Poeta i malarz w młodopolskim ogrodzie rozkoszy i bólu

1. Cel główny:

Zapoznanie uczniów z różnorodnymi ujęciami motywu ogrodu w literaturze i
malarstwie Młodej Polski


Cele operacyjne:

Zapamiętane: uczeń zna tytuły i treść tekstów kultury pokazujących różne ujęcia motywu
ogrodu w literaturze i malarstwie młodopolskim


Rozumiane: uczeń dostrzega podobieństwa i różnice w sposobach ujmowania
motywu ogrodu, dostrzega ich związki z dekadenckimi nastrojami
przełomu wieków, rozumie syntezę sztuk


Umiejętności: uczeń kształci umiejętność interpretowania różnych tekstów kultury,
podnosi sprawność w formułowaniu wniosków



2. Teksty kultury:

Leopold Staff, Wspomnienie
Ogród przedziwny
Deszcz jesienny

Tadeusz Miciński, Sen mi się jakiś ciemny przypomina...

Władysław Podkowiński, W agreście

Józef Mehoffer, Dziwny ogród

Polonistyka nr1/97


3. Metody pracy:

- dyskusja
- praca z tekstem
- praca w grupach


4. Tok lekcji:

Nauczyciel prowadzi rozmowę na temat funkcjonowania motywu ogrodu na przestrzeni wieków

- Wskazanie antycznych i biblijnych korzeni motywu ogrodu ( mity, "Pieśń
nad pieśniami")

- Uświadomienie uczniom powiązania motywu ogrodu z innymi motywami
pejzażowymi - łąką, lasem, polami, przestrzenią nadmorską i doprowadzenie
do wniosku, że młodopolskie wyobrażenie ogrodu stanowi kontynuację jednego z najważniejszych obrazów - symbolu kultury śródziemnomorskiej - toposu
arkadyjskiego.

- Istotnym elementem dyskusji jest doprowadzenie do wniosku, że funkcjonowanie
motywu ogrodu nie zawsze wiąże się z jego idealnym wymiarem

Czy topos arkadyjski funkcjonował w poezji tylko jako symbol
idealnego ogrodu?
(Wergiliuszowska Arkadia jako obszar, w którym działa prawo przemi-
jania, a śmierć pojawia się równie często jak miłość )


Dekadenckie nastroje przełomu wieków.


- Jakie zjawiska wiążą się z okresem modernizmu?
( Poczucie kryzysu światopoglądowego i schyłku cywilizacji ; recepcja myśli
Schopenhauera i Nietzchego ; dekadentyzm ; walka o prawa indywidualności
w życiu zbiorowym ; przyswajanie nowości artystycznych itd.)

- Dlaczego przedstawiciele młodej generacji kulturowej i literackiej stwierdzali
generalny kryzys wartości i pustkę duchową współczesnej kultury europejskiej
- przewartościowanie racjonalizmu pozytywistycznego
- niemożność zaspokojenia potrzeb duchowych i metafizycznych
człowieka mimo rozwoju nauki
- obniżenie pozycji religii
- załamanie systemów filozoficznych
- poczucie osamotnienia człowieka
- zagrożenie wyższych wartości duchowych spowodowane
materialistycznym praktycyzmem


Praca w grupach.


Ogród młodopolski jako ogród radosny
Każda z grup zajmuje się interpretacją tekstu poetyckiego oraz "czyta" tekst
malarski.

Grupa I

Leopold Staff "Wspomnienie"

- Do jakiej tradycji odwołuje się Staff w wierszu?
( tradycja lipy czarnoleskiej )
- W jaki sposób opisuje poeta dwór?
- Zinterpretuj słowa: "...ławy z kamienia,
Które mchy obrastają jak moje wspomnienia"
( motyw przemijania)
- Jakie uczucia wywołuje w odbiorcy wspomnienie przeszłości i otaczającego dwór
ogrodu?
( tęsknota itd.)


Władysław Podkowiński " W agreście"


- Określ temat pracy malarskiej.
( ogród radosny, obietnica dojrzewania, płodności i owocu )
- W jaki sposób została przedstawiona postać kobiety ?
- Jakimi barwami operuje malarz ?
- W jaki sposób malarz impresjonista uchwycił ruch wewnętrzny sceny ?
( pochylenie kobiety nad krzakiem ; wyciągnięta ręka )
- Określ uczucia, jakie wzbudza w Tobie czytanie malarskiego tekstu
Podkowińskiego.


Grupa II



Leopold Staff " Ogród przedziwny"
Józef Mehoffer " Dziwny ogród"


- Do jakiego toposu nawiązują oba teksty kultury ?
( topos ogrodu szczęśliwego)
- Na czym polega "przedziwność" ogrodu Staffa?
( słoneczna arkadia: poczucie bezpieczeństwa ; atmosfera pojednania z
człowieka z przyrodą ; miłość czysta, wolna od erotycznego napięcia)
- Jakimi symbolami operuje poeta ?
( np. krzew oliwny, wodotrysk )
- W jaki sposób zostały przedstawione na obrazie Mehoffera kobieta,
dziewczynka i chłopiec ? ( zwróć uwagę na sposób ubioru, barwy, gesty )
- Co przemawia za arkadyjskim charakterem przedstawionego na płótnie
ogrodu?
( drzewa obficie obsypane owocami ; kwiaty na trawie ; girlandy kwiatowe ;
- Odczytaj symboliczne znaczenie ważki. (piękno ulotne; przemijające lato)

Uczniowie przedstawiają wyniki swojej pracy.

Sformułowanie wniosku ;


Ogród funkcjonuje w powyższych tekstach kultury jako miejsce pogodne, radosne, czyste,
niewinne, tajemnicze, pełne sił życiowych, czasami zagrożone ("Dziwny ogród"),
ale jeszcze bujne.



Ogród młodopolski jako ogród boleści



Leopold Staff "Deszcz jesienny"

- Uczniowie znają wymieniony tekst, dlatego przywołany zostanie jako
przypomnienie omówionych treści
Ogród jesienny - symbol smutku, melancholii, zagubienia itd.


Tadeusz Miciński "Sen mi się jakiś ciemny przypomina..."

- Określ sytuację liryczną wiersza.
- Czym jest ogród, po którym "błąka się" podmiot liryczny ?
- Za pomocą jakich określeń opisałbyś stan ducha podmiotu mówiącego ?

Wnioski:

Ogród młodopolski może być ogrodem boleści, w którym znajdują wyraz dekadenckie nastroje końca wieku, obszarem zwątpienia i melancholii ludzi przełomu wieków.

Opracowanie:

Wyświetleń: 2902