Katalog

Anna Iwaniuk, 2016-03-18
Radzyń Podlaski

Zajęcia zintegrowane, Referaty

JAK RACJONALNIE ODŻYWIAĆ DZIECI W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM

- n +

JAK RACJONALNIE ODŻYWIAĆ DZIECI
W MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM



Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych wpływających na stan zdrowia dziecka, jego zdolność
do uczenia się, aktywność ruchową, samopoczucie i zachowania emocjonalne. Organizm dziecka jest wrażliwy na ujemne skutki nieprawidłowego żywienia. W tym wieku ujawniają się niekorzystne zmiany w rozwoju somatycznym, spowodowane niedoborami lub wadliwie zbilansowanym żywieniem.

W okresie dzieciństwa najłatwiej jest kształtować właściwe zwyczaje
i nawyki żywieniowe. Dzieci powinny spożywać regularnie 5 posiłków dziennie, z przeciętną częstotliwością nie większą niż 4 godzinny. Zbyt długie przerwy pomiędzy posiłkami powodują uczucie głodu, które obniża zdolność
do koncentracji uwagi, ogranicza aktywność psychofizyczną ucznia, pogarsza jego nastrój i samopoczucie, a tym samym wpływa ujemnie na efektywność procesu nauczania. Uczucie głodu oraz niedobór płynów zwiększa drażliwość uczniów, sprzyjając często powstawaniu konfliktów z rówieśnikami. Uczniowie niespożywający regularnie posiłków częściej odczuwają osłabienie, uskarżają się na bóle głowy i niedyspozycje oraz wykazują gorsze wyniki w nauce
i w sprawdzianach sprawności fizycznej w porównaniu z rówieśnikami żywiącymi się prawidłowo.
Zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia, posiłki dla dzieci powinny być urozmaicone, niezbyt obwite, o wysokiej wartości odżywczej, podawane regularnie.

Spożywanie pierwszego śniadania wiąże się ściśle z rozkładem czynności i zajęć dziennych, a więc z uregulowaniem godzin snu i rannym wstaniem. Pierwsze śniadanie to jeden z głównych posiłków w ciągu dnia. Powinno składać się z mleka pod różną postacią i pieczywa białego i razowego oraz masła, różnego rodzaju serów, jaj, chudych wędlin. Niezależnie od produktów białkowych należy także spożywać w niewielkich ilościach owoce i warzywa.

Drugie śniadanie powinno mieć charakter regeneracyjny, czyli wyrównać utraconą energię. Powinno składać się z pieczywa oraz dodatków bogatych
w białko oraz warzywa i owoce. Czasem jedna kanapkę można zastąpić kawałkiem ciasta drożdżowego, pączkiem czy drożdżówką. Należy jednak pamiętać, że drożdżówka nie spełnia roli posiłku regeneracyjnego, może natomiast kalorycznie uzupełniać śniadanie.

Z moich obserwacji wynika, że większość dzieci spożywa na drugie śniadanie kanapki, ale jest grupa uczniów, którzy codziennie jedzą drożdżówki
i pączki, a nawet chipsy. Dzieci te przed lekcjami samodzielnie robią zakupy
i często pieniądze przeznaczone na drożdżówki wydają na chipsy, batoniki
a czsami napoje gazowane w puszkach. Zadbajmy o to, aby dziecko mogło zjeść na II śniadanie: kanapkę, jakiś owoc oraz zagęszczony sok lub napój niegazowany.

Prawidłowo zestawiony pełny posiłek obiadowy, zarówno w domu jak
i w szkole, powinien składać się z trzech dań ( w przypadku małych dzieci spożywanie poszczególnych dań może być rozłożone w czasie).
Zupy należy przygotowywać na wywarach warzywnych lub mięsnych
z dodatkiem głównego składnika, podprawić niskotłuszczową śmietaną
lub mlekiem albo masłem lub mąką. Szczególnie zaleca się podprawianie mlekiem bądź też jogurtem lub kefirem, gdyż w ten sposób wzbogaca się zupę w pełnowartościowe białko oraz wapń, ograniczając udział tłuszczu.
Drugie danie powinno składać się z produktów białkowych, najlepiej pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, ser, jaja, drób), produktów bogatych
w węglowodany złożone (ziemniaki, kasza, kluski itp.) oraz dodatków warzywnych (surówki, warzywa gotowane).
Desery powinny zawierać mleko jak np. budyń serek homogenizowany, drożdżówka z serem lub deser składający się z porcji owoców lub kompotu.

W szkolnej stołówce przygotowywane są obiady według norm żywieniowych odpowiednich do wieku dziecka. Posiłki są urozmaicone i bardzo smaczne. Często na deser dzieci otrzymują produkty mleczne (jogurty, serki)
lub owoce sezonowe. Pełniąc dyżur w stołówce szkolnej obserwuję zachowanie dzieci w czasie obiadu. Zwracam uwagę na kulturę spożywania posiłku oraz
na zjadanie pełnych porcji i wszystkich potraw. Codziennie zachęcam dzieci
do jedzenia zupy oraz surówek. Dzieci jedzą bardzo mało, czasami nawet nie chcą spróbować jak smakuje danie. Wybierają sobie do jedzenia tylko zupę
lub tylko drugie. Mimo że jadłospis jest urozmaicony takie zachowanie dzieci czyni go monotonnym i jednolitym. Chciałabym zaapelować do państwa, abyście zachęcali dzieci do jedzenia wszystkich produktów,a zwłaszcza surówek.

Szczególną rolę w żywieniu dzieci powinno odgrywać mleko i produkty mleczne. Są one dla organizmu bardzo dobrym źródłem białka, a przede wszystkim dobrze przyswajalnego wapnia. Od właściwego żywienia
i odpowiedniego poziomu wapnia w diecie zależy min. uzyskanie w wieku młodzieńczym odpowiedniej masy kostnej. Niedobór wapnia w diecie może sprzyjać wielu nieprawidłowościom układu kostnego, a w wieku późniejszym może stać się przyczyną osteoporozy.
Słabe wysycenie organizmu wapniem sprzyja także zwiększonej kumulacji
w ustroju metali szkodliwych dla zdrowia, jak ołów i kadm.


W żywieniu dzieci nie powinno się stosować w dużych ilościach ostrych przypraw roślinnych, soli, octu. Należy je zastępować gotowymi mieszankami takimi jak: majeranek, tymianek, bazylia, czosnek, rozmaryn, mięta. Umiejętne ich stosowanie poprawia nie tylko cechy smakowo-zapachowe potraw, lecz także podnosi ich strawność i przyswajalność.

(Omówienie plakatu przedstawiającego piramidę zdrowego żywienia)
Zgodnie ze współczesnymi zaleceniami racjonalnego żywienia, podstawę wyżywienia powinny stanowić produkty o wysokiej zawartości węglowodanów złożonych (produkty zbożowe: pieczywo kasze, makarony, płatki zbożowe
oraz ziemniaki).
Na drugim miejscu powinny znaleźć się warzywa i owoce. Udział warzyw powinien być wyższy aniżeli owoców, gdyż zawierają one z reguły znaczną ilość cukrów prostych, które należy spożywać w umiarkowanych ilościach.
Kolejne miejsce powinny zajmować produkty mleczne, w tym szczególnie mleczne napoje fermentowane (jogurt, kefir) oraz sery twarogowe. Produkty te powinny znajdować się parokrotnie na naszych stołach w ciągu każdego dnia.
Kilkakrotnie w ciągu tygodnia zaleca się spożywanie mięsa i jego przetworów, w tym szczególnie mięsa drobiowego oraz ryb pochodzenia mięsnego. Ryby powinny występować dwukrotnie w ciągu tygodnia w posiłkach obiadowych. Dopuszcza się również spożywanie niewielkich ilości jaj, z uwagi na wysoką zawartość cholesterolu w żółtku.
Kilka razy w miesiącu (lub częściej w małych ilościach) można spożywać mięso czerwone.

Istotną sprawą jest odpowiednia ilość wody w dziennej racji pokarmowej. Niedobór płynów w diecie może prowadzić do odwodnienia organizmu, które
z kolei sprzyja chorobom układu moczowego oraz zwiększa ryzyko zaburzeń zdrowia w całym ustroju. Częstymi objawami niewłaściwego nawodnienia organizmu jest obniżenie zdolności do efektywnej pracy oraz nasilenie uczucia zmęczenia. Ilość płynów spożywanych w ciągu dnia powinna wynosić 1,5-2l. Należy brać pod uwagę również wodę zawartą w spożywanych produktach
i potrawach.
Niewskazane są soki owocowe czy słodzone napoje gazowane z dużą ilością cukru i soli wiążących wodę w organizmie, gdyż utrudniają przewodzenie impulsów nerwowych. Najwłaściwszym napojem jest czysta, niegazowana woda, która wpływa na prawidłowe funkcjonowanie kory mózgowej.


Składniki odżywcze ze względu na rolę, jaką spełniają w organizmie dzielimy na 3 grupy:
- składniki budulcowe mięśni i kości (białko i niektóre składniki mineralne,
jak: wapń, fosfor, żelazo),
- składniki energetyczne, dostarczające energii do ruchu i pracy mięśni (węglowodany i tłuszcze),
- składniki regulujące przemianę materii w organizmie (witaminy i składniki mineralne).

BIAŁKO jest podstawowym składnikiem organizmów żywych, gdyż stanowi materiał budulcowy komórek i tkanek ustroju. Najlepszym białkiem
do budowy organizmu człowieka są białka pochodzenia zwierzęcego, gdyż zawierają wszystkie niezbędne aminokwasy do budowy organizmu. Najbogatszymi źródłami pełnowartościowego białka są mleko, sery, jaja, mięso, podroby, chude wędliny, ryby. Białko występuje też w produktach roślinnych
tj. pieczywo, kasze, ziemniaki, rośliny strączkowe, itp., ale jest to białko niepełnowartościowe i dlatego należy łączyć je w potrawach z białkiem zwierzęcym.

SKŁADNIKI MINERALNE występujące w produktach wywierają wielki wpływ na prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Występują w postaci wielu różnych związków chemicznych. Na przykład wapń, fosfor i magnez
są głównym materiałem budulcowym kości i zębów.

Wapń reguluje krzepnięcie krwi, wzrost, pracę serca. Niedobór wapnia wpływa ujemnie na ogólny rozwój i uniemożliwia prawidłowy rozwój kości i zębów,
a tym samym przyczynia się w dużym stopniu do powstawania krzywicy
i próchnicy zębów. Najbogatszym źródłem wapnia jest mleko w każdej postaci, sery żółte, jaja i niektóre warzywa(głównie zielone). Należy pamiętać,
że czynnikiem sprzyjającym przyswajaniu wapnia jest magnez. Wapń współdziała najlepiej z witaminami A, D i C.

Fosfor jest konieczny nie tylko do budowy kości i zębów, ale także wchodzi
w skład wszystkich komórek i tkanek, zwłaszcza komórek mózgu i nerwów; jest także czynnikiem regulującym proces spalania w organizmie. Fosfor występuje w produktach mlecznych, podrobach, żółtku jaja.

Magnez (biopierwiastek życia) występuje także we wszystkich komórkach
i płynach ustrojowych. Odgrywa ważną rolę w organizmie człowieka, biorąc udział w aktywacji ok. 300 reakcji metabolicznych ( tj. polowy ze wszystkich znanych).
Objawy niedoboru magnezu u dzieci: osłabienia pamięci, męczliwość, zaburzenia snu lub nadmierna ospałość, mimowolne moczenie nocne, jąkanie, tiki, wypadanie włosów, omdlenia, drgawki gorączkowe.
Uchronić się przed niedoborem magnezu możemy przez dobór środków spożywczych szczególnie zasobnych w magnez: kasza gryczana, fasola, soja, pieczywo z grubego przemiału, orzechy, kiełki, nać pietruszki, ryby. Dobrze przyswajalny jest magnez zawarty w wodach mineralnych.

Cynk wpływa na układ enzymatyczny organizmu, ma ogromne znaczenie
w zwalczaniu chorób cywilizacyjnych. Niedobór cynku u dzieci może powodować: zaburzenie wzrostu, brak łaknienia, biegunki, problemy skórne, nadpobudliwość, trudności w nauce, osłabienie koncentracji oraz problemy
z zachowaniem się. Cynk wzmacnia szkliwo zębów i zapobiega próchnicy, sprzyja gojeniu odleżyn i wszelkiego rodzaju owrzodzeń.
Naturalne źródła cynku: mięso, wątroba, soja, pestki dyni, drożdże piwne, jajka, chude mleko, czosnek, musztarda ziarnista, płatki owsiane, kiełki pszenicy, orzechy włoskie, owoce morza.
Żelazo jest niezbędne do wytwarzania hemoglobiny, a hemoglobina
do wytwarzania czerwonych ciałek krwi, wpływa na proces wzrostu, nadaje skórze zdrowy wygląd, zapobiega zmęczeniu i zwiększa odporność organizmu. Poza tym żelazo bierze udział we wszystkich procesach utleniania przebiegających w ustroju, a więc jest niezbędne do życia. Źródłem żelaza jest żółtko jaja, wątroba, mięso czerwone, ziemniaki oraz fasola, soja, sałata, suszone brzoskwinie, grube kasze i razowe pieczywo.

Sód odgrywa podstawową rolę w gospodarce wodnej ustroju. Jest jednym
z najważniejszych pierwiastków płynu pozakomórkowego. Zapewnia prawidłową czynność mięśni i nerwów. Przy dużym niedoborze sodu mogą wystąpić skurcze mięśni, bóle głowy, mdłości, biegunka. Niedobór sodu zawsze jest związany z utratą wody, co prowadzi do odwodnienia organizmu i utraty masy ciała.
Nadmierna ilość sodu (chlorek sodu -sól) w diecie jest szkodliwa. Sól jako naturalny składnik występuje w marchwi, selerach, pomidorach, kalafiorach, roślinach strączkowych, rzodkiewkach, śliwkach, burakach, mąkach, kaszach, mięsie i mleku. Do spożycia zalecana jest sól kamienna zawierająca zestaw biopierwiastków potrzebnych organizmowi.

Potas wraz z sodem utrzymują równowagę organizmu i prawidłowy rytm serca. Jego niedobór może ujemnie wpływać na czynność mięśni szkieletowych
oraz powodować zaburzenia w przewodzeniu i aktywności mięśnia sercowego. Objawia się to osłabieniem mięśni, nadpobudliwością, przyśpieszeniem akcji serca, bezsenność, szum w uszach. Pierwiastek ten jest konieczny także dla prawidłowego funkcjonowania mózgu. Do utraty potasu może prowadzić stres psychiczny, ciężki wysiłek fizyczny oraz spożywanie zbyt dużej ilości soli.
Duża zawartość potasu występuje w owocach cytrusowych, bananach, morelach, gruszkach, oraz sokach owocowych, zielonych warzywach, pomidorach, dyni, pestkach słonecznika, liściach mięty. Pierwiastek ten zawierają w dużych ilościach cielęcina, mięso drobiu i wątroba.

Jedna trzecia polskich gleb skażona jest metalami ciężkimi. Do najgroźniejszych należą: ołów, kadm, rtęć. Ryzyko skażenia ołowiem warzyw
i zbóż uprawianych w sąsiedztwie szosy jest bardzo duże. Związki ołowiu szczególnie intensywnie wchłaniane są przez młode organizmy. Osłonę organizmu ludzkiego przed toksycznym działaniem ołowiu stanowi magnez.
Zagrożenie dla organizmu zwiększa się, gdy dochodzi do równoczesnego skażenia organizmu kadmem i ołowiem. Zawartość tych pierwiastków
w organizmie człowieka może precyzyjnie określić analiza włosów metodą spektroskopii absorpcji atomowej. Skutki szkodliwego działania kadmu zmniejsza cynk, selen, miedź i witamina C. Pod względem toksyczności rtęć wyprzedza znacznie ołów i kadm. Tak jak przy skażeniu ołowiem właściwy poziom magnezu i cynku w organizmie zmniejsza toksyczne działanie rtęci.

WITAMINY – wpływają na prawidłowy przebieg wzrostu, normalny przyrost masy ciała, rozwój kości, zębów, prawidłowe funkcjonowanie wzroku, słuchu, układu nerwowego i odporność na różnego rodzaju zakażenia. Każda witamina spełnia w ustroju specjalną rolę, ale dopiero wspólne działanie wszystkich witamin decyduje o normalnym funkcjonowaniu organizmu
i o zdrowiu. Organizm Człowieka nie potrafi syntetyzować witamin, dlatego musimy je otrzymać w codziennych posiłkach. Witaminy rozpuszczają
się w tłuszczach(A,D,E) i w wodzie(witaminy z grupy E, witamina C i P).
Brak witamin w organizmie człowieka wywołuje chorobę zwaną awitaminozą.

Witamina A- bierze udział w procesie widzenia, procesie powstawania
oraz wzrostu i regeneracji nowych komórek, uodparnia nasz organizm
na zakażenia. Najbogatszym źródłem witaminy A jest: wątroba, nerki, serca, masło, żółtko, postacią karotenu-żółtopomarańczowego barwnika.

Witamina D chroni ustrój dziecka przed krzywicą. Niedobór witaminy D
w organizmie powoduje zaburzenia we wchłanianiu wapnia i fosforu, co jest powodem deformacji układu kostnego. Witamina D występuje tylko
w niektórych produktach spożywczych i to w niewielkich ilościach. Dzieciom podawana jest w postaci preparatów witaminy D3. Do produktów zawierających większe ilości witaminy D należą: tran, śledzie i grzyby.

Witamina B1 jest konieczna w ustroju do prawidłowej przemiany węglowodanów. Długotrwały niedobór lub brak witaminy B1 prowadzi
do zapalenia nerwów, zaniku mięśni, paraliżu kończyn. Do najlepszych źródeł witaminy B1 należą drożdże, chuda wieprzowina, podroby wieprzowe, pieczywo razowe i kasze z grubego przemiału, orzechy laskowe i żółtko. Z warzyw, bogatym źródłem tej witaminy jest groszek zielony, fasola szparagowa, kalafiory, brokuły, kalarepa, szpinak, zielona pietruszka ziemniaki.

Witamina B2 bierze udział w procesie oddychania, w przemianie węglowodanów, procesach wzrostu i rozwoju młodych organizmów i wpływa na normalne funkcjonowanie wzroku. Charakterystycznym objawem niedoboru tej witaminy są zajady, łojotok skóry, obrzęk i zaczerwienienie warg
oraz ich przekrwienie i pękanie. Głównym źródłem witaminy B2 są: drożdże, mleko, wątroba, serca, nerki, sery, serwatka, jaja, śmietana, maślanka, kefir, pieczywo razowe, grube kasze, groch, fasola, chude mięso i pieczarki.
Z warzyw: brukselka, fasola szparagowa, brokuły, szpinak, jarmuż i zielona pietruszka.

Witamina PP występuje pod nazwą niacyna lub kwas nikotynowy. Wspomaga pracę mózgu i układu nerwowego. Pobudza wydzielanie soku żołądkowego, wzmaga perystaltykę jelit. Pomaga w leczeniu pleśniawek. Jej brak objawia się nieprzyjemnym oddechem, kłopotami ze skórą, zmęczeniem i nerwowością.
Jej bogatym źródłem są produkty pełnoziarniste, cielęcina i drób, wyciągi mięsne, ryby, groch fasola i ziemniaki. Witamina PP występuje także
w warzywach i owocach, zwłaszcza suszonych (morele, daktyle, figi, jabłka, gruszki, rodzynki, migdały) i należy do związków stosunkowo trwałych; nie rozkłada się podczas gotowania i nie jest wrażliwa na działanie światła i tlenu.

Witamina C współdziała w wytwarzaniu ciał odpornościowych, bierze udział
w syntezie czerwonych ciałek krwi, we wchłanianiu żelaza (a tym samym zapobiega niedokrwistości), wpływa na wzrost tkanek, zwłaszcza tkanki kostnej, przyspiesza gojenie ran i zrastanie złamanych kości, przeciwdziała próchnicy.
Dziecko z niedoborem witaminy C nie ma apetytu, łatwo się męczy i często choruje. Brak witaminy C wywołuje gnilec, czyli szkorbut. Witamina C występuje prawie wyłącznie w produktach roślinnych. Szczególnie bogatym jej źródłem są owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, owoce kiwi, truskawki jagody, cytrusy, papryka, pietruszka, wszelkie odmiany kapusty. Witamina C jest najbardziej nietrwała ze wszystkich witamin szybko utlenia się, niszczy ja wpływ światła i soda oczyszczona. Najlepszym źródłem witaminy C są owoce
i warzywa świeżo zerwane.

Witamina E chroni czerwone krwinki, zapobiega uszkodzeniom naczyń krwionośnych, obniża ciśnienie. Bóle stawów, obniżenie odporności,
to, że dziecko łatwo się męczy, mogą być objawem jej niedoboru. Znaleźć ją można w kiełkach, zarodkach pszennych, soji, orzechach, migdałach, nasionach sezamu i słonecznika, w selerze, papryce, jeżynach, malinach, awokado, olejach roślinnych, maśle orzechowym.

Tłuszcze roślinne jak i zwierzęce dostarczają nam najwięcej kalorii (energii cieplnej) ze wszystkich znanych produktów spożywczych (w tłustych wędlinach, mięsie, mleku, śmietanie, serach, śledziach, rybach), dlatego należy je spożywać w ilościach ustalonych przez normy dziennego zapotrzebowania.
Nadmiar tłuszczu jest szkodliwy (przeciąża pracę wątroby) i prowadzi
do otyłości. Do najcenniejszych tłuszczów zalicza się masło, gdyż zawiera
ono witaminy A i E i jest lekko strawne.

Węglowodany to podstawowy składnik energetyczny. Źródłem węglowodanów są produkty roślinne, a przede wszystkim zboża w postaci mąki, pieczywa, kasz i makaronów oraz ziemniaki, owoce i warzywa. Węglowodany występują w podanych produktach w postaci skrobi oraz cukru i błonnika.
Ze wszystkich produktów spożywczych cukier ma najbardziej jednostronny skład chemiczny, a ponieważ jest łatwo przyswajany przez organizm, spożyty
w większych ilościach sprzyja otyłości: nadmiar niezużytych kalorii odkłada
się w postaci tkanki tłuszczowej.
Błonnik jest materiałem niezbędnym dla organizmu, gdyż tworzy masę objętościową pożywienia, pobudza ruch robaczkowy jelit i reguluje czynności wydalania. Źródłem błonnika dla naszego organizmu jest chleb razowy, grube kasze oraz warzywa, zwłaszcza w postaci surówek i owoce.









Literatura:
Jerzy Oleszkiewicz „Zaburzenie koncentracji nadpobudliwość to uleczalne chory cywilizacyjne”
Sabina Witkowska „Nastolatki gotują”Lucjan Szpona, Halina Turlejska, Katarzyna Wolnicka „Obiady szkolne”


Referowała - Anna Iwaniuk
Wyświetleń: 33


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.