Elżbieta Kowalewska

,,Polak mały – czyli patriotyzm już w przedszkolu”
Referat przygotowany na Radę Szkoleniową w ramach WDN
W czasach panującego kryzysu wartości coraz częściej wspomina się o konieczności tworzenia kultury pozytywnych wzorów. Wychowawca pomaga formować osobowość dziecka. Ukazuje mu dobro, prawdę, piękno, sprawiedliwość, rzetelność i uczciwość. Przygotowuje do samodzielności, do dokonywania moralnych wyborów, do podejmowania ważnych decyzji życiowych. Zapewniając wszechstronny rozwój młodego człowieka, ma on za zadanie wychować mądrych i dobrych ludzi.
Wychowanie młodych pokoleń w duchu wartości powinno rozpocząć się już w przedszkolu. Podstawowym celem wychowani przedszkolnego jest dbanie o wszechstronny rozwój dziecka oraz kształtowanie jego osobowości. Rezultaty w tym zakresie osiąga się poprzez stosowanie metod opartych na aktywizacji dziecka, a także przez organizowanie kontaktów wychowanków z bliższym i dalszym środowiskiem. To w wieku przedszkolnym kształtują się podstawy osobowości. Przedszkole kształtuje u dzieci określone nawyki, cechy charakteru i zaczątki postaw. U małego dziecka nie kształtuje się dojrzała postawa patriotyczna, ale nasze oddziaływania w tym względzie pozwolą stworzyć podłoże do uczuć przywiązania do własnego miasta, wsi, regionu, jego tradycji itp., czyli do tzw. „małej ojczyzny”, którą mały człowiek może zobaczyć, dotknąć, poczuć.
Celem wychowania patriotycznego w przedszkolu jest między innymi:
- kształtowanie więzi emocjonalnej dziecka z rodziną, rówieśnikami, przedszkolem,
-kształtowanie właściwego stosunku do otaczającego świata, dostrzeganie piękna i wartości przyrody,
- kształtowanie miłości i przywiązania do kraju ojczystego, jego kultury i tradycji,
- przygotowanie dzieci do pracy i życia społecznego, do aktywnego uczestnictwa w kulturze.
Wychowanie patriotyczne należy powiązać z treściami i zadaniami innych dziedzin wychowania, mając na uwadze harmonijny rozwój różnych sfer osobowości dziecka. Pierwszoplanowym zadaniem wychowania patriotycznego małych dzieci jest troska o ich szczęście, zdrowie i dobre samopoczucie. W wychowaniu patriotycznym dzieci w wieku przedszkolnym większą uwagę trzeba zwracać na formowanie ich uczuć oraz motywacji, a nie na aspekt poznawczy. Kierując procesem tworzenia obrazu ojczystego kraju musimy włączyć nowo nabyte składniki wiedzy w system już posiadanych informacji.
Należy tworzyć więź uczuciową między przedszkolem i rodziną dziecka, starać się wspólnie z rodzicami wychowanków wypełniać zadania i osiągać cele wychowawcze.
Z nauką patriotyzmu dziecko powinno spotkać się także w rodzinie. Rodzina powinna być źródłem norm wartości kształtujących postawy młodego człowieka. To w niej powinien się racjonalizować i pogłębiać szacunek do symboli narodowych, do małej i wielkiej Ojczyzny. Dobry przykład rodziców dostarcza dziecku wzorów zachowania i reagowania w kontakcie z symbolami narodowymi.
Wychowanie patriotyczne należy powiązać z treściami i zadaniami innych dziedzin wychowania przedszkolnego, mając na uwadze harmonijny rozwój różnych sfer osobowości dziecka. Pierwszoplanowym zadaniem wychowania patriotycznego małych dzieci jest troska o ich szczęście, zdrowie i dobre samopoczucie. Kierując procesem tworzenia obrazu ojczystego kraju musimy włączyć nowo nabyte składniki wiedzy w system już posiadanych informacji.
Zanim ukształtuje się właściwa postawa patriotyczna, postawa wobec Ojczyzny jako całości, musimy wyrobić przywiązanie do szczegółowych pojęć: symboli narodowych, obyczajów, obrzędów, ludzi z różnych grup społecznych.
Dla małego dziecka pojęcie „Ojczyzna” jest wyrazem abstrakcyjnym. Aby w przyszłości dziecko rozumiało słowo: Polak – patriota – Polska – moja Ojczyzna, należy „małymi kroczkami” przybliżać mu obraz kraju, rozbudzać, rozniecać tę iskierkę patriotyzmu prostymi sposobami i metodami dostępnymi percepcji dziecka.
Ważnym etapem dla rozwoju osobowości małego Polaka jest poznawanie języka ojczystego, umacnianie więzi z najbliższą rodziną. W tym środowisku dziecko od urodzenia uczy się pełnienia określonych ról – brata, siostry, obowiązków, podporządkowywania się poleceniom rodziców, samodzielności, niesienia pomocy rodzicom, kultywowania miłości, przyjaźni.
Doświadczenia społeczno – moralne dziecka rozszerzają się w przedszkolu, gdzie staje się ono członkiem grupy, zaczyna w niej zajmować określoną pozycję, podlegać opinii społecznej i wypełniać różne obowiązki, biorąc w coraz większym stopniu udział w życiu zbiorowości.
Współdziałanie w grupie przedszkolnej pod okiem nauczyciela pozwala również na rozwijanie w dziecku uczuć życzliwości w stosunku do dorosłych i rówieśników, przyzwyczajanie do uprzejmości, współdziałania, drobnych świadczeń i ustępstw na rzecz innych.
Przedszkole wykorzystuje wewnętrzną potrzebę wyrażania przez dziecko swoich przeżyć i doznań organizuje zajęcia, gdzie przedszkolak może wypowiedzieć się w języku sztuki, w języku gestów i symboli. W kształtowaniu obrazu Ojczyzny u dzieci w wieku przedszkolnym szczególne znaczenie mają takie rodzaje sztuki jak: muzyka, literatura, plastyka.
Ojczyzną dla dziecka jest dom, przedszkole, rodzinne miasto, wieś, las, rzeka, pole, park. W czasie wycieczek przybliżamy dzieciom piękno przyrody kształtując przywiązanie do rodzinnej ziemi. Przedszkolaki poznają też chętnie swoje miasto, obiekty państwowe, urzędy. Staramy się wzbudzać u przedszkolaków szacunek, podziw dla bohaterstwa żołnierzy i trudu ludzi działających dla kultury i tradycji narodowej.
Dobre wychowanie od podstaw nie jest rzeczą prostą. Jego istota tkwi w świadomym wprowadzeniu dziecka w system pożądanych wartości. Początkowo z wartościami dziecko spotyka się w rodzinie. Rodzina jest źródłem norm i wartości kształtujących postawy młodego człowieka. Jej funkcja wychowawcza pełni zatem fundamentalną rolę. Pierwszym i najważniejszym pomostem pomiędzy wychowaniem w rodzinie a placówką oświatową jest edukacja przedszkolna. W przedszkolu staje się możliwe wspomaganie rozwoju i wychowania dziecka, począwszy od najmłodszych lat jego życia. Jednym z najważniejszych zadań wychowania, wspólnym dla wszystkich zajęć edukacyjnych, jest tworzenie klimatu miłości do małej i wielkiej ojczyzny.
W realizowaniu zadań wychowania patriotycznego należy zachować elastyczność oddziaływań, biorąc pod uwagę reakcje dzieci oraz życie środowiska społecznego. Kształtowanie postaw patriotycznych - to dziedzina złożonej działalności wychowawczej wymagająca systematycznego pogłębiania wiedzy nauczycieli, znajomości współczesnych osiągnięć teorii potrzeb, teorii wartości i teorii osobowości.
Już w oddziale dzieci przedszkolnych można budzić przywiązanie do ojczyzny, do swego miasta, uczyć dostrzegać jego piękno, słowem kształtować uczucia, z których po latach zrodzić się może prawdziwy, gorący patriotyzm. Można to czynić na wiele różnych sposobów. Dużo zależy od pomysłowości i zaangażowania nauczyciela, od tego co sam czuje do swego ojczystego kraju. Patriotyzm rodzi się niekiedy zupełnie mimochodem, w sposób nie zaplanowany, w cząstkach dnia i chwilach kiedy dzieci zaskakują nas swymi spostrzeżeniami, kiedy nieoczekiwanie zadają pytania trudne do przewidzenia. Wykorzystując tę dziecięcą ciekawość i stałą gotowość do poznawania i przeżywania - formować możemy plastyczną i wrażliwą naturę dziecka tak, by kiedyś słowo "Polak" i "Ojczyzna" wypowiadało z najgłębszą dumą.
Ojczyzną dla dziecka jest dom, przedszkole, rodzinne miasto, wieś, las, rzeka, pole, park. W czasie wycieczek przybliżamy dzieciom piękno przyrody kształtując przywiązanie do rodzinnej ziemi. W czasie wycieczek zwracamy uwagę na poszanowanie przyrody, wzbogacenie przeżyć i wyobraźni, wyrabianie wrażliwości na wartości estetyczne w przyrodzie, dostrzeganie następujących w niej zmian. Od najmłodszych lat staramy się rozbudzać świadomość przynależności dzieci do narodu polskiego.
Realizując w przedszkolu treści wychowania patriotycznego, nie należy zapominać o hasłach związanych z innymi obrzędami i zwyczajami. Dzieci należy zapoznawać z legendami i opowiadaniami dotyczącymi przeszłości własnej miejscowości. Ważne miejsce powinny również zajmować hasła z kręgu kultury materialnej i życia codziennego, jak: typowa zabudowa, stroje ludowe, sztuka ludowa, a także tańce i piosenki ludowe. Tego typu wiadomości wprowadzają dzieci w atmosferę dawnych czasów.
Tradycja spełnia ważną i pożyteczną rolę w rozwoju dziecka. Dzieci muszą zapoznawać się z tradycją w sposób aktywny, gdyż taki sposób angażuje zmysły i emocje dzieci oraz umożliwia im pełnię radosnego przeżycia.
Realizując w przedszkolu treści wychowania patriotycznego, nie należy zapominać o różnych obrzędach i zwyczajach. Dzieci należy zapoznawać z legendami i opowiadaniami dotyczącymi przeszłości własnej miejscowości. Ważne jest także: typowa zabudowa, stroje ludowe, sztuka ludowa, a także tańce i piosenki ludowe. Tradycja spełnia ważną i pożyteczną rolę w rozwoju dziecka. Dzieci muszą zapoznawać się z tradycją w sposób aktywny, gdyż taki sposób angażuje zmysły i emocje dzieci oraz umożliwia im pełnię radosnego przeżycia.
Dużą rolę w wychowaniu patriotycznym spełnia żywe słowo i literatura w przedszkolu. Sięga się po nią przy różnych okazjach w zależności od tematu aktualnie realizowanego lub kontaktów okolicznościowych, których nie brak na co dzień. Nauczycielki wykorzystują różne formy pracy jak: opowiadania utworów, czytanie dzieciom utworów literackich w połączeniu z oglądaniem ilustracji, przekazywanie baśni, legend.
Wychowanie patriotyczne jest tą dziedziną, w której zarówno nauczyciel jak i rodzic, powinien być przekonany, że otworzył dziecięce serca i umysły na kraj ojczysty i ludzi w nim żyjących. Musi być pewien, że dzieci wiedzą, że są Polakami, a Polska jest ich Ojczyzną.
Kształtowanie miłości do Ojczyzny u młodego pokolenia jest i będzie jednym z najważniejszych zadań tak dla nas jak i dla całego społeczeństwa.







Literatura:
1. Sawicka A.: Z problematyki wychowania patriotycznego w przedszkolu, Warszawa 1980
2. Kąkol M.: Specyfika wychowania patriotycznego dzieci w wieku przedszkolnym. Wychowanie w Przedszkolu, Warszawa 1985 nr 11
3. Walczyna J.: Kształtowanie postaw społeczno-moralnych dzieci w wieku przedszkolnym, Warszawa 1980
4. . Bulera M., Zuchelkowska K.: Ukochany kraj, umiłowany kraj. Wychowanie patriotyczne w przedszkolu. Bydgoszcz 199
5. Moje przedszkole: Program wychowania przedszkolnego
Opublikowano Pedagogizacja Rodziców

Wyświetleń: 0