SCENARIUSZ POKAZÓW FIZYCZNYCH
PIKNIK NAUKOWY W SZKOLE PODSTAWOWEJ W PIŁAWIE GÓRNEJ
14 MAJA 2016 R.

I Cele:
1. Popularyzacja fizyki.
2. Wzbogacenie wiedzy z zakresu nauk ścisłych.
3. Zachęcenie dzieci do głębszego zainteresowania naukami ścisłymi oraz do samodzielnego poszukiwania ciekawych doświadczeń.
4. Mobilizowanie do logicznego myślenia, wyciągania właściwych wniosków z doświadczeń i eksperymentów.
II Odbiorcy: uczniowie Szkoły Podstawowej w Piławie Górnej wraz z opiekunami.
III Realizatorzy: Daria Skibińska-Pindera, uczniowie należący do Klubu Młodych Odkrywców.
IV Forma pokazu: eksponaty, doświadczenia wykonywane samodzielnie przez zwiedzających, doświadczenia wykonywane przez osoby obsługujące stoisko.
IV Potrzebne materiały i środki dydaktyczne: słomki, zlewki, miód, olej, woda, barwniki, róża, goździk, ziemniak, szklanki, butelki plastikowe, klej polimerowy, słoik, plastelina, cukier, słoiki, wąż ogrodowy, rura metalowa gładka, rura plastikowa, świeczka, lasery, lusterka, folia lustrzana samoprzylepna, tuba na mapy, taśma klejąca, taśma dwustronna, łyżeczka metalowa, magnesy, opiłki żelaza, kartki ksero, spinacze, folia, łopatka drewniana, płytka szklana, wieczko od puszki, książki, lejki, listewki, balony, tektura, gwoździe, deska, kieliszek, szklanki, zestaw RWE, zestaw „poduszkowiec”, zestaw „tornado”, zestaw „nurek kartezjański”.
V Pomoce dydaktyczne wykonane samodzielnie przez nauczyciela:
1) zestaw do demonstracji naczyń połączonych,
2) zestaw do demonstracji zjawiska odbicia światła nr 1,
3) zestaw luster do demonstracji odbicia światła nr 2,
4) lustrzana rura,
5) peryskop,
6) zestawy do demonstracji złudzeń optycznych – 5 szt.
VI Zestawienie doświadczeń i eksperymentów:
1. Prosty hydrometr (miernik gęstości)
Hydrometr jest użyteczny i pomocny w utrzymaniu odpowiedniego środowiska w akwarium słonowodnym. Przez pomiar gęstości możesz sprawdzić jak słona jest woda.
Która z cieczy jest bardziej gęsta? WODA, MIÓD CZY OLEJ?
Najgęstszy jest płyn, który najmocniej wypycha w górę słomkę, mniej gęste spowodują, że hydrometr zanurzy się bardziej.
2. Warstwy cieczy.
Jeśli wlejemy trzy płyny o różnej gęstości, czyli masie cząstek w określonej objętości do jednego naczynia utworzą się trzy warstwy. Zwykle mierzymy masę jako ciężar. Olej do smażenia jest mniej gęsty, niż woda. Ale czy płynie szybciej czy wolniej niż woda ?
Co się stanie, jeżeli wlejemy płyny do słoja w innej kolejności ?
3. Eksperyment: pływak rybka w wodzie o średniej głębokości
Słona woda zawiera cząsteczki soli jak również wody. To powoduje, że jest ona bardziej gęsta niż czysta woda z kranu i dlatego tworzy dolną warstwę zalegającej soli. Rybka jest wystarczająco ciężka, aby zatonąć w wodzie kranowej, ale gęstsza słona woda wypycha ją do góry.
4. Eksperyment: barwienie kwiatu.
Zabarwiona woda dostaje się w górę poprzez cienkie kanaliki z łodyżek do liści. Następnie woda odparowuje pozostawiając barwnik wewnątrz komórek kwiatu.
Woda może wpływać tak wysoko jak wysokie są najwyższe drzewa. W rzeczywistości wspina się wewnątrz nich. Ta cecha wody objawia się tylko w bardzo cienkich rurkach, nazywanych kapilarami. Pełzanie wody wewnątrz nich znane jest jako efekt kapilary.
5. Eksperyment: pozwól wodzie podnieść ładunek.
Kiedy przyciskasz balonik do dołu, ścieśnia on objętość wody do dołu. Siły, które spychają wodę w dół z jednej butelki przez słomkę powodują, że woda w innej butelce delikatnie unosi wieczko z ciężarkiem ku górze. Zjawisko to nazywa się hydrauliką i jest bardzo szeroko stosowane np. w koparkach lub w samochodach. Zamiast wody obecnie wykorzystuje się olej hydrauliczny.
6. Hodowla kryształów.
Wiele substancji tworzy typowe formy krystaliczne. Kryształy powstają kiedy cząsteczki, z których składa się substancja, układają się w sposób uporządkowany- na przykład w procesie krystalizacji roztworu. Im wolniej przebiega proces krystalizacji, tym piękniejsze i większe tworzą się kryształy.
Niektóre substancje tworzą kryształy w kształcie sześcianu, inne –kryształy blaszkowate, nitkowate, igiełkowate. Kryształy minerałów powstawały przez miliony lat głęboko pod powierzchnią ziemi.
7. Jak zbudować telefon bez prądu?
Mów do jednego końca rurki, drugi przytknij sobie do ucha (albo niech zrobi to twoja koleżanka lub kolega). Będziecie się dobrze słyszeć. Rurka przeniesie nawet cichy szept-prawie tak dobrze jak telefon. Może być jeszcze dłuższa. Jej gładkie ścianki poprawią jakość dźwięku.
To doświadczenie pokazuje, że również powietrze dobrze przenosi dźwięk, ale tylko wtedy gdy fale są skupione i nie rozchodzą się w większej przestrzeni. W rzymskich pałacach były podobno ukryte przewody, przez które władcy podsłuchiwali rozmowy swoich poddanych.

-2-
8. Czy lustro może pomnożyć pieniądze ?
Połóż na środku jeden z przedmiotów. Do obu rąk weź lusterka i ustaw je tak, by stykały się z przedmiotem. Teraz powoli oddalaj od siebie zewnętrzne krawędzie lusterek. Natychmiast ukażą ci się w nich kolejne przedmioty. Jeśli dalej będziesz przekręcać lusterka otrzymasz jeszcze większą ich liczbę.
Na białej kartce napisz literę i wsuń kartkę między lusterka zamiast przedmiotu. Litera ukaże ci się po części prawidłowo, po części odwrotnie.
Jak to się dzieje ?
1. Lusterka wielokrotnie odbijają promienie światła i tworzą wrażenie, że przedmioty uległy pomnożeniu. Niestety nie da się ich wziąć do ręki- to tylko lustrzane odbicia lustrzanych odbić.
2. Jeśli dokładnie przyjrzysz się to możesz zobaczysz literę w sposób prawidłowy. Nastąpi to wtedy, gdy zostanie dwukrotnie odbita.
9. Co to jest refrakcja ?
Trzonek łyżeczki wygląda jakby był złamany-dokładnie tam, gdzie przechodzi przez powierzchnię wody.
Jak to się dzieje?
Górna część łyżeczki rzeczywiście jest tam, gdzie ją widzimy, ponieważ odbijane przez nią promienie światła muszą przejść jedynie przez powietrze. Dolna część łyżeczki wydaje się być przesunięta, gdyż promienie światła przenikając przez powierzchnię wody, nie przebiegają już po linii prostej; zostają załamane. Takie zjawisko nazywamy refrakcją. Dlatego łyżeczka wydaje się nieco krótsza.
Jeszcze mocniej niż w wodzie światło załamuje się w szkle, przede wszystkim w diamencie-to właśnie refrakcja jest odpowiedzialna za piękny blask tych niezwykle cennych kamieni szlachetnych.
10. Jak zobaczyć siłę przyciągania magnesu ?
1. Przykryj jeden z magnesów kartką papieru i wysyp na nią trochę opiłków żelaza. Jeżeli poruszysz nieco kartką poprzez stukanie w nią palcem, opiłki utworzą dziwaczne linie prowadzące od jednego bieguna do drugiego.
2. Połóż dwa magnesy naprzeciwko siebie, tak żeby były zwrócone do siebie różnymi kolorami (czerwonym i niebieskim), przyklej magnesy taśmą do stołu. Następnie połóż na nie kartkę i posyp opiłkami. Zaobserwuj jaki wzór utworzyły.
3. Połóż dwa magnesy naprzeciwko siebie, tak żeby były zwrócone do siebie kolorem czerwonym, przyklej magnesy taśmą do stołu. Następnie połóż na nie kartkę i posyp opiłkami. Czy powstały wzór jest identyczny do poprzedniego ?
Jak to się dzieje ?
Każda drobinka żelaza zostaje namagnesowana przez magnes. Ma więc biegun północny i południowy jak magnes.
-3-
11. Czy pole magnetyczne przenika inne substancje ?
Bez dotykania spinacza wsuwaj różne przedmioty między magnes i spinacz: kartkę papieru, foliowy worek, drewnianą łyżkę. Co się dzieje? Jeśli spinacz „wisi” to znaczy, że siła magnetyczna przenika przez różne substancje. Wsuń teraz pomiędzy magnes i spinacz wieczko metalowej puszki (UWAŻAJ BRZEGI WIECZKA SĄ OSTRE!)
12. Jak przechytrzyć oczy ?
Pewnie sądzisz, że twoje oczy przekazują co dokładny obraz z otoczenia. Najczęściej tak właśnie jest. Istnieją jednak obrazki, które uświadamiają ci, że oczy widzą niedokładnie i popełniają błędy. Takie obrazki nazywamy złudzeniami optycznymi. Oto kilka. Patrz na nie w różny sposób, zakręć najpierw wolno, później szybciej. Czy widziane obrazy ulegają jakiejś zmianie?
13. Sprawdź czy masz tyle siły, żeby rozdzielić książki.
Chwyć rękoma za grzbiety książek. Można to zrobić w dwie osoby. Spróbuj(cie) je rozłączyć. Czy masz(cie) z tym zadaniem problem ?
Jak to się dzieje ?
Gdy chcemy przesunąć pojedynczą kartkę po powierzchni innej kartki natrafiamy na lekki opór, tak zwaną siłę tarcia. Im bardziej nierówne (chropowate) są powierzchnie tych kartek, tym większe tarcie. Tarcie zależy także od nacisku jednej powierzchni na drugą. Im bardziej ściśnięte są kartki, tym tarcie większe. Dlatego, gdy na dwóch kartkach papieru kładziesz ciężką książkę znacznie trudniej jest wówczas wysunąć kartkę leżącą pomiędzy książką a drugą kartką papieru – gdy książka jest bardzo ciężka, staje się to wręcz niemożliwe. Tarcie istnieje pomiędzy każdymi dwoma kartkami (przesuwanymi jedna po powierzchni drugiej). Aby rozdzielić książki, musimy pokonać siły tarcia pomiędzy każdą parą kartek. Choć siła tarcia pomiędzy dwoma kartkami nie jest zbyt duża, to jej wartość przemnożona przez liczbę kartek jednej książki (których jest kilkaset) jest już tak duża, że rozdzielenie książek staje się niemożliwe. W wielu przypadkach tarcie jest zjawiskiem korzystnym.

14. Zjazd pod górę.
Na książkach ustaw listwy w kształt bardzo wąskiej litery V. Końce listwy leżące na pojedynczej książce powinny być blisko siebie (ok. 1-2 cm). Końce listew, leżące na dwóch książkach powinny być dalej od siebie (na odległość ok. 10 cm). Na tak przygotowany „tor” kładziemy sklejone lejki. Należy je położyć w odległości ok. 10-20 cm od niższego końca listew. Odległość tę ustalamy eksperymentalnie, metodą prób i błędów.
Lejek powinien wjechać pod górę.
Podwójny stożek umieszczony na szczycie równi nie zjeżdża z niej. Za to położony na dole równi rozpoczyna ruch pod górę - a przynajmniej taką tworzy iluzję. Oczywiście bryła jedzie w dół, jej środek masy obniża swe położenie względem podłoża. Większy rozstaw szyn w górnej części równi i stożkowy kształt bryły sprawiają, że na szczycie równi środek masy stożka znajduje się najniżej. Na dole równi rozstaw jest tak mały, że bryła opiera się blisko swej płaszczyzny symetrii, przez co jej środek masy jest najwyżej.


-4-
15. Niesferyczne soczewki.
Popatrz na zadrukowane kartki przez kieliszek i szklankę wypełnione wodą. Jaki obraz widzisz?
Zwykłe soczewki ograniczone są dwoma powierzchniami kulistymi lub jedną kulistą a drugą płaską. W niektórych układach optycznych stosuje się soczewki niesferyczne, ograniczone innymi powierzchniami, na przykład cylindrycznymi lub hiperbolicznymi. Takie soczewki otrzymamy napełniając wodą naczynia o różnych kształtach. Gdy przedmiot umieścimy blisko napełnionego kieliszka lub szklanki powstaje obraz pozorny, prosty i powiększony i zniekształcony.

16. Marzenie fakira.

Delikatnie połóż balon na gwoździach. Uważaj, żeby go nie przebić. Czy udało się to zrobić? Jeśli tak to możesz przycisnąć trochę mocniej.
Ciężar balonu rozkłada się na dużej powierzchni. Nacisk na każdego z gwoździ jest bardzo mały. Jeśli położylibyśmy balon na jednym gwoździu to uległby przebiciu.
To zjawisko wykorzystują ludzie zwani fakirami.
17. Co to jest energia odnawialna i czy można ją zmagazynować ?
Przykładami energii odnawialnej jest energia wiatru, słońca, płynącej wody czy energia geotermalna (pochodząca z wnętrza Ziemi). Przekonaj się sam czy rzeczywiście powstaje energia elektryczna ze Słońca i czy można zamienić energię mechaniczną na energię elektryczną.
Część I Energia elektryczna ze Słońca
Podłącz kabelki prowadzące od panela słonecznego do diody (czerwony kolor do czerwonego, czarny do czarnego). Przekonaj się czy panel jest baterią. Jeśli tak to lampka zaświeci się na czerwono. Jeśli nie naładuj panel kierując go w kierunku Słońca lub sztucznego źródła światła.
Część II Energia elektryczna z mechanicznej
Podłącz kabelki do akumulatora, ustaw przycisk na akumulatorze na 0. Wpraw w ruch samochodzik (należy szybko jeździć po ławce). Po skończeniu ładowania energii mechanicznej w akumulatorze przełącz przycisk na 1.Obserwuj co się dzieje?
18.Wodne tornado.
Jak to działa ?
Wirowanie wody wewnątrz górnej butelki podczas przelewania się do butelki dolnej powoduje powstanie wiru, który wygląda jak wodne tornado. Siła ciążenia przeciąga wodę przez otwór . Wir ma otwór w środku. Kiedy woda spływa powietrze z dna butelki przesuwa się w górę, żeby zająć jej miejsce. Jeśli woda nie wiruje, powietrze i woda będą przechodzić na zmianę przez otwór wywołując charakterystyczny bulgot.
Czy wiesz, że ?
Tornado (trąba powietrzna) to wir powietrza – gwałtownie wirująca kolumna powietrza będąca jednocześnie w kontakcie z powierzchnią ziemi i podstawą chmury. Tornada osiągają różne rozmiary. Zwykle przyjmują postać widzialnego leja węższym końcem dotykającego ziemi. Dolna część leja jest często otoczona chmurą odłamków i pyłów.
-5-
Silne prądy w rzekach i na morzu czasem tworzą wiry, w których woda spływa w dół w ten sam sposób.
19.Poduszkowiec.
Poduszkowiec to pojazd poruszający się na poduszce powietrznej. Poduszka ta powstaje gdy powietrze z balonu wydostaje się na zewnątrz i przechodzi pod spód pojazdu.
Przemieszczanie się poduszkowca odbywa się najczęściej przy pomocy silników napędzających śmigła.
Sterowanie odbywa się za pomocą sterów typu lotniczego, lub odchylanych śmigieł.
20.Nurek kartezjański.
Ściśnij ściany butelki. Nurek opada. Delikatnie zmniejsz nacisk i pozwól butelce powrócić do poprzedniego kształtu. Nurek powinien znowu wypłynąć. Wypróbuj takie działanie kilka razy.
Prawdziwy nurek podobnie jak ten model, nieznacznie wznosi się biorąc wdech i opada delikatnie, gdy wydycha powietrze.
21. Peryskop.
Peryskop to przydatne urządzenie. Pozwala na przykład zajrzeć za wysoki mur. Załogi łodzi podwodnych używają peryskopu, gdy bez wynurzania się z wody chcą zobaczyć co się dzieje na powierzchni.
Jak to się dzieje ?
Drugie lusterko przechwytuje lustrzane odbicie obiektu przekazane przez pierwsze lusterko. Efektem jest dwukrotne odchylenie promieni światła.

W w/w scenariuszu zostały wykorzystane doświadczenia i ich opisy pochodzące z różnych źródeł.











-6-

Wyświetleń: 0