Katalog

Justyna Zięba - Pietraś, 2018-02-14
Lublin

Pedagogika, Artykuły

Niepełnosprawność w literaturze przedmiotu

- n +

mgr Justyna Zięba – Pietraś


Niepełnosprawność w literaturze przedmiotu

Niepełnosprawność ze względu na wszechobecność występowania w populacji, powoduje określone konsekwencje, które nie ograniczają się tylko do samych niepełnosprawnych i ich rodzin ale także wywołują następstwa związane z funkcjonowaniem całego społeczeństwa. Obecnie obserwuje się ewolucję pojęcia niepełnosprawności, w przejściu od podejścia medycznego, traktującego niepełnosprawność jako bezpośrednią konsekwencję choroby, do podejścia społecznego, które największy nacisk kładzie na bariery tkwiące w środowisku społeczny (za: J. Kirenko, M. Korczyński,2008, s.7).
Istniejące dotychczas definicje niepełnej sprawności uwzględniają różne sposoby podejścia, wszystkie mają pewne cechy wspólne (ubytek zdrowia, stan psychiczny i fizyczny, ubytek sprawności) i pewne różnice, wynikające z celów którym ma służyć dana definicja. Jak w wielu dziedzinach wiedzy tak i w tej niełatwo jest uzyskać zgodność poglądów, gdyż definicje te tworzone są i używane w zależności od podejścia badawczego(M. Korczyński, 2009, s.13).
Niepełnosprawność dotyczy osób o bardzo różnych zaburzeniach i stopniu upośledzenia czynności fizycznych, sensorycznych i psychicznych. Według Światowej Organizacji Zdrowia (za: J. Kirenko, M. Korczyński, 2008, s.24-25) niepełnosprawność i funkcjonowanie są terminami nadrzędnymi, obejmującymi trzy wymiary:
 biologiczny, jest to zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności od stopnia i zakresu uszkodzenia jego organów lub układów;
 jednostkowy lub osobowy, jest to ograniczenie aktywności i działania;
 społeczny, jest to ograniczenie uczestnictwa w życiu społecznym.
Niepełnosprawność jest w tym ujęciu pojęciem obejmującym konsekwencje stanu zdrowia czyli ograniczenia możliwości w funkcjonowaniu człowieka na tych trzech poziomach.
Pojęcie niepełnej sprawności łączy się ściśle z naruszeniem lub uszkodzeniem sprawności psychofizycznej, która prowadzi do stanu określanego jako ograniczenie funkcjonalne lub ograniczenie aktywności życiowej człowieka. Stan ten nie zawsze współwystępuje ze zmianami fizycznymi, może pojawić się także na tle zaburzeń nerwicowych, które naruszają sprawność działania lub odchylenie od normy w funkcjonowaniu danej jednostki (M. Korczyński, 2006, s.10).
Według T. Majewskiego (M. Korczyński, 2006, s.11) wyróżnia się trzy rodzaje definicji osoby niepełnosprawnej:
 definicje ogólne – ustalają one ogólne kryteria, na podstawie których daną osobę uznaje się za niepełnosprawną bądź odmawia się jej statusu niepełnosprawności. Definicje te w większości uwzględniają zarówno kryteria biologiczne jak i kryteria społeczne;
 definicje formułowane dla poszczególnych celów, przyjmujące bardziej precyzyjne reguły i konkretne kryteria;
 definicje klasyfikujące osoby niepełnosprawne według różnych kryteriów np: rodzaj niepełnosprawności i okresu życia w którym ona wystąpiła, stopień niepełnosprawności, itp.
Ogólną i bardzo szeroką definicję osoby niepełnosprawnej sformułował A. Hulek (za: J. Kirenko, M. Korczyński, 2008, s.23), według którego jest to osoba, u której istnieje naruszenie sprawności i funkcji w stopniu wyraźnie utrudniającym ( w porównaniu z osobami zdrowymi w danym kręgu kulturowym) pobieranie nauki w szkole normalnej, wykonywanie czynności życia codziennego, wykonywanie pracy zawodowej, udział w życiu społecznym oraz w zajęciach w czasie wolnym od pracy. Autor wskazuje na kulturowy kontekst niepełnosprawności i akcentuje konsekwencje naruszenia sprawności w wielu ważnych obszarach życia i funkcjonowania osoby dotkniętej niepełnosprawnością.
Według Międzynarodowej Organizacji Pracy (M. Korczyński,2009, s.14), osoba niepełnosprawna oznacza jednostkę, której możliwości znalezienia odpowiedniej pracy i jej utrzymania są poważnie zmniejszone w wyniku stwierdzonego ograniczenia fizycznego lub umysłowego.
Jak określił zespół ekspertów w Biurze Pełnomocnika do Spraw Osób Niepełnosprawnych, niepełnosprawną jest osoba, której stan fizyczny lub/i psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, zdolności, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i społecznymi (M. Korczyński,2009, s.14).
Jeszcze inaczej problem ujęli autorzy raportu dotyczącego osób niepełnosprawnych, opartego na danych uzyskanych z narodowego spisu powszechnego, gdzie przyjęli oni, że osoba niepełnosprawna to taka, która posiada odpowiednie orzeczenie wydane przez organ do tego upoważniony lub osoba, która takiego orzeczenia nie posiada ale odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku (T. Toczyński,2003, s.12).


Klasyfikacja niepełnosprawności

W literaturze przedmiotu spotyka się różne klasyfikacje niepełnosprawności uzależnione od rodzaju kryterium do którego autor się odwołuje.
Jeśli za kryterium przyjmiemy rodzaj niepełnosprawności wówczas niepełnosprawność może mieć charakter:
 niepełnosprawności sensorycznej – obniżenie sprawności narządów zmysłowych, głównie narządu wzroku lub słuchu;
 niepełnosprawności fizycznej – obniżenie sprawności narządu ruchu i narządów wewnętrznych;
 niepełnosprawności psychicznej – obniżenie sprawności czynności umysłowych i funkcjonowania osobowości (za: J. Kirenko, M. Korczyński, 2008, s.21).
Z. Sękowska (1988) przedstawia następującą klasyfikację osób niepełnosprawnych, zaliczając do nich ludzi:
 mających trudności w poznawaniu świata i w komunikowaniu się z nim na skutek braku analizatorów zmysłowych;
 tych u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, wskutek czego mają obraz poznawczy nieadekwatny do rzeczywistości, zdolność rozumowania ograniczoną poniżej normy a przystosowanie do życia społecznego i pracy ograniczone;
 tych u których procesy poznawcze przebiegają w sposób nieprawidłowy, wskutek czego mają obraz poznawczy nieadekwatny do rzeczywistości, zdolność rozumowania ograniczoną poniżej normy, przystosowanie do życia społecznego i pracy ograniczone;
 mających z powodu uszkodzenia narządów ruchu lub przewlekłej choroby ograniczoną zdolność do działania, do ekspresji, do aktywnego udziału w życiu społecznym;
 wymagających w wyniku zaniedbań i błędów wychowawczych bądź nieprawidłowości funkcjonowania systemu nerwowego albo psychopatii czy charakteropatii - wychowania resocjalizacyjnego (s.6).
Ze względu na obowiązujące obecnie orzecznictwo niepełnosprawność można podzielić na trzy stopnie:
 znaczny;
 umiarkowany ;
 lekki;
Do grupy osób o znacznym stopniu niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu w sposób uniemożliwiający podjęcie zatrudnienia albo zdolną do wykonywania zatrudnienia, lecz wymagającą - w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Do grupy osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, zdolną do wykonywania zatrudnienia częściowej lub okresowej pomocy innej osoby w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.
Wg J. Wyczesany (2002) obecnie mamy do czynienia z dwoma różnymi modelami niepełnosprawności: model medyczny i społeczny.
Model medyczny postrzega niepełnosprawność jako problem jednostkowy, osobisty, wymagający opieki medycznej, osoba może być leczona indywidualnie z pomocą profesjonalistów, przy czym pomoc ta ma na celu poprawienie stanu zdrowia osoby niepełnosprawnej ( s.28).
Społeczny model niepełnosprawności postrzega proces i zjawisko jako problem społeczny. Skupia uwagę na jego psychospołecznych aspektach oraz domaga się działań społecznych wchodzących w zakres zarówno indywidualnej, jak i zbiorowej odpowiedzialności. Działania te nakierowane są na zmiany w środowisku celem usunięcia barier ograniczających uczestnictwo osób z niepełno sprawnościami (J. Wyczesany,2002, s.29).
Niepełnosprawność, ze względu na wszechobecność występowania w populacji, powoduje określone konsekwencje zarówno w sensie indywidualnym, jak i społecznym. Stawia przed społeczeństwem obowiązek podejmowania działań zapobiegawczych, leżących w obszarze działań instytucji i społeczności lokalnych. Konsekwencje niepełnosprawności nie ograniczają się tylko do determinującego wpływu osób doświadczonych tym stanem na ich życie i życie ich rodzin oraz najbliższe środowisko, ale wywołują również następstwa związane z funkcjonowaniem całego społeczeństwa (J. Kirenko, M. Korczyński,2008, s.7).
Światowa Organizacja Zdrowia wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym, opublikowała Międzynarodową Klasyfikację Uszkodzeń, Działania i Uczestnictwa. Wprowadzenie nowej klasyfikacji rozszerza pojęcie niepełnosprawności, stając się wyznacznikiem poszukiwanych kryteriów pomocnych w rehabilitacji. Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń, Działania i Uczestnictwa, jak nazwa wskazuje , składa się z odrębnych lecz równoległych klasyfikacji tych obszarów tworzących niepełnosprawność:
 klasyfikacja uszkodzeń, gdzie uszkodzenie definiowane jest jako brak lub deformacja anatomicznej struktury organizmu albo jako brak lub zaburzenie przebiegu fizjologicznych lub psychicznych funkcji organizmu. Uszkodzenie jest odchyleniem od normy w biomedycznym stanie organizmu, czyli w strukturze jego narządów , układów i funkcji. Uszkodzenie organizmu jest zatem częścią stanu zdrowia, lecz niekoniecznie oznacza, że człowiek jest chory lub powinien być uważany za chorego;
 klasyfikacja działania definiowana jest bardzo szeroko i oznacza wszystko co człowiek robi od wykonywania prostych czynności do wykonywania bardzo złożonych i skomplikowanych zadań, wymagających szeregu skoordynowanych zespołów czynności. Działanie polega zatem na szeregu zamierzonych i celowych czynności, prowadzących do określonych rezultatów;
 klasyfikacja uczestnictwa jest miernikiem stopnia i zakresu funkcjonowania człowieka na poziomie społecznym i określ aspekt społeczny niepełnosprawności. Stopień i zakres uczestnictwa człowieka w różnych dziedzinach określają standardy przyjęte w danej społeczności (M. Korczyński, 2009, s.18-19).



Niepełnosprawność intelektualna

Pojęcie niepełnosprawności umysłowej jest szeroko rozumiane ze względu na zróżnicowane stopnie upośledzenia umysłowego oraz ze względu na zaburzenia sprawności motorycznej, zaburzenia zachowania i dysfunkcje jakie mu towarzyszą. Odnosi się tylko do sfery poznawczej człowieka, ale obejmuje całą jego osobowość (Z.Sękowska,1998, s.214).
J. Kostrzewski (za: J. Wyczesany,2002) termin niepełnosprawność intelektualna określa jako istotnie niższy niż przeciętny ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego występujący łącznie z upośledzeniem w zakresie przystosowania się ze zmianami w ośrodkowym układzie nerwowym (s.21) .
Niepełnosprawność intelektualna jest więc różnie definiowane, w zależności od ujęcia problemu i doboru kryteriów oceniających ten stan. Ogólnie możemy wyróżnić trzy podejścia” kliniczno-medyczne, praktyczne i psychologiczno-społeczne. W pierwszej grupie będą definicje ujmujące upośledzenie jako stan chorobowy, ze zwróceniem uwagi na przyczyny powstania, Drugą grupę stanowią definicje, które mają charakter prawno-administracyjny a w trzeciej grupie znajdują się definicje psychologiczne niepełnosprawności intelektualnej, różniące się liczbą oraz rodzajem kryteriów, według których oceniają ten stan(Z. Sękowska, 1981, s.146).
Jeśli chodzi o przyczyny powstawania niepełnosprawności intelektualnej wg K. Kirejczyka (1981) stosuje się różne klasyfikacje czynników powodujących upośledzenie. Dzieli się je w zależności od charakteru czynnika bądź też od okresu, w którym ten czynnik zadziałał. Można zatem wyróżnić czynniki działające przed poczęciem (dziedziczne), w czasie życia płodowego i związane z samym porodem (wrodzone) oraz czynniki działające już po urodzeniu dziecka (nabyte),( s.86).
Do postawienia diagnozy niepełnosprawności intelektualnej nie wystarcza niski iloraz inteligencji, należy również uwzględnić zachowanie przystosowawcze tj. stopień w jakim jednostka realizuje wymogi niezależności osobistej i odpowiedzialności społecznej jakiej się od niej oczekuje w danym wieku życia i w określonym środowisku. Oznacza to, że upośledzenie umysłowe rozpoznawanie jest wówczas gdy z upośledzenie sprawności intelektualnych współwystępuje upośledzenie w zakresie zachowania przystosowawczego (K. Kirejczyk, 1981, s.71-72).
Klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej jest złożona, gdyż istnieją różne kryteria, które wpływają na różnorodność klasyfikacji. Wg Z. Sękowskiej (2001) klasyfikacja oparta na etiologii obejmuje:
 upośledzenie pierwotne;
 upośledzenie uwarunkowane genetycznie;
 upośledzenie wtórne, powstałe w wyniku zmian chorobowych (s.217).
Najbardziej znana jest klasyfikacja psychologiczna, która uwzględnia pomiar stopnia rozwoju intelektualnego. Znaczący wskaźnik niepełnosprawności intelektualnej stanowi w tej klasyfikacji iloraz inteligencji ( Wyczesany,2002,s.25).
Posługując się więc czterostopniową klasyfikacją niepełnosprawności intelektualnej, którą uchwaliła światowa Organizacja Zdrowia 1 stycznia 1980 r. (IX Rewizja Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób, Urazów i Przyczyn Zgonów), gdzie podstawą klasyfikacji jest skala o średniej 100 i odchyleniu standardowym 16, wyróżniamy:
 niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim – iloraz inteligencji 52-67;
 niepełnosprawność intelektualną w stopniu umiarkowanym – iloraz inteligencji 36-51;
 niepełnosprawność intelektualną w stopniu znacznym – iloraz inteligencji 20-35;
 niepełnosprawność intelektualną w stopniu głębokim – iloraz inteligencji 0-19.
Jeśli chodzi o osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu lekkim nie przekraczają one poziomu intelektualnego 12-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju umysłowym a dojrzałość społeczna nie przekracza poziomu 17-letniej młodzieży nie odbiegającej od normy ( K. Kirejczyk, 1981, s.86).
Wg Z. Sękowskiej (2001) najbardziej typowym objawem niepełnosprawności intelektualnej w stopniu lekkim jest odchylenie od normy w rozwoju umysłowym a w szczególności w funkcji spostrzegania, myślenia, pamięci, orientacji społecznej i uczeniu się (s.148).
Według J. Wyczesany (2002) osobom niepełnosprawnym intelektualnie w stopniu lekkim brak samodzielności w myśleniu. Same mogą wykonywać proste prace i w różnym stopniu przystosować się do warunków życia. Z wielką trudnością tworzą pojęcia, toteż ich czynność umysłowa redukuje się raczej do odtwarzania wyobrażeń . Niepełnosprawność intelektualna rzutuje na procesy sfery poznawczej, sferę emocjonalno - dążeniową, która warunkuje jego zdolność do przystosowania społecznego ( s.29).
Upośledzona jest pamięć logiczna zarówno świeża jak i trwała. Dobra jest natomiast pamięć mechaniczna, świeża i trwała. U jednostek tych stwierdza się także uboższy zasób słów, przy czym słownictwo bierne jest bogatsze od czynnego. Mowa jest komunikatywna lecz nie staje się ona narzędziem myślenia. Jednostki lekko upośledzone w życiu codziennym potrafią troszczyć się o siebie i innych, same dbają o swój ubiór i wygląd, opanowują umiejętności pisania i czytania oraz operowania pieniędzmi (K. Kirejczyk,1981,s.115 -118).
Jeśli chodzi o dzieci niepełnosprawne intelektualnie w stopniu umiarkowanym, mają one trudności w zapamiętywaniu, przechowywaniu i odtwarzaniu zapamiętywanych informacji. Upośledzona jest u nich zarówno pamięć świeża jak i trwała, a także mechaniczna i logiczna. Częściej występują zmyślenia i dominuje uwaga mimowolna, którą przyciąga silny, niezwykły bodziec. Myślenie ma charakter konkretno – obrazowy, jest to myślenie przedoperacyjne dzieci tych stwierdza się zwolnione tempo pojawiania się poszczególnych okresów rozwoju mowy, która ograniczona jest do małej ilości słów lub prostych zdań spełniających funkcje komunikacyjne. Dzieci te ujawniają też oprócz potrzeby bezpieczeństwa, przynależności i miłości – również potrzebę szacunku oraz żywo okazują sympatię, przywiązanie i odczuwają potrzebę kontaktów społecznych (K. Kirejczyk,1981,s.111 -112).
Jeśli chodzi o osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu znacznym nie przekraczają one ogólnego poziomu rozwoju intelektualnego dziecka w wieku 5 -6 lat, a ich dojrzałość społeczna dziecka w wieku 7-8 lat. U dzieci tych znacznie częściej niż u dzieci o prawidłowym rozwoju występują wady wzroku, słuchu, niedowłady lub porażenia kończyn oraz różne schorzenia somatyczne. Występuje u nich pamięć mechaniczna, a uwaga mimowolna tylko na przedmiotach i czynnościach budzących duża ciekawość. Uwaga dowolna nie występuje, a trwałość uwagi mimowolnej jest mała. Dzieci ze znaczną niepełnosprawnością intelektualną rozumieją mowę i proste codzienne polecenia. Mowa czynna nie występuje albo jest ograniczona, a jej funkcje komunikacyjne są słabo wykształcone. Często też występują dyslalia, czyli jej zniekształcenia. Niepełnosprawni intelektualnie w stopniu znacznym dostrzegają różnice i podobieństwa między dwoma przedmiotami ale nie między dwoma pojęciami, potrafią w mniejszym lub większym stopniu realizować swoje potrzeby fizjologiczne oraz codzienne czynności związane z higieną osobistą ale tylko pod okiem opiekuna. Osoby te przejawiają też jak inni ludzie bogactwo potrzeb psychicznych, potrzebę przywiązania, sympatii i antypatii. (K. Kirejczyk,1981,s.105 108).
Jeśli chodzi o dzieci niepełnosprawne intelektualnie w stopniu głębokim stanowią grupę bardzo niejednorodną pod względem obrazu klinicznego. Niepełnosprawności intelektualnej często towarzyszą dodatkowe zaburzenia takie jak wady słuchu, wzroku, niedowłady i porażenia kończyn oraz wiele innych wymagających specjalistycznego leczenia. U osób tych obserwuje się dość znaczną rozpiętość poszczególnych funkcji i sprawności, od braku percepcji, uwagi mimowolnej i pamięci do cząstkowego ich występowania (W. Dykcik,2001, s. 132)
Z niedorozwojem procesów orientacyjno poznawczych ściśle wiążą się zaburzenia mowy. Osoby głęboko niepełnosprawne intelektualnie zazwyczaj nie mówią i nie rozumieją mowy. Komunikują się za pomocą nieartykułowanych dźwięków. Czasem zdarzają się jednostki, które rozumieją pojedyncze słowa i proste polecenia oraz same są w stanie opanować kilka wyrazów (2-3) i posługiwać się nimi. Osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu głębokim zdolne są do wyrażania prostych emocji zadowolenia i niezadowolenia. Okazują również przywiązanie do osób opiekujących się nimi. Zwraca na to szczególną uwagę R. Kościelak, który pisze, że niektóre osoby głęboko upośledzone umysłowo potrafią wyrażać radość uśmiechem a smutek płaczem. Przywiązują się do osób, które się nimi opiekują, karmią je. Przywiązanie trwa tak długo, jak długo widzą opiekunkę. Występują u nich również stany podwyższonego lub obniżonego nastroju, a także nieumotywowane i często nieuzasadnione wahania nastrojów (R. Kościelak, 1989 s. 53)
Według M. Korczyńskiego (2009) najnowsza klasyfikacja niepełnosprawności intelektualnej określana jest jako obniżenie poziomu rozwoju intelektualnego w DSM IV- (klasyfikacja zaburzeń psychicznych) i obejmuje:
 Pogranicze funkcjonowania intelektualnego, V62.89
Poniżej 70 punktów IQ Wechslera:
 69 - 55 IQ Wechslera – niepełnosprawność intelektualna w stopniu lekkim: poziom intelektualny charakterystyczny dla 12 roku życia. Ta forma deficytu intelektualnego stanowi najwięcej rozpoznań. Osoby takie są samodzielne i zaradne społecznie, nie powinny jednak wykonywać zawodów wymagających podejmowania decyzji, ponieważ nie osiągnęły etapu myślenia abstrakcyjnego w rozwoju poznawczym. Życie rodzinne przebiega bez trudności. W socjalizacji mogą nabywać zaburzeń osobowościowych, ze względu na atmosferę otoczenia i stosunek innych. Obecnie istnieje tendencja do wprowadzania zajęć korekcyjnych, przy intensywniejszym treningu poznawczym w dłuższym czasie osoby z upośledzeniem w stopniu lekkim osiągają podobne wyniki co osoby z przeciętnym IQ. Do 12 r.ż. brak różnic rozwojowych.
 54 - 40 IQ Wechslera - niepełnosprawność intelektualna w stopniu umiarkowanym: funkcjonowanie intelektualne na poziomie 9 r. ż. W okresie przedszkolnym istnieją trudności z nabywaniem reguł społecznych (lojalność, współdziałanie), a także niezręczność fizyczna, powolny rozwój motoryczny. Poza tym do r.ż. rozwój jest prawidłowy. Osoby takie mogą nabywać umiejętności samoobsługowe, nie gubią się w dobrze znanym terenie, mogą pracować w zakładach pracy chronionej. Nie powinny zakładać rodzin.
 39 - 25 IQ Wechslera - niepełnosprawność intelektualna w stopniu znacznym: poziom rozwoju 6-latka. Około 4-5 r.ż. zauważalne spóźnienie rozwoju psychofizycznego. Osoby te mogą opanować samoobsługę, przy stałej opiece mogą wyuczyć się czynności domowych, ale nie są zdolne do wyuczenia zawodu. Mogą podejmować prace nie wymagające kwalifikacji.
 poniżej 25 IQ Wechslera - niepełnosprawność intelektualna w stopniu głębokim: poziom funkcjonowania odpowiadający 3 r.ż. Możliwe jest opanowanie tylko najprostszej samoobsługi. Osoby te żyją krótko, rodzą się najczęściej zdeformowane fizycznie, przez całe życie wymagają opieki instytucjonalnej.
Według M. Korczyńskiego ( „Wartości w przystosowaniu osób niepełnosprawnych ‘’ 2009 ) biorąc pod uwagę kryteria diagnostyczne niepełnosprawności intelektualnej w ICD-10 , klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych obejmuje:
 F70 niepełnosprawność intelektualna , lekka
1. Istotnie niższe od przeciętnego funkcjonowanie intelektualne, iloraz inteligen¬cji zbliżony do 70 lub mniej, określany za pomocą indywidualnie dobranych testów inteligencji .
2. Współwystępujące deficyty lub upośledzenie zdolności przystosowania przynajmniej w dwóch spośród wymienionych dziedzin:
• porozumiewania się
• zaradności osobistej
• prowadze¬nia domu
• stanowienia o sobie
• umiejętności interpersonalnych
• korzystania ze źródeł wsparcia społecznego
• możliwości uczenia się, pracy, wypoczynku, dbania o zdrowie i bezpieczeństwo.
3. Początek przed 18 rokiem życia.
 F71 niepełnosprawność intelektualna umiarkowana
Przybliżona wartość II od 35 do 49 (u dorosłych wiek umysłowy odpowiednio od 6 do mniej niż 9 lat). Może powodować występowanie znacznych opóźnień w rozwoju w dzieciństwie, ale większość tych osób może osiągnąć pewien stopień niezależności w zakresie samoobsługi, oraz rozwinąć umiejętności adekwatnego komunikowania oraz uczenia się. Wiele dorosłych osób będzie potrzebować wsparcia społecznego po to, aby żyć i pracować w społeczeństwie. Obejmuje: umiarkowany niedorozwój umysłowy
 F72 niepełnosprawność intelektualna znaczna
Przybliżona wartość II od 20 do 34. Może doprowadzić do potrzeby stałej opieki. Obejmuje: znaczny niedorozwój umysłowy
 F73 niepełnosprawność intelektualna głęboka
Wartość ilorazu II poniżej 20. Doprowadza do poważnych ograniczeń w zakresie samoobsługi, kontrolowania zwieraczy, komunikowania się i poruszania się. Obejmuje: głęboki niedorozwój umysłowy
 F78 Inna niepełnosprawność intelektualna
 F79 niepełnosprawność intelektualna, nie określona
Podsumowując można powiedzieć, że współczesne ujęcie niepełnosprawności intelektualnej i klasyfikacje jest wielostronne i uwzględnia bowiem nie tylko zaburzenia sfery intelektualnej, poznawczej, ale także emocjonalnej i wolicjonalnej. Jednocześnie należy sądzić, że pomoc osobie niepełnosprawnej ma większe szanse powodzenia, jeżeli zdołamy poznać możliwie wszystkie aspekty jej funkcjonowania.




BIBLIOGRAFIA

1. Dykcik W. (2001), Pedagogika specjalna, Poznań
2. Kirejczyk K.(1981), Upośledzenie umysłowe. Pedagogika, Warszawa
3. Kirenko J., Korczyński M. (2008),Wobec niepełnosprawności, Lublin
4. Kościelak R.(1996), Funkcjonowanie psychospołeczne osób niepełnosprawnych umysłowo, Warszawa
5. Korczyński M.. (2006), Zeszyty naukowe tom 2, Lublin
6. Korczyński M. (2009), Wartości w przystosowaniu osób niepełnosprawnych, Lublin,
7. Kupisiewicz CZ. (1984), Podstawy dydaktyki ogólnej, Warszawa
8. Mika S. (1998), Psychologia społeczna dla nauczycieli, Warszawa
9. Piszczek M.(2001), Przewodnik dla nauczycieli uczniów upośledzonych w stopniu znacznym i umiarkowanym, Warszawa
10. Sękowska Z. (2001), Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Warszawa
11. Toczyński T.(red),(2003), Osoby niepełnosprawne oraz ich gospodarstwa domowe, Warszawa
12. Wyczesany J. (2002), Pedagogika upośledzonych umysłowo, Kraków

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.