Konspekt lekcji
fizyki
w gimnazjum


klasa II B
data:04.03.2012
godzina lekcyjna:1115-1200
Prowadzący: Marta Szykuła





Jarosławiec 2012
Dział programowy: Drgania i fale sprężyste.
Temat lekcji: Dźwięki i wielkości które je opisują.

Podstawa programowa:
Uczeń:
6.5 Opisuje mechanizm wytwarzania dźwięków.
6.6 Wymienia od jakich wielkości zależy wysokość i głośność dźwięku,
6.7 Posługuje sie pojęciami infradźwięku i ultradźwięku
9.13 Wytwarza dźwięk o mniejszej i większej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego.
 Cele główne lekcji:
-doświadczalne wyznaczenie fali dźwiękowej (P.P 9.13),
-uczenie się samodzielnej interpretacji obserwowanych zjawisk oraz dyskusji i wyciągania wspólnych wniosków.
 Cele poznawcze:
Uczeń
- wie, co to jest źródłem dźwięku,
- wie co nazywamy fala akustyczną,
- wie w jakich ośrodkach mogą rozchodzić się dźwięki,
- wie na czym polega rozchodzenie sie dźwięku,
-jakie cechy dźwięku można zmierzyć, a jakie są rozpoznawalne przez ucho ludzkie,
- wie co to są ultradźwięki i infradźwięki.
 Cele kształcące:
- potrafi doświadczalnie wyznaczyć falę dźwiękową,
- potrafi wskazać czym różni sie ton wysoki od niskiego, ton cichy od głośnego,
- rozumie jakie jak wpływa na nasze zdrowie słuchanie głośnych dźwięków.
 Cele wychowawcze:
- umiejętne korzystanie z wytworów techniki w procesie uczenia się,
- współpraca w zespole,
- rozwiązywanie problemów w sposób twórczy.
 Metody pracy:
- doświadczenie,
- obserwacja,
- dyskusja,
- praca z komputerem i podręcznikiem.
 Formy pracy:
-zbiorowa,
-indywidualna.
 Środki dydaktyczne:
- kamertony rezonacyjne,
- linijka,
- karty pracy,
- karty pracy,
- plansze,
- projektor,
- Podręcznik "Świat fizyki" cześć 2, B.Sagnowska,


PRZEBIEG LEKCJI:
Część wstępna.(5 min.)
1. Powitanie, sprawdzenie obecności.
Przypomnienie wiadomości z poprzednich lekcji dotyczących wielkości fizycznych związanych z falą mechaniczną: fala podłużna, fala poprzeczna, częstotliwość.

Część główna. ( 33 min.)
Nawiązanie do zagadnień realizowanych na lekcji. Podanie tematu lekcji.
Rozdanie kart pracy.
1. Co może być źródłem dźwięku?
-swobodne wypowiedzi uczniów, prowadzące do stwierdzenia , że dźwięki wydają ciała drgające.
2.Czy każde ciało drgające jest źródłem fal dźwiękowych?- doświadczenie:
brzeszczot lub linijka długości 30 cm
Kolejne czynności:
a) Prostopadle do krawędzi stołu kładziemy na nim linijkę, tak aby jej znaczna część wystawała poza stół.
b) Palcami przyciskamy do stołu koniec linijki znajdujący się przy krawędzi stołu, a część linijki wystająca poza stół wprawiamy w drgania.
c) Powtarzamy kilkakrotnie doświadczenie, stopniowo zmniejszając długość drgającej części linijki czy brzeszczotu.
Wnioski:
Gdy odpowiednio zmniejszymy długość drgającej części brzeszczotu to usłyszymy dźwięk. Jego wysokość wzrasta w miarę skracania linijki czy brzeszczotu.
Drgająca linijka po jednej stronie ściska przylegająca do nie warstwę powietrza, a jednocześnie po stronie przeciwnej powoduje jego rozrzedzenie. Cząsteczki ściśniętej warstwy powietrza , rozprężając się przekazują energii kolejnym warstwom.

3.Co nazywamy fala akustyczną( drganiami akustycznym).
Zgęszczenia i rozrzedzenia cząsteczek rozchodzą się , tworząc w powietrzu falę podłużną. Fala ta dociera do naszego ucha . Okresowe zgęszczenia i rozrzedzenia cząsteczek powietrza powodują drgania błony bębenkowej. Jeśli ich częstotliwość zawiera sie w przedziale od 20 Hz do 20 kHz, człowiek słyszy ten dźwięk.
Do fal akustycznych zaliczamy :
ultradźwieki infradźwieki
Częstotliwość powyżej 20kHz Częstotliwość poniżej 20Hz

Źródłem fali dźwiękowej( akustycznej) są ciała drgające z określoną częstotliwością. Taką falę nazywamy tonem.
Źródłem fali dźwiękowej który wytwarza ton może być kamerton. Jest to zgięty metalowy pręt umocowany na uchwycie lub na otwartym z boku pudle. Jeśli uderzymy jeden koniec kamertonu, to wykonuje on drgania, które Przenoszą się na pudło, w efekcie cały układ drga, stając się źródłem fali akustycznej o ściśle określonej częstotliwości .
Doświadczenie :
a) ustawiamy w niewielkiej odległości dwa identyczne kamertony i jeden z nich pobudzamy do drgań, słyszymy ton,
b) następnie wygaszamy jego drgania, przytrzymując jego końce rękami,
c) kamerton przestał drgać , a mimo to nadal słyszymy ton dużo słabszy. Dlaczego
d) to drugi kamerton został pobudzony do drgań przez cząsteczki powietrza tzn. przez fale akustyczną wysłana przez pierwszy kamerton.
4.Czy fale akustyczne mogą rozchodzić się w każdym ośrodku?
Fale akustyczne mogą rozchodzić się w ciałach stałych, cieczach i gazach. W cieczach i gazach fale te są zawsze falami podłużnymi. W każdym ośrodku fale maja inna szybkość że względu na jego sprężystość. Fala głosowa w powietrzu ma szybkość 340 m/s.
Wyjaśnienie zagadnień związanych z tonem i dźwiękiem.
Nie wszystkie źródła fali akustycznej drgają w taki sam sposób, jak kamerton tzn. nie wszystkie wydają tony. niekiedy źródła fali głosowej w ogóle nie maja stałej częstotliwości wówczas słyszymy szmer np. szept, szum drzew, chrobot myszy.
Istnieją takie źródła które wykonują drgania okresowo ( tzn. ze stałą częstotliwości), ale bardziej skomplikowane niż kamerton. Te źródła ( są to np. instrumenty muzyczne lub struny głosowe śpiewającego człowieka) wysyłają dźwięki.
5.Czym mogą sie różnić dźwięki? foliogram
Cechy dźwięku które można zmierzyć Cechy dźwięku rozpoznawalne przez ucho
Częstotliwość. Jak wysoki jest dźwięk



Natężenie dźwięku. Poziom natężenia dźwięku wyrażamy w decybelach. Jak głośny jest dźwięk.
Liczba i jakość tonów składowych. Barwa dźwięku.

6.Czym różni sie ton niski od tonu wysokiego, ton głośny od tonu cichego?
Dźwięki o dużej częstotliwości odbieramy jako wysokie, dźwięki o małej częstotliwości jako niskie.
7.Czym różni się dźwięk głośny od cichego?
Poziomem natężenia a więc im większą energię w jednostce czasu przenosi fala tym nasze ucho słyszy dźwięk jako głośniejszy.
8.Analiza wysokości i głośności dźwięku na wykresach.



Podsumowanie ( 7 min.)
Podkreślamy znaczenie dźwięku w życiu człowieka. Umożliwia nam on komunikacje z innymi osobami. Czym różni się ton od dźwięku. Jakie cechy dźwięku możemy zmierzyć a jakie są rozpoznawalne przez nasze ucho.
Ocenienie aktywności uczniów.
Praca domowa.
Zbierz informacje na temat skutków ubocznych oddziaływania hałasu.
Wykonaj notatkę dotycząca ultradźwięków i infradźwięków.

Wyświetleń: 0