: dzieci wiedzą jak się zachować, ponieważ występuje u nich problem z zastosowaniem już znanych zasad.

Przyczynami niewykonywania poleceń przez dzieci z ADHD mogą być:
- nieumiejętnośc stosowania się do zasad,
- brak określenia jasnych zasad przez dorosłego,
- celowe łamanie obowiązujących zasad.

Uczeń musi wiedzieć, co go czeka w sytuacji, gdy nie dostosuje się do zasad. Korzystniejsze jest stosowanie konsekwencji, a nie kar.
Przy występowaniu niepożądanych zachowań niezbędne jest ustalenie systemu konsekwencji.
Wyróżniamy ich trzy rodzaje:
- naturalne – wynikają z natury przewinienia,
- regulaminowe – ustalona wcześniej, powinna występować OBOK naturalnej.
- nadrzędne – nie wymagają uczestnicwa dziecka, konieczna jest wtedy relacja z rodzicami, którzy mają większe możliwości pozbawienia dziecka przyjemności.

Niektóre dzieci z ADHD przyjmują leki. Wpływają one na polepszenie funkcjonowania uwagi dziecka oraz pomagają zmniejszyć impulsywność. Ważna w tym przypadku jest rola nauczyciela. Istotne jest, żeby przyglądał się zachowaniu dziecka od momentu wprowadzenia leku, zgłaszać reakcje niepożądane, np. bóle głowy, mdłości, spadek apetytu czy drażliwość. Leki stanowią uzupełnienie metod psycho – społecznych. TABLETKA NIE WYCHOWA DZIECKA.


W przypadku zaburzeń koncentracji uwagi interwencje możemy podzielić na trzy bloki:
- wprowadzenie strategii na przywołanie już rozproszonej uwagi,
- skracanie czasu wykonywanych zadań, stosowanie przerw, stosowanie tzw. wysp kompetencji.

W przypadku impulsywności najczęściej stosuje się:
- ignorowanie zachowań impulsywnych, ale nie zaburzających prowadzenie lekcji,
- zapobieganie impulsywnym zachowaniom,
- przypominanie systemu zasad.

W przypadku nadruchliwości najlepiej:
- umożliwić dziecku chodzenie po klasie,
- zagospodarować nadmierną aktywność dziecka, np. w sporcie.

Najważniejsze, by dziecku poświęcić jak najwięcej uwagi, co będzie dla niego najwięszką nagrodą.

Opracowała: mgr Katarzyna Chmielewska

Wyświetleń: 102