CZYM JEST OSOBOWOŚĆ
W literaturze psychologicznej istnieją dziesiątki, jeśli nie setki, definicji osobowości. Każda z nich opisuje osobowość od innej strony, bądź prezentuje ją jako trochę inny konstrukt psychiczny. Osobowość jest często mylona z temperamentem, stąd wiele teorii przedstawia ją jako hybrydę czystej osobowości (zespołu cech) i temperamentu.

Najprościej o osobowości możemy powiedzieć, że stanowi:
- Zestaw elementów (funkcji) naszej psychiki i zachowań, poprzez które każda osoba odróżnia się od innych.
- To charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno — przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje
Osobowość jest tym co pozwala przewidzieć co dana osoba zrobi w danej sytuacji

Wielu psychologów uważa, że jedną z najbardziej specyficznych własności teorii osobowości jest to, że spełnia ona funkcję teorii integrującej. Oznacza to, że dzięki zrozumieniu czym jest osobowość, łatwiej jest zrozumieć czym jest temperament, inteligencja, czy emocje. Każdy z wymienionych konstruktów jest w pewien sposób „pod wpływem” osobowości.
Może tak ureguluję Temperament – zespół cech osobowości, zdeterminowanych genetycznie i ujawniających się już w pierwszym roku życia człowieka. Tak rozumiany temperament stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju osobowości.
A inteligencja to zdolność do postrzegania, analizy i adaptacji do zmian otoczenia. Zdolność rozumienia, uczenia się oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy i umiejętności w różnych sytuacjach.
Osobowość składa się z określonych cech, które wpływają na wybór celów ludzkich działań. Możemy wyróżnić cztery grupy cech osobowości:
- Osobiste motywy, odpowiadające za dobór celów ukierunkowujących ludzką aktywność.
- Specyficzne uzdolnienia i poziom inteligencji ogólnej, warunkujące poziom jakości ludzkich działań.
- Temperament, który określa częstotliwość, szybkość, siłę i trwałość reakcji jednostki.
- Ukształtowanie społeczne, rodzinne, reagowanie emocjonalne
Powstało wiele teorii osobowości, mają one za zadanie wyjaśniać funkcjonowanie ludzkiego umysłu i zachowania




TEORIE OSOBOWOŚCI (różnice w przedstawieniu)
Prawdopodobnie najstarszą znaną teorię osobowości zbudował grecki lekarz Hipokrates (400 lat p.n.e.) w oparciu o tzw. teorię humoralną. „Humorami” określał on cztery płyny znajdujące się jego zdaniem w ludzkim ciele. Hipokrates twierdził, że w zależności od ich proporcji ludzie charakteryzują się różnym usposobieniem. Wyróżnił cztery typy osobowości:
• sangwinik (przewaga krwi – łac. sanguis) optymistyczny, energiczny,
• flegmatyk (przewaga śluzu – gr. phlegma) powolny, „flegmatyczny”,
• choleryk (przewaga żółci – gr. chole) wybuchowy,
• melancholik (przewaga czarnej żółci – gr. melas chole) smutny, depresyjny.
Dziś zaproponowane przez niego typy osobowości nadal funkcjonują w języku potocznym.
Odnoszą się chociażby do teorii Eysenka

Teoria osobowości Eysenka PEN
Zdaniem Eysencka struktura osobowości jest trójczynnikowa, a trzy podstawowe czynniki to psychotyczność (P), ekstrawersja (E) i neurotyczność (N), które często nazwane są czynnikami nadrzędnymi lub super czynnikami.
Sam autor uznawał ją jednak za teorię mającą status teorii temperamentu, ponieważ twierdził, że osobowość to kombinacja dwóch czynników – temperamentu i inteligencji, dlatego jeśli z obszaru osobowości usuniemy inteligencję, pozostanie nam temperament. W połowie lat 70. Eysenck wprowadzili trzeci wymiar – psychotyczność.
• Na ekstrawersję składają się takie czynniki, jak towarzyskość, życzliwość, aktywność, asertywność i poszukiwanie doznań, jej przeciwieństwem jest introwersja, przy czym cecha ta stanowi kontinuum, to znaczy, że człowiek znajduje się w określonej pozycji na skali ekstrawersji (nie musi być albo zdecydowanie ekstrawertykiem, albo introwertykiem).
• Na neurotyczność (której synonimem jest emocjonalność) składają się takie cechy, jak lęk, przygnębienie, poczucie winy, niska samoocena czy napięcie – przeciwieństwem neurotyczności jest równowaga emocjonalna.
• Wymiar psychotyczności według Eysencka zasadniczo różni się od wymiarów ekstrawersji i neurotyzmu, ponieważ ma bezpośrednie powiązania z patologią. Eysenck uważa, że psychotyczność to wymiar, z którego jednej strony znajdują się takie cechy, jak empatia, altruizm, uspołecznienie, natomiast z drugiej – zespoły psychotyczne, przestępczość, psychopatia i schizofrenia.


PIĘCIOCZYNNIKOWA TEORIA OSOBOWOŚCI
Wielka Piątka skonstruowana przez skonstruowany przez P. Costę i R. McCray’ego została utworzona na podstawie analizy leksykalnej swobodnych opisów osobowości, która pozwoliła na wyróżnienie pięciu superczynników, będących podstawowymi cechami osobowości.
OTWARTOŚĆ
Otwartość opisuje tendencje danej osoby do myślenia abstrakcyjnego w wielu wymiarach. Wysokie wyniki w tej kategorii przypadają na osoby kreatywne, chętne przygód i posiadających wysoki intelekt. Odczuwają przyjemność w kreowaniu nowych pomysłów i poddawaniu się nowym doświadczeniom. Niskie wyniki w tej kategorii przypadają na osoby bardziej praktyczne, konwencjonalne i skupione na konkretach. Mają skłonność do unikania nieznanego i podążania tradycjonalnymi drogami.
SUMIENNOŚĆ
Sumienność opisuje umiejętność danej osoby do samodyscypliny i kontroli w podążaniu za swoimi celami. Wysokie wyniki osób, które przeprowadziły test świadczą o ich zorganizowaniu i determinacji. Dodatkowo są one w stanie porzucić natychmiastową gratyfikacje na rzecz długofalowych osiągnięć.
UGODOWOŚĆ
Ludzie którzy są otrzymali niską ocenę ugodowości odczuwają mniej empatii i stawiają swoje własne sprawy przed innymi. Osoby z niskim wynikiem są często opisywane jako wrogie, konkurujące i stawiają się w roli przeciwnika. Posiadają oni bardziej konfliktowe związki i bardzo często rozstają się z ludźmi.

Wyświetleń: 0