Motywacja uczenia się i sztuka koncentracji
Motywacja do nauki to chęć zdobywania wiedzy, która zmierza do nadawania znaczeń wiadomościom, odkrywania sensu wykonywanych czynności, odnoszenia wiadomości do wiedzy uprzedniej, przyswojenia wiedzy, jaka wiąże się z czynnością oraz opanowania umiejętności do jakich przygotowuje. Motywacja do nauki dotyczy zatem jakości intelektualnego zaangażowania ucznia w czynność uczenia się. Motywacja to dążenie do czegoś; żeby coś osiągnąć, trzeba zacząć działać, a żeby przystąpić do działania – trzeba chcieć. Dlatego tak ważna w procesie uczenia się jest umiejętność wzbudzania motywacji. Warto postawić sobie pytanie: dlaczego się uczę? Najlepszą odpowiedzią na to pytanie jest chęć poznania, zdobycia informacji, wiedzy, nowych umiejętności – taka motywacja jest określana jako poznawcza i psychologowie są zgodni, że to jeden z najlepszych motywów działania. Uczenie się oparte na zainteresowaniach – motywacji poznawczej nigdy się nie kończy. Rozpoczynamy uczenie się, bo chcemy się czegoś dowiedzieć. Szukamy informacji i zaspokajamy ciekawość, ale od razu pojawiają się kolejne pytania, wątpliwości, niejasności. Chcemy więc dowiedzieć się więcej, zobaczyć to, co wiemy w innym świetle. Dlatego te osoby, które mają zainteresowania, nie muszą martwić się, jak zmusić się do nauki. Oprócz motywacji poznawczej, uczeniem się mogą kierować też inne motywy. Na drugim biegunie znajduje się motywacja lękowa (Ledzińska M, Czerniawska E., Psychologia nauczania). Mówimy o niej wtedy, gdy ktoś uczy się, by uniknąć przykrych następstw. Niestety pod wpływem strachu umysł człowieka zamyka się, traci zdolność odbioru, rozumienia, skutecznego przetwarzania informacji. Psychologowie są zdania, że człowiek jest w stanie wpływać na swoje motywy, ale tylko pod warunkiem, że je sobie uświadamia. Można wyróżnić motywację zewnętrzną, źródło znajduje się poza uczącym się i wewnętrzną, czyli taką, której źródło tkwi w samym człowieku. Motywacją wewnętrzną jest motywacja poznawcza – dla uczącego się zdecydowanie bardziej korzystna: sami ją wypracowujemy i utrzymujemy, działamy, ponieważ sami tego chcemy. Jak wzbudzić w sobie taką motywację? Odpowiedź na to pytanie podaje Maria Ledzińska. Jej zdaniem, jednym z prostszych sposobów są pozytywne samoafirmacje, czyli mówienie sobie – często po cichu i w myślach:
• Chcę się uczyć
• To może być dla mnie ważne
• To mi się w życiu przyda
• Świat jest skomplikowany, muszę go lepiej poznać
• Uczenie się jest wspaniałą przygodą
Nie chodzi jednak o to, by powtarzać to mechanicznie. Najkorzystniejsze jest wybranie jednej z nich i powtarzanie jej wielokrotnie w ciągu dnia. Wspomniana autorka twierdzi, że „takimi samoafirmacjami stwarzamy samych siebie, zmieniamy siebie, sami sobie stawiamy cele, nie pozwalamy, aby kierowano nami z zewnątrz, sami przejmujemy odpowiedzialność za siebie i swoje działanie. Inna autorka Ewa Filipiak „Rozwijanie zdolności uczenia się” podaje ponadto cztery strategie, które pomagają rozwinąć motywację do podjęcia zadania i wywołać motywację do nauki:
1. Wzbudzanie zaciekawienia lub wywołanie napięcia
2. Wzbudzenie dysonansu lub konfliktu poznawczego poprzez przywołanie paradoksów, absurdalnych treści
3. Przekształcenie materiału abstrakcyjnego w osobisty, konkretny i znajomy poprzez odwołanie do poznanych już treści i w odniesieniu do osobistych doświadczeń
4. Wzbudzenie zainteresowania zadaniem przez uświadomienie sobie, dlaczego umiejętności, które mam opanować są dla mnie tak ważne.
Dla rozwoju uczenia się najważniejsze są trzy grupy umiejętności zapewniające skuteczne uczenie się:
• Komunikacyjne – a wraz z nimi zdolność komunikowania innym, bycia rozumianym przez innych, rozumienia tego, co mówią
• Poznawcze – wśród nich umiejętność rozwiązywania problemów, odzwierciedlania rzeczywistości, interpretowania, a także zdolności twórcze związane ze znajdywaniem niestandardowych rozwiązań
• Samoregulacji – dotyczą szeroko rozumianej zdolności planowania, monitorowania poznawania i myślenia.
Chcąc nauczyć się nowych rzeczy nie wystarczy jednak samo wzbudzenie motywacji, oprócz tego bardzo ważne jest skupienie uwagi w danym czasie na jednej rzeczy. „Skupienie na czymś uwagi polega na ustanowieniu takiej osobistej relacji z obiektem, która zapewnia najpełniejsze jego doświadczenie”(Geofrey A. Dudley „Jak podwoić skuteczność uczenia się?). Uwaga ciągle zmienia obiekty. Gdy staramy się skoncentrować, uwaga nasza szybko przenosi się z jednego aspektu przedmiotu na inne. Niektórzy twierdzą, że mogą myśleć o dwóch lub wielu rzeczach naraz. W rzeczywistości ich uwaga zmienia obiekty z bardzo dużą szybkością. Koncentracja przez pewien czas na jednym przedmiocie wymaga wysiłku woli. Chcąc się na czymś skoncentrować, trzeba być przekonanym, że jest to działanie ważne i celowe. Musi powstać silna motywacja, a jeszcze lepiej entuzjazm. Im głębsze i trwalsze zainteresowanie, tym lepsza koncentracja. Koncentracja umysłu ma charakter nawyku i dlatego może być doskonalona przez ćwiczenie: na przykład, zasiadanie do pracy o ustalonej porze i w ustalonym miejscu na pewno będzie pomocne.
Niemożność skupienia się na zaplanowanej pracy może wynikać ze zmartwień lub innych osobistych problemów. Gdy umysł analizuje te problemy i szuka dla nich rozwiązania, nie może spełnić w tym czasie żadnej innej funkcji wymagającej koncentracji. Wynika stąd, że brak koncentracji może nie być głównym problemem, a tylko objawem innego problemu wymagającego rozwiązania. Jeśli się tego dokona trudności w koncentracji ustępują. Lepsza koncentracja oznacza silniejsze wrażenie; im silniejsze wrażenie, tym lepsze zapamiętanie i łatwiejsze przywołanie.

Wyświetleń: 0