Petrarka – poeta miłości.
Uczeń:
- analizuje i interpretuje wybrane Sonety do Laury (90, 132), a zwłaszcza charakte-ryzuje adresata i podmiot liryczny, jego uczucia i emocje, sposób przeżywania mi-łości;
- charakteryzuje obraz miłości zawarty w Sonetach do Laury;
- opisuje wykreowany przez autora portret ukochanej;
- ocenia postawę podmiotu lirycznego;
- objaśnia funkcję różnych środków artystycznego wyrazu, w tym antytez i para-doksów;
- rozpoznaje sonet wśród innych gatunków poetyckich;
- analizuje i interpretuje teksty ikoniczne, będące kontekstem do omawianych utworów literackich.
Metody pracy
- praca z tekstem literackim
- praca z dziełem ikonicznym
- elementy wykładu
Tok lekcji
Część wprowadzająca
- Przypomnienie sylwetki Francesca Petrarki (2 min.)
Francesco Petrarka – poeta renesansowy, pisał zarówno po włosku (nazywanym wówczas – volgare – językiem pospolitym), jak i po łacinie. Studiował prawo w Bo-lonii i w Montpellier. Po śmierci ojca powrócił do Awinionu i postanowił zostać du-chownym – taka droga ze względu na rozległe beneficje kościelne jakie otrzymał, pozwalała mu na spokojne i dostatnie życie. Stan duchowny nie przeszkodził poe-cie w założeniu rodziny, w 1337r. urodził mu sie syn, jednak szczególnie silnie poe-ta był związany z córką, z której rodziną zamieszkał na starość. Petrarka wiele po-dróżował, pasjonował się filozofią, był badaczem i znawcą ksiąg klasycznych. Za wzór stawiał sobie twórczość Horacego, Cycerona i Owidiusza.
- Geneza Sonetów do Laury (3 min.)
Po pierwszych ślubach kapłańskich w dniu 6.04.1327r. był to Wielki Piątek, ujrzał w Kościele św. Klary 19 – letnią Laurę w „blasku młodości i urody”. Kobieta była już mężatką, co nie przeszkodziło Petrarce uczynić z niej swoją muzę, której pozostał wierny do śmierci.
- W jaki sposób spotkanie z Laurą zostało ukazane w Sonecie 3?
Porównanie miłości do niebezpieczeństwa (wojny), do nieustannej męki i niewoli, oczy (spojrzenie) Laury są bronią, która pokonała poetę a oczy zakochanego bramą dla uczucia, które wtargnęło do duszy, jak i dla łez, które są skutkiem zakochania.
- Na czym polega niezwykłość Laury w świetle Sonetu 335?
Epitety: jedna kobieta wśród tysiąca – podkreśla niezwykłość urody Laury. Jej uroda jest porównana do anioła – donna angelicata (pani anielska), jest także niedostęp-na dla podmiotu lirycznego, co podkreślają antytezy: Duch mój w niej tylko widział lód i żar piekielny. Obraz ukochanej nasuwa bohaterowi skojarzenie z niebem, jest wyższa, lepsza od życia ziemskiego donna angelicata (mój ziemski ciężar). Piękne ciało wybranki, piękne oczy, metafora czyste okno duszy, nasuwa poecie skojarze-nie ze śmiercią, miłość staje się cierpieniem.
Część główna
Temat lekcji Petrarka – poeta miłości.
Sonet 90 (10 min.)
- Opisz wygląd Laury i wskaż te elementy urody, które szczególnie zachwyciły poe-tę.
- Określ funkcję pytań retorycznych w 2 strofie.
- Scharakteryzuj uczucia i emocje podmiotu lirycznego.
Opis Laury zawiera liczne środki stylistyczne, które malują obraz niepowtarzalnej i szczególnej kobiety. Przeważają epitety: np. włosy złote, słodkie loki. Pojawiają się także pytania retoryczne (strofa II) np. Twarz była pełna współczucia: czy szczera?, które oddają wątpliwości podmiotu lirycznego ponieważ nie mógł odczytać uczuć Laury, a całe wydarzenie opisuje z perspektywy czasowej; przerzutnie Były to włosy złote, rozpuszczone/ W tysiącu słodkich loków ,krętych jasnych, Stąpanie jej nie było rzeczą ziemską,/Lecz anielskiego ducha; metafora słońce zwycięskie – podkreśla jej majestat. Postać ukochanej przypomina anielską istotę. Piękno ziemskie nie jest wieczne i przemija, jednak prawdziwe uczucie pozostaje (jest trwałe) podsumowu-je to metafora rana nie zdrowieje, pomimo upływu czasu od widzenia Laury, miłość do niej trwa. Wiersz należy do liryki bezpośredniej, filozoficzno – refleksyjnej, miło-snej.
Analiza Miniatury z XV w. (5 min.)
Sonet 132 (15 min.)
- Sformułuj główną myśl utworu.
Podmiot liryczny - nieszczęśliwie zakochany wyraża swoje uczucia i emocje.
- Określ funkcję pytań retorycznych w 1i2 strofie.
Podmiot liryczny prowadzi dialog sam ze sobą, stawiając sobie pytania o istotę mi-łości, o to jak ją przeżywa. Ukazuje miłość jako wielką tajemnicę, wskazuje jej dwoi-stą naturę (jednocześnie rani i uszczęśliwia, przynosi słodycz i gorycz). Poeta w 1 i 2 strofie nie używa zdań oznajmujących, ale odtwarza tok swojego myślenia poprzez zadawanie pytań, które ukazują go jako osobę wewnętrznie rozdartą i zagubioną. Ważne okazuje się pytanie o kwestię wolności w uczuciach, czy człowiek kocha bo chce, czy dlatego, że nie ma wyboru. Jeśli z mej woli płonę – czemu płaczę?/ Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament?
- Wskaż część opisową i część refleksyjną w sonecie. Wyjaśnij, co jest tematem części opisowej i jakie wynikają z niej refleksje.
Cześć opisowa (1 i 2 strofa), podmiot utworu przeżywa wewnętrzne katusze spo-wodowane nie jakimś ciężkim przeżyciem związanym z ukochaną (zdrada), co z samym kochaniem O śmierci żywa, radosna rozpaczy,/ Jaką nade mną masz moc! Oto zamęt.
- Wskaż środki poetyckiego wyrazu, które oddają charakter utworu.
Oksymorony: radosna rozpaczy, w zimie żar pali, w lecie mróz mnie chłodzi – ukazu-ją uczucia podmiotu lirycznego, jego zagubienie i sprzeczności, które nim targają. Podobną rolę odgrywają antytezy Jeśli z mej woli płonę – czemu płaczę?/ Jeśli wbrew woli – cóż pomoże lament? Ciekawa budowa dwóch pierwszych zwrotek. Każdy wers to osobne pytanie. Dominuje tryb warunkowy, te zabiegi obrazują nie-pokój podmiotu lirycznego, nie potrafi on zrozumieć miłości i jej objawów. Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz, co truje?/ Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego? Podmiot liryczny prawdopodobnie pierwszy raz się zakochał. Jest to dla niego no-we doświadczenie, nie wie co się z nim dzieje – z jednej strony czuje się szczęśliwy, „miłość dodaje mu skrzydeł”, z drugiej odczuwa niepokój i pustkę. To rozdarcie na-pawa go lękiem. Uczucia są na tyle sprzeczne, ze nie da się ich pogodzić. Podmiot liryczny staje bezradny wobec potęgi miłości, czuje się przy tym samotny i zagubio-ny (paradoks).
- Znajdź w utworze topos i określ jego funkcję.
Autor w Sonecie 132 przedstawia motyw miłości jako cierpienia. Nie można jej ogarnąć rozumem. Porównane do śmierci uczucie zdaje się być jak ona wszecho-becne i niemożliwe do przezwyciężenia. Poruszony jest też motyw ognia, który su-geruje, że miłość jest podobna do niszczącego żywiołu. Trzecia zwrotka zawiera metaforyczny obraz zagubienia, samotności i bezradności podmiotu lirycznego. Jest on porównany do samotnego, bezsilnego żeglarza, który stracił nadzieję na poprawę swojego losu. Jednak cierpienie jest pozorne i tak naprawdę w niezrozu-miałym uczuciu można odnaleźć szczęście.

- Wskaż zastosowane w wierszu paradoksy. Wyjaśnij czemu służą.
Paradoksy: miłość rani i uszczęśliwia Jeśli rzecz dobra – skąd gorycz co truje?/ Gdy zła – skąd słodycz cierpienia każdego? (antyteza)
miłość jako szczęście i niepokój W lekkiej od szaleństw, w ciężkiej od win łodzi/ Pły-nę nie wiedząc już sam, czego pragnę. (antyteza)
- Jak do miłości odnoszą się obecnie młodzi ludzie?
- Analiza obrazu Sandro Botticellego Młoda kobieta (5 min.)
- Podsumowanie ( 5 min.)
- Przedstaw obraz miłości, jaki wyłania się z sonetów Petrarki.
- Czym jest miłość według poety oraz w jaki sposób może ona zmienić sposób po-strzegania świata przez zakochanego?
- Wskaż dominujące w sonetach środki artystyczne. Jak sądzisz, co zadecydowało o wyborze przez poetę tych właśnie środków?
Praca domowa
Zinterpretuj Sonet 134 Petrarki. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij.
Przeczytaj fragment noweli Boccaccia Okrutny mąż.

Wyświetleń: 0