Katalog

Tomasz Wólczyński, 2019-06-18
Aleksandrów Łódzki

Awans zawodowy, Artykuły

Kształtowanie umiejętności samoobsługowych oraz samodzielności w życiu codziennym uczniów ze spektrum autyzmu z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowany i znacznym

- n +



Samodzielność jako największa autonomia w obszarze szeroko rozumianej zaradności życiowej to obszar, który często przez nas jest nie do końca zauważany u naszych podopiecznych (uczniów). Wynika to nie tylko z faktu, iż nie mając z nią żadnego problemu często my sami nie widzimy jej u naszych wychowanków, lecz również dlatego, że sami nie dajemy jej posmakować naszym uczniom. Bardzo często wyręczając ich w wielu czynnościach oraz rezygnując z dalszych prób po kolejnej „porażce” terapeutycznej. Być może przyczyna tkwi w nas, w zbyt małym doświadczeniu jakie mammy w odkrywaniu zachowań, stereotypów u osób z autyzmem, a być może nie mamy na tyle silnej motywacji, by się zmierzyć z określoną trudnością.
W temacie „autyzmu” zarówno wśród specjalistów, jak również w publikacjach naukowych, literackich, możemy często znaleźć wiele sprzeczności co do form, treści i metod pracy z tymi osobami. Wydaje się jednak, że samo zauważenie autyzmu jako „zaburzenia” mającego wpływ na jakość życia nie tylko osób nim dotkniętych, lecz ich całych rodzin, jest czynnikiem determinującym w odkrywaniu nowych metod, oddziaływań terapeutycznych, tworzeniu indywidualnych, dopasowanych do możliwości psychofizycznych tych osób programów pracy.
Autyzm, jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka- oznacza to, iż u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich sferach organizmu. Zaburzenie to cechują symptomy występujące w trzech podstawowych obszarach funkcjonowania:
- deficyty zdolności do komunikowania się,
- nieprawidłowości w przebiegu interakcji społecznych,
- ograniczone, powtarzalne wzorce aktywności, zachowania i zainteresowań.
Nieprawidłowy kontakt wzrokowy, krótki czas uwagi- koncentracji na zadaniu, nieumiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, często nadpobudliwość ruchowa, nadwrażliwość na bodźce zewnętrzne oraz brak umiejętności odczytywania uczuć innych ludzi i empatycznego reagowania na nie sprawia, że kontakt z osobą ze spektrum autyzmu jest dla nas wielkim wyzwaniem. Wyzwaniem, z którym musimy się zmierzyć jak najszybciej. Według szacunkowych danych Autism Europe z 2009 r, 0,6 procent populacji europejskiej jest dotknięta autyzmem, co stanowi około 5 milionów osób. W Polsce według szacunkowych obliczeń jest ponad 30 000 tysięcy osób dotkniętych autyzmem.

Od 11 lat jestem nauczycielem w SOSW nr 3 w Łodzi, a od czterech lat, jestem wychowawcom klasy, w której uczy się trzech chłopców z autyzmem. Codzienna praca
z uczniami, udział w różnorodnych szkoleniach i warsztatach, częste rozmowy z koleżankami i kolegami z Ośrodka, a przede wszystkim intensywne rozmowy i kontakty z rodzicami uczniów stały się punktem wyjścia do opracowania programu pracy z młodzieżą z autyzmem i niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym. Program niniejszy jest programem pilotażowym skierowanym do wąskiej grupy uczniów.
Najważniejszym i wiodącym założeniem programu jest rozwijanie samodzielności
i zaradności życiowej uczniów niezbędnych w dorosłym życiu.
Opracowany przeze mnie program opiera się na podstawie programowej dając możliwość poszerzania i ugruntowywania umiejętności, które ze względu na specyficzne potrzeby uczniów wymagają rozwinięcia i utrwalenia.
Niniejszy program został podzielony na 12 obszarów tematycznych:
1. Nawiązywanie poprawnych relacji z innymi ludźmi.
2. Zainteresowania i pasje.
3. Samodzielne robienie zakupów.
4. Dbanie o własne zdrowie i higienę.
5. Naczynia i sztućce ora sprzęty gastronomiczne.
6. Korzystanie z instrukcji (opracowywanych przy pomocy zdjęć, obrazków, itp.).
7. Sporządzanie posiłków z różnych surowców.
8. Organizowanie sobie czasu wolnego.
9. Poprawne zachowanie się w miejscach publicznych.
10. Korzystanie z transportu publicznego.
11. Jestem samodzielny w bliskim otoczeniu.
12. Poznawanie czynników zagrażających zdrowiu.

Powyższy program realizowany jest na zajęciach pozalekcyjnych w wymiarze 2 godzin tygodniowo.
Zajęcia odbywają się zarówno na terenie szkoły (np. w pracowni gospodarstwa domowego,
w łazience), jak również poza nią (sklep samoobsługowy, środki komunikacji miejskiej).
W trakcie realizacji programu duży nacisk położony jest na przygotowanie dla uczniów indywidualnych pomocy takich jak: plan dnia, albumy aktywności , systemy motywacyjne.

Uczniowie mają wprowadzone systemy komunikacji ( zdjęcia, pecs)
Uczniowie mają wprowadzone podpowiedzi wizualne obrazujące nabywanie nowych czynności
Uczniowie mają wprowadzone proste etykiety do globalnego czytania oraz gesty (pomóż, już, koniec, proszę, dziękuję, toaleta itp.)
Każdy uczeń ma swój plan, z którym pracuje, oraz ma indywidualny system motywacyjny (tabliczka żetonowa, ulubione smakołyki lub aktywności, czynności)

Przed przystąpieniem do realizacji programu przyjąłem, iż uczniowie po jego skończeniu zwiększą swoje kompetencje z zakresu samodzielności i zaradności życiowej czyli:
- potrafią współdziałać z innymi,
- potrafią posługiwać się planami aktywności,
- korzystają bezpiecznie z urządzeń technicznych,
- zwiększyli umiejętności w zakresie wstępnej obróbki warzyw, owoców ( krojenie, obieranie, ścieranie),
- zwiększyli swoje umiejętności w zakresie samodzielnego korzystania z toalety,
- właściwie dbają o higienę swojego ciała (prawidłowe mycie zębów, rąk),


Przeprowadzając badania uczestników po roku zajęć na podstawie kwestionariusza oceny postępów uczniów z wybranymi założeniami SAZ (Stosowana Analiza Zachowania), zauważono u dwóch uczniów znaczne podniesienie umiejętności z zakresu czynności samoobsługowych (korzystanie z narzędzi kuchennych takich jak: nóż, mikser, obieraczka, czajnik; jakości krojenia i obierania produktów spożywczych oraz poprawnego mycia zębów). Kolejnym obszarem, w którym zauważono zwiększenie kompetencji uczestników programu to obszar interakcji społecznych i socjalizacji w środowisku społecznym. Jeden z uczniów zaczyna samodzielnie inicjować i próbuje podtrzymywać poprawne relacje społeczne, dwaj pozostali reagują na polecenia i uwagi kierowane do nich. Zauważono również u nich wydłużony czas uwagi i koncentracji na wykonywanym zadaniu. W przypadku jednego ucznia nie nastąpił istotny progres. Prawdopodobną przyczyną niepowodzeń jest jeszcze dość duża labilność emocjonalna i podatność na dystraktory. Podobne informacje co do postępów uczniów uzyskałem z przeprowadzonych rozmów i wywiadu z rodzicami.
Obecnie w dalszym ciągu realizuje zajęcia według prezentowanego programu.
W wyniku ewaluacji nastąpiły drobne korekty, wśród których wymienić należy min: większa indywidualizacja planów pracy dla poszczególnych uczniów czy też zmienna forma zajęć (zwiększona ilość zajęć indywidualnych mająca za zadanie niwelowanie zachowań niepożądanych).
Podsumowując mogę z całą mocą powiedzieć, iż realizacja programu była i jest dla mnie wielkim wyzwaniem Mając jednak na uwadze szanse jakie możemy dać osobom ze spektrum autyzmu na „nowe życie” ten wysiłek jest wart naszej pracy. Moi uczniowie, to nie cyferki do statystyk, ale ludzie, wartościowe osoby , którym należy się szacunek i jak największa pomoc w kształtowaniu indywidualnej autonomii życiowej. Warto pamiętać, że każdy uczeń, bez względu na zaburzenie i stopień niepełnosprawności może odnieść sukces, a bardzo istotnym zadaniem nauczyciela jest niesienie pomocy w poradzeniu sobie z tym wyzwaniem.

Wyświetleń: 0


Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach Profesor.pl są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.