INNOWACJA PEDAGOGICZNA


W ZAKRESIE


EDUKACJI REGIONALNEJ


Sosnowiec - moja Mała Ojczyzna



Autorzy:

Irena Federowicz
Teresa Patoła







Sosnowiec 2018

Innowacja pedagogiczna w zakresie edukacji regionalnej.


Ojczyzna to kraj dzieciństwa
miejsce urodzenia
to jest ta mała najbliższa
ojczyzna...
Tadeusz Różewicz


Nazwa innowacji: Sosnowiec - moja Mała Ojczyzna
Autorzy innowacji: Irena Federowicz, Teresa Patoła
Rodzaj innowacji: programowo - metodyczna
Zakres innowacji: uczniowie klas V szkoły podstawowej
Miejsce wdrażania innowacji: Szkoła Podstawowa nr 32 w Sosnowcu
Czas realizacji innowacji: rok szkolny 2018/2019



Wstęp


Sosnowiec jest centralnym miastem Zagłębia Dąbrowskiego – regionu geograficzno-historycznego i dialektowego zlokalizowanego na Górnym Śląsku, w widłach trzech rzek: Białej i Czarnej Przemszy oraz Brynicy.
Nasze miasto to tygiel kulturowy, w XIX i XX wieku przybywali tutaj nasi przodkowie
w poszukiwaniu lepszego życia - pracy w kopalniach i hutach, stabilizacji i nowego domu. Napływ ludności z wielu regionów kraju spowodował, że mieszały się tutaj różne kultury, religie, zwyczaje. Dlatego nasz region jest bardzo ciekawy i zróżnicowany, musimy więc dbać o jego rozwój, kulturę
i sztukę. W sposób interesujący przekazywać wiedzę o Zagłębiu młodemu pokoleniu, by ci znali
i szanowali swoje korzenie.
Młody człowiek często wyjeżdża poza granice własnej okolicy, regionu, kraju. Fascynuje się cudami świata, niezwykłymi krajobrazami, a nie dostrzega piękna najbliższej okolicy – nie zna jej historii, zabytków, twórców i przyrody. Dlatego od najmłodszych lat powinniśmy wyposażać ucznia w wiedzę o najbliższym środowisku. To bardzo istotne dla ukształtowania poczucia własnej tożsamości. Człowiek znający swoje korzenie, będzie bardziej tolerancyjny, twórczy, świadomy
i otwarty na różnorodność świata.
Edukacja regionalna jest bardzo ważna na etapie edukacji szkolnej. Jej sens zamyka się stwierdzeniem Olivera Wendela Holmesa: Dla człowieka, podobnie jak dla ptaka, świat ma wiele miejsc, gdzie można odpocząć, ale gniazdo tylko jedno.
Pokazywanie uczniom tego, co w ich rodzinnej miejscowości jest piękne, godne zainteresowania, to najprostszy sposób budowania podstaw patriotycznych uczuć. Aby to uczynić, niezbędne jest ukształtowanie w uczniach poczucia własnej tożsamości regionalnej jako postawy zaangażowania się w funkcjonowanie własnego środowiska, regionu, ojczyzny. Ważnym elementem edukacji regionalnej w szkole jest także otwarcie na inne społeczności i kultury. Niniejsza innowacja ma utrwalić poczucie tożsamości i przynależności środowiskowej.
Podstawowym założeniem zajęć będzie rozwój zainteresowań uczniów i wprowadzenie ich
w świat historii, kultury i wartości najbliższego środowiska.
Podczas zajęć chcemy pogłębić u dzieci znajomość historii własnej rodziny i miejscowości, zapoznać z ciekawymi ludźmi i zachować w pamięci wydarzenia oraz miejsca znajdujące się w naszej gminie, aby tym samym rozbudzić więź emocjonalną z miejscem, w którym się urodziły i mieszkają. Podczas zajęć dzieci będą poznawać tradycje oraz bogactwo tkwiące w folklorze, sztuce, obrzędowości i muzyce.
W ramach podejmowanych działań zajęcia będą odbywały się we współpracy z lokalnymi instytucjami, stowarzyszeniami i organizacjami działającymi na naszym terenie. Dzieci zwiedzą zabytkowe pałace, kościoły, cmentarze, kapliczki i inne lokalne obiekty, będą obcowały z przyrodą. Spotkają się z ciekawymi ludźmi, lokalnymi rzemieślnikami, będą się uczyć piosenek i przyśpiewek regionalnych, tańców i zabaw ludowych. Prowadzone będą konkursy, quizy, wywiady, warsztaty.
W trakcie zajęć uczniowie stworzą:
- kącik fotograficzny „Ciekawe miejsca naszego miasta”
- prezentacje multimedialne
Zajęcia edukacyjne będą zawierały głównie elementy zabaw i działań twórczych. Stwarzane sytuacje dydaktyczne będą skłaniały do myślenia, doświadczania, poszukiwania, skutecznego komunikowania się i współpracy. Uczeń stanie się poszukiwaczem, badaczem i twórcą. Przyjmie rolę artysty, rzemieślnika, fotografa i przewodnika. Mamy nadzieję, że wszystkie te działania pozwolą dzieciom wzmocnić więź ze społecznością Małej Ojczyzny.
Obcowanie z literaturą ludową, zwyczajami, obrzędami, zabawami, tradycyjnymi sprzyja zrozumieniu kultury własnego narodu i pomaga w odkrywaniu własnej kulturowej tożsamości, a tym samym kształtuje postawę patriotyczną - tu rozumianą jako patriotyzm lokalny. W ramach współpracy i pomocy do działań zaproszeni zostaną również rodzice i dziadkowie dzieci.

Główne cele innowacji:
Celem wprowadzenia innowacji jest wzbogacenie wiedzy dzieci na temat edukacji regionalnej, kształtowanie poczucia więzi z ich Małą Ojczyzną. Podczas realizacji działań innowacyjnych uczniowie zdobędą wiedzę na temat historii swojego miasta i dzielnicy. Chciałybyśmy, aby zajęcia te były poszerzeniem oferty działań edukacyjnych szkoły i znacząco wpłynęły na integrację środowiska lokalnego oraz rozwinęły potencjał naszych uczniów, którzy będąc współczesnymi Europejczykami nie mogą zapomnieć, jakie są ich korzenie, skąd przyszli
i dokąd zmierzają…


Cele szczegółowe:

- poznanie najbliższego środowiska (rodzina, szkoła, dzielnica, miasto),
- poznanie historii swojej rodziny (zajęcia przodków, zwyczaje i tradycje rodziny),
- zapoznanie z bogactwem naturalnym i kulturowym regionu (zabytki architektoniczne, pomniki przyrody, legendy związane z historią powstania miasta),
- zapoznanie z symboliką herbu Sosnowca i Kazimierza Górniczego,
- kształtowanie postaw patriotycznych - miejsca pamięci narodowej,
- poznanie tradycji ludowych regionu - stroje, obrzędy, podania, święta,
- kształtowanie postaw tolerancji i otwartości wobec innych kultur (cmentarze i świątynie
różnych wyznań),
- rozwijanie aktywności twórczej uczniów (muzyka, śpiew, teatr, taniec, plastyka, fotografia),
- poznanie osób zasłużonych dla miasta i regionu,
- kształtowanie umiejętności pracy w grupie,
- integracja ze środowiskiem lokalnym,

- kształtowanie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji,

- podniesienie jakości pracy szkoły.


Procedury osiągania celów

Realizacja innowacji opiera się na korelacji wielu dziedzin nauki - historii, języka polskiego, plastyki, muzyki, informatyki, biologii, ekologii. Korelacja wieloprzedmiotowa daje możliwość stosowania odmiennych form i metod pracy, których celem jest rozwijanie różnorodnych przejawów ekspresji twórczej uczniów, a poprzez to pogłębianie wiedzy, rozwijanie zainteresowań, otwartości na świat.
Efektami pracy uczniów będą:
1. Prezentacje multimedialne.
2. Konkursy tematyczne (wiedzy o regionie, fotograficzne, plastyczne).
3. Publikacje w gazetce szkolnej.
4. Prace plastyczne - fotografie, albumy, plakaty, drzewa genealogiczne, mapy, herb, logo.
5. Pisemne formy wypowiedzi: wywiady, legendy, komiks, ogłoszenia, zaproszenia.
6. Udział w programach artystycznych (taniec, śpiew, inscenizacja).
7. Wędrówki po okolicy, poznanie środowiska geograficzno-przyrodniczego.
8. Poznanie zabytków architektury religijnej i świeckiej.


Przewidywane efekty:
WIEDZA:
Uczeń potrafi:
- opowiedzieć historię swojej rodziny (zajęcia członków rodziny, tradycje, obrzędy, zwyczaje),
- przedstawić historię szkoły,
- opowiedzieć historię powstania miasta i dzielnicy,
- wyjaśnić pochodzenie nazw: Sosnowiec, Kazimierz Górniczy, Zagłębie Dąbrowskie,
- opowiedzieć historię Trójkąta Trzech Cesarzy,
- omówić symbolikę herbu Sosnowca i Kazimierza Górniczego,
- wymienić nazwy dzielnic miasta,
- wymienić rodzaje wyznań występujących na terenie Sosnowca,
- wymienić zabytki Sosnowca,
- krótko scharakteryzować twórczość Jana Kiepury, Jacka Cygana, Jana Ciszewskiego,
- omówić legendy związane z historią miasta,
- zaprezentować muzykę i tańce ludowe miasta i regionu,
- opisać strój zagłębiowski,
- przedstawić historię górnictwa w swojej rodzinie, mieście i regionie
(Barbórka, symbolika galowego stroju górnika),
- wymienić miejsca pamięci narodowej w najbliższej okolicy,
- wymienić instytucje promujące kulturę na terenie miasta.

UMIEJĘTNOŚCI
Uczeń potrafi:
- stworzyć plan trasy wycieczki do najciekawszych miejsc w mieście,
- korzystać z różnych źródeł informacji,
- posługiwać się nowoczesnymi technologiami informacyjno-komunikacyjnymi,
- efektywnie współpracować w grupie,
- prezentować zdobytą wiedzę na forum grupy rówieśniczej,
- śpiewać wybrane piosenki zagłębiowskie oraz z repertuaru Jana Kiepury i Jacka Cygana,
- tańczyć wybrany taniec zagłębiowski,
- wskazać na mapie zasięg miasta i regionu oraz położenie dzielnic miasta,
- zaprojektować herb miasta według własnego pomysłu,
- wykonywać prace projektowe o tematyce regionalnej (plakaty, albumy, prezentacje multimedialne),
- odkrywać i rozwijać własne zainteresowania i zdolności.

POSTAWY
Uczeń:
- rozumie znaczenie tradycji lokalnej w dobie integracji europejskiej,
- szanuje tradycje i kulturę własnego regionu,
- prezentuje postawę tolerancji, otwartości i szacunku wobec innych kultur,
- bierze aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły i środowiska lokalnego,
- podczas współdziałania w zespole przestrzega zasad poszanowania godności osobistej wszystkich jej członków.

Metody pracy:
 podające (wykład, pogadanka, opowiadania, opis, anegdota, odczyt, wyjaśnienie),
 praktyczne (pokaz),
 projektowe,
 eksponujące (film, sztuka teatralna, pokaz połączony z przeżyciem),
 aktywizujące (gry dydaktyczne, inscenizacja, dyskusje dydaktyczne),
 programowe (np. z użyciem komputera)
 wycieczki, wyjścia do placówek związanych z gromadzeniem i ochroną dziedzictwa kulturowego regionu oraz działalnością artystyczną,
 formy działalności plastycznej,
 formy sceniczne (uroczystość szkolna),
 media w edukacji regionalnej,
 konkursy,
 Internet w edukacji regionalnej

Formy pracy:
 indywidualna praca z uczniem,
 praca zespołowa,
 praca w parach,
 praca w małych grupach zadaniowych.


Ewaluacja i monitoring:
Ocena wprowadzonej ewaluacji dokonana będzie na zakończenie semestru na podstawie:
 rozmów z dziećmi, obserwacji zaangażowania uczniów na zajęciach,
 ankiet ewaluacyjnych dla dzieci i rodziców, nauczycieli uczestniczących w zajęciach otwartych,
 wyników konkursów, testów,
 analizy prac plastycznych, prezentacji multimedialnych.



Bibliografia:

1. Bajki i legendy o Zamku Sieleckim, Sosnowieckie Centrum Sztuki – Zamek Sielecki, Sosnowiec 2003.
2. Bazielich B., Daab A., Strój zagłębiowski, Będzin 1971.
3. Ciszewski S., Lud rolniczo- górniczy okolic Sławkowa w powiecie Olkuskim, Kraków 1887, s.1-129.
4. Czekalski S., Sosnowiec - przewodnik po mieście, Sosnowiec 2000.
5. Czubala M., Podania i opowieści z Zagłębia Dąbrowskiego. Sto lat temu i dzisiaj., Katowice 1984.
6. Kolberg O., Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka, tańce. t. XVIII, Kraków 1885, t. XIX, Kraków 1886.
7. Kubajak A., Pomniki przyrody Sosnowca, Sosnowiec 2004.
8. Marcinkowska J., Folklor Zagłębia Dąbrowskiego, Warszawa 1993.
9. Osobliwości przyrodnicze województwa śląskiego, Katowice 1999.
10. Przemsza-Zieliński J., Poznaj swoją „małą ojczyznę” Zagłębie Dąbrowskie i okolice, Sosnowiec 1981.
11. Przemsza-Zieliński J., Sosnowiec na dawnej fotografii, Sosnowiec 1997.
12. Przybyła- Dumin A., Bajki ludowe Zagłębia Dąbrowskiego. Studium i materiały, Sosnowiec 2004.
13. Rau K., Ziętkiewicz E, Jak aktywizować uczniów: burza mózgów i inne techniki w edukacji, Poznań 2000.
14. Skonieczna – Gawlik D., Tropem badaczy Zagłębia Dąbrowskiego, Katowice 2016.
15. Sromek M., Różne oblicza Zagłębia Dąbrowskiego, Dąbrowa Górnicza 2006.
16. Walczak J.. Zagłębie Dąbrowskie zanim powstało, Sosnowiec 2007.




Tematyka zajęć - zagadnienia - Treści - Metody pracy -Uwagi

1. Co to jest regionalizm?
Uwaga, uwaga - jestem sosnowiczaninem i Zagłębiakiem!
- zapoznanie uczniów z tematyką zajęć
- omówienie specyfiki zajęć
- podanie planu wycieczek
- wyjaśnienie pojęć: regionalizm, region, mała ojczyzna
- poprawny zapis nazw
- wskazanie na mapie zasięgu regionu i miasta
- podająca: pogadanka
- wycieczka do Zagłębiowskiej Mediateki w Sosnowcu
2. Co wiesz o swojej rodzinie?
- wyjaśnienie terminu: genealogia
- przedstawienie historii swojej rodziny (pamiątki, zdjęcia)
- tworzenie drzewa genealogicznego swojej rodziny - praktyczna: pokaz pamiątek, zdjęć
- wykonanie drzewa genealogicznego swojego rodu
- wycieczka na cmentarz
- programowa – praca z komputerem, prezentacja drzew genealogicznych Współpraca z rodziną
3. Czy znasz historię swojej dzielnicy?
- historia powstania Kazimierza Górniczego
- symbolika herbu Kazimierza Górniczego
- Kościół św. Barbary w Porąbce
- wycieczka: do kościoła św. Barbary w Porąbce, do parku im. Jacka Kuronia
- podająca: pogadanka
- wycieczka do zakładu fotograficznego p. Jana Bebłota
- programowe: praca z podręcznikiem, mapą
- projektowa: wykonanie albumu lub prezentacji multimedialnej pt.: Historia Kazimierza Górniczego
4. Historia mojej szkoły. - szkolne kroniki, wystawa Historia szkoły - źródła wiedzy o historii szkoły
- ceremoniał szkoły, sztandar szkoły
- Leon Kruczkowski: patron szkoły
- wywiady z nauczycielami, którzy byli uczniami naszej szkoły
- programowe: analiza kronik szkolnych
- podająca: pogadanka
- praktyczna: konkurs plastyczny: Moja szkoła dawniej, dziś i jutro
5.Mój dziadek był górnikiem!
- rola górnictwa w życiu mieszkańców Sosnowca
- historia powstania Kopalni Kazimierz-Juliusz w Kazimierzu Górniczym
- symbolika galowego stroju górnika
- nauka piosenek o tematyce górniczej
- Barbórka - święto górnicze
- wycieczka do Muzeum Sztygarka w Dąbrowie Górniczej
- spotkanie z górnikiem
- wywiady z górnikami
- członkami rodziny
- wycieczka: zwiedzanie Domu Ludowego w Ostrowach Górniczych
- aktywizująca: impreza środowiskowa z okazji Dnia Górnika
- praca plastyczna: plakat Dzień Górnika
- konkurs wiedzy o historii górnictwa w Zagłębiu Dąbrowskim, przygotowanie posteru
- formy sceniczne: zajęcia otwarte z udziałem przedszkolaków: Dzień Górnika Współpraca z rodzinami
6.Folklor Zagłębia Dąbrowskiego.
- zwyczaje i obrzędy związane z rokiem kalendarzowym oraz obchodzeniem świąt religijnych i rodzinnych
- ludowy strój zagłębiowski
- muzyka i taniec regionu Zagłębia Dąbrowskiego
- wycieczka do Muzeum Zagłębia w Będzinie
- aktywizujące - przedstawienie inscenizacji związanej z obchodzeniem Wielkanocy
- udział w jarmarku świątecznym
- konkurs plastyczny:Projekt współczesnego stroju zagłębiowskiego
- nauka piosenek i tańców zagłębiowskich
Współpraca z rodzicami, miejscowymi twórcami
7.Nie bądź ćućmokiem! - gwara zagłębiowska, tradycyjne potrawy.
- tradycyjne potrawy
- elementy gwary
- warsztaty w pracowni wyrobów z gliny w Bieszczadowni- spotkanie z artystką, p. Agnieszką Chróścicką- Kaczmarek
- spotkanie z małżeństwem Badurów (lub prezentacja filmu)
8.Legendy i podania z Sosnowca i okolic. - zapoznanie z pojęciem legenda, podanie
- projekt
- prezentacja
- elementy dramy
- inscenizacje
- zajęcia otwarte
9. Poznajemy historię Sosnowca.
- historia powstania Sosnowca,
- legendy mówiące o historii powstania miasta
- symbolika herbu Sosnowca
- dzielnice miasta
- podająca: pogadanka,
- programowa: praca z książką, komputerem
- konkurs plastyczny: Mój współczesny herb miasta, Ilustrowanie treści legend
- wycieczka do Zamku Sieleckiego w Sosnowcu
- praca z mapą: określenie położenia poszczególnych dzielnic miasta
10.Czy znasz zabytki Sosnowca?
- zabytki architektoniczne Sosnowca: czas powstania, style budownictwa
- podział zabytków: świeckie, sakralne
- pomniki w Sosnowcu
- wycieczka do Muzeum w Sosnowcu – lekcja muzealna:Zabytki Sosnowca
- wycieczka do Pałacu Dietla w Sosnowcu
- konkurs plastyczny i fotograficzny Zabytki Sosnowca
- projekt: Zabytki Sosnowca- album lub prezentacja multimedialna, poster
- aktywizująca: gra dydaktyczna: Monopoly Recycling w Sosnowcu
11.Jakie religie występują na terenie Sosnowca?
- Cerkiew Prawosławna pod Wezwaniem: Wiary, Nadziei i Miłości przy ulicy Kilińskiego
- Kościół św. Joachima w Zagórzu
- Katedra Najświętszej Marii Panny ulica Kościelna
- Kościół ewangelicko–augsburski przy ul. Żeromskiego
- zespół czterech cmentarzy różnych wyznań (ewangelicki, prawosławny, katolicki i żydowski) pomiędzy ulicą Smutną i Gospodarczą
- eksponująca
- Internet
- wycieczka – spacer
12.Oni pochodzą z Sosnowca!
- Jan Kiepura
- Jacek Cygan
- Marian Malina
- Jan Ciszewski
- Internet - praca w grupach, wyszukiwanie informacji o życiu i twórczości znanej osoby
- formy sceniczne- śpiewanie piosenek ze słowami J.Cygana, Jana Kiepury
13.Instytucje promujące kulturę i sztukę w naszym mieście. - Klub im. Jana Kiepury
- Teatr Zagłębia
- MDK Kazimierz
- Sosnowieckie Centrum Sztuki- Zamek Sielecki
- Muzeum w Sosnowcu
- Biblioteka Publiczna w Sosnowcu
– Zagłębiowska Mediateka
- Klub Maczki
- wycieczki
- Internet
14. Miejsca pamięci narodowej.
- wskazanie miejsc pamięci narodowej
- wycieczka do miejsc pamięci narodowej
- wycieczki
15.Symbole naszego miasta.
- symbolika herbu
- flaga i logo Sosnowca
- projekt logo miasta
- praca z Internetem
- projektowa - poster
- praca plastyczna (projekt współczesnego herbu z elementami regionalnymi)
16.Miasto przemysłowe, a jednak zielone.
- wyjaśnienie pojęcia ekologia
- akcje ekologiczne
- promowanie postaw ekologicznych
- Gra Monopoly Recycling w Sosnowcu
17. Atrakcje turystyczne
i przyrodnicze regionu.
- parki w Sosnowcu
- trasy rowerowe Sosnowca
- akweny wodne Sosnowca
- unikatowe gatunki drzew występujących na terenie Sosnowca
- pomniki przyrody
- Egzotarium w Sosnowcu
- promowanie postaw prozdrowotnych
- wycieczka po okolicy, fotografowanie ciekawych miejsc turystyczno-przyrodniczych w Sosnowcu
- wycieczka piesza do Trójkąta Trzech Cesarzy
- programowe: tworzenie folderu: Atrakcje turystyczne i przyrodnicze regionu
18.Czy znasz swoje miasto?
- test sprawdzający wiadomości
- praca w grupach
- quiz
- prezentacja
- tworzy komiks
19.Jesteśmy lokalnymi patriotami!
Udział w XI Zagłębiowskim Jarmarku Rzemiosła i Rękodzieła w Będzinie
- wycieczka
- sesja fotograficzna
- wywiad z ciekawymi wystawcami

Razem: 19 tematów ogólnych – zagadnień, w ramach których realizowane będą zajęcia warsztatowe, spacery, wycieczki, spotkania z zaproszonymi gośćmi, uroczystości.
W zależności od zainteresowań i zaangażowania uczestników wybrane tematy mogą być rozszerzone i realizowane na kilku spotkaniach.

Wyświetleń: 0