ELŻBIETA BURZYKOWSKA


PLANOWANIE PRACY REWALIDACYJNEJ Z UCZNIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM INTELEKTUALNIE
W STOPNIU LEKKIM



Spis treści

Rozdział I Niepełnosprawność w świetle literatury 3
1.1. Definicyjne ujęcie niepełnosprawności 3
2.1. Klasyfikacja niepełnosprawności umysłowej 5
1.3. Zakres i zasady prowadzenia zajęć rewalidacyjnych z osobami lekko niepełnosprawnymi intelektualnie 9
Rozdział II Badania własne – analiza 12
2.1. Identyfikacja problemów osoby badanej 12
2.2. Hipotetyczne założenia przyczyn oraz przebieg badanego zjawiska 13
2.3. Rozwój procesów poznawczych u badanego dziecka 14
2.4. Sukcesy i porażki w procesie edukacyjnym 14
2.5. Sposoby i metody pracy stosowane w pracy z dzieckiem 15
2.6. Funkcjonowanie w środowisku szkolnym 18
2.7. Środowisko rodzinne wobec problemów badanego dziecka 18
Rozdział III Wskazania do pracy rewalidacyjnej 20
3.1. Założenia ogólne 20
3.2. Założenia programowe 20
3.3. Preferowane metody i sposoby pracy 23
3.4. Wskazania dla nauczycieli 24
3.5. Wskazania dla rodziców 25
3.6. Konspekty zajęć rewalidacyjno-kompensacyjnych 26
Podsumowanie i prognozy 38
Spis literatury 44
Spis tabel 44









Rozdział I Niepełnosprawność w świetle literatury

1.1. Definicyjne ujęcie niepełnosprawności

Pierwszej próby określenia upośledzenia umysłowego podjął się Kraepelin. Użył terminu „oligofrenia, na grupę złożoną pod względem etiologii, obrazu klinicznego i zmian morfologicznych anomalii rozwojowych, która posiada wspólną podstawę patogeniczną, a mianowicie totalne opóźnienie rozwoju psychicznego” .
W Psychologii klinicznej pod redakcją Lewickiego czytamy: „oligofrenia jest to zahamowanie lub upośledzenie rozwoju psychicznego, wrodzone albo bardzo wcześnie nabyte prowadzące do zaburzeń w przystosowaniu społecznym” .
Edgar Doll, amerykański uczony wyróżnia 6 kryteriów i traktuje wszystkie w powiązaniu, gdy ma orzekać o niedorozwoju umysłowym. Na jego definicję składają się następujące elementy:
• niedojrzałość społeczna,
• spowodowana przez niską sprawność umysłową,
• o charakterze rozwojowym,
• nie przemijającą w miarę dojrzewania,
• pochodzenia konstytucjonalnego,
• nieodwracalną .
Wyjaśnia tę definicję jako:
• brak umiejętności utrzymania siebie bez uciekania się do pomocy środowiska,
• niski stopień rozwoju umysłowego,
• zahamowanie sprawności intelektualnych trwale i będące konsekwencją choroby lub urazu,
• niedorozwój umysłowy nie ulega zmianie, chociaż organizm dojrzewa pod względem fizycznym,
• ujawnia dziedziny, stan zahamowania rozwoju,
• stan ten jest nieodwracalny.
Heber w podręczniku terminologii i klasyfikacji niedorozwoju umysłowego stwierdza, iż przez niedorozwój umysłowy rozumie się niższą od przeciętnej sprawność intelektualną, która powstała w okresie rozwojowym i jest związana z jednym lub więcej zaburzeniami w zakresie: dojrzewania, uczenia się i społecznego przystosowania” .
W omawianej definicji przez istotnie niższy od przeciętnego, ogólny poziom funkcjonowania intelektualnego rozumie się poziom niższy od średniego o co najmniej jedno odchylenie standardowe od normy. W nowszych pracach przy stawianiu diagnozy oligofrenii bierze się pod uwagę dwa odchylenia standardowe.
Do postawienia diagnozy upośledzenia umysłowego nie wystarcza badanie testowe inteligencji dziecka i określenie niskiego ilorazu inteligencji. Należy poznać również zachowanie przystosowawcze. Grossman terminem zachowanie przystosowawcze określa efektywność lub stopień, w jakim jednostka realizuje wymogi niezależności osobistej i odpowiedzialności społecznej, właściwej dla jej wieku życia oraz środowiska. Odchylenia od normy w zachowaniu przystosowawczym mogą ujawniać się w różnych okresach rozwojowych i w różnych przejawach zachowań .
Według Marii Grzegorzewskiej istnieją dwa terminy dotyczących upośledzonych umysłowo. Są to:
• oligofrenia – niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub najwcześniejszego dzieciństwa, występuje tu zawsze wstrzymanie rozwoju mózgu i wyższych czynności nerwowych,
• otępienie – występuje później jako osłabienie, rozpad procesów korowych, uszkodzenie czynności umysłowych dotychczas pełnowartościowych .
O. Lipowski stwierdza, że upośledzenia umysłowego nie można rozpatrywać jako jednoznacznej postaci odchyleń od normy, gdyż różny jest zespół przyczyn i bardzo zróżnicowana fenomenologia, różne są także oceny upośledzonych umysłowo z punktu widzenia ich możliwości przystosowania społecznego.
2.1. Klasyfikacja niepełnosprawności umysłowej

Klasyfikacja upośledzeń umysłowych jest problemem złożonym. Istnieją różne kryteria: pedagogiczne, psychologiczne, medyczne, ewolucyjne, społeczne – które wpływają na różnorodność klasyfikacji. Kryterium pedagogiczne np. bierze pod uwagę możliwości wychowania i nauczania dzieci upośledzonych umysłowo. Dzieli je na cztery grupy:
• grupa 1: dzieci niewychowalne,
• grupa 2: dzieci prawie niewychowalne,
• grupa 3: dzieci wychowalne, ale niewyuczalne,
• grupa 4: dzieci wyuczalne .
Klasyfikacja psychologiczna uwzględnia pomiar stopnia rozwoju intelektualnego. Iloraz inteligencji (I. I.) według kryterium psychologicznego stanowi znaczący wskaźnik upośledzenia umysłowego. Traktowane jest jednak jako czynnik orientacyjny. Tradycyjna klasyfikacja wyróżniła trzy stopnie upośledzenia umysłowego. Są następujące:
• debilizm – najlżejszy stopień upośledzenia – I. I. 50 – 69,
• imbecylizm – średni stopień upośledzenia – I. I. 20 – 49,
• idiotyzm – najcięższa postać upośledzenia – I. I 0 – 19.
Inne kryteria ocen poszczególnych stopni niedorozwoju umysłowego stanowiły:
• badania zasobu słownego ( mowa – u idioty zupełny jej brak, u imbecyla bywała mętna, u debila na ogół normalna, choć skąpa),
• obserwacja ewolucji rozwoju oparta na porównywaniu poziomu inteligencji dziecka normalnego,
• badania wyników w nauce szkolnej .
Tradycyjny trzystopniowy podział zastąpiła klasyfikacja czterostopniowa. Została ona zaakceptowana i wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia od 1 stycznia 1968 r.:
Tabela 1. Klasyfikacja upośledzenia umysłowego
Stopień upośledzenia
Iloraz inteligencji
Pogranicze upośledzenia umysłowego
68 – 83
Upośledzenie umysłowe lekkie
52 – 67
Upośledzenie umysłowe umiarkowane
36 – 51
Upośledzenie umysłowe znaczne
20 – 35
Upośledzenie umysłowe głębokie
0 – 19
Źródło: Opracowanie własne na podstawie pozycji: Z. Sękowska, Pedagogika specjalna, PWN, Warszawa 2005, s. 34.

Podstawą powyższej klasyfikacji jest skala o średnicy 100 i odchyleniu standardowym 16. nowa klasyfikacja spowodowała korektę poglądów na zadania i organizację szkół specjalnych dla dzieci upośledzonych umysłowo. Stanowi ona podstawę planowania społecznego, nie może jednak przesądzać o potrzebach w zakresie usprawnienia dziecka. Klasyfikacja ta umożliwia porównanie ilorazów inteligencji uzyskanych w wyniku badania różnymi metodami. Zestawienia dokonano w tabeli 2.

Tabela 2. Klasyfikacja upośledzenia umysłowego według VIII rewizji Międzynarodowej Światowej Organizacji Zdrowia

Stopień rozwoju umysłowego Skala ilorazu inteligencji
Termana-Merill Wechslera Grace Arthur
Rozwój prawidłowy
84 – 100 85 – 100 84 – 100
Pogranicze upośledzenia
83 – 68 84 – 70 83 – 67
Upośledzenie umysłowe lekkie
67 – 52 69 – 55 66 – 50
Upośledzenie umysłowe umiarkowane
51 – 36 54 – 40 49 – 33
Upośledzenie umysłowe znaczne
35 – 20 – 32 – 16
Upośledzenie umysłowe głębokie
poniżej 20 – poniżej 16
Źródło: Opracowanie własne na podstawie pozycji: Z. Sękowska, Pedagogika … dz. cyt., s. 38 – 39.







Tabela 3 . Klasyfikacja upośledzenia umysłowego według klasyfikacji DSM – III – R
Stopień upośledzenia
Iloraz inteligencji
Lekki
50 – 55 do ok. 70
Umiarkowany
35 – 40 do 50 - 55
Znaczny
20 – 25 do 35 - 40
Głęboki
poniżej 20 lub 25
Źródło: Opracowanie własne na podstawie pozycji J. Wyczesany, Pedagogika upośledzonych umysłowo, Impuls, Kraków 2011, s. 38.
Wyróżnia się 4 grupy upośledzenia umysłowego odzwierciadlające stopień obniżenia sprawności intelektualnej: lekki, umiarkowany, znaczny, głęboki. Iloraz inteligencji jest wykorzystywany jako pomoc w rozróżnieniu tych stopni. Według Amerykańskiego Towarzystwa ds. Upośledzenia Umysłowego (1992) oraz Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (1994) „niedorozwój umysłowy charakteryzuje się istotnie niższym niż przeciętnym funkcjonowaniem intelektualnym, współwystępującym z istotnym ograniczeniem w zakresie dwóch lub więcej spośród następujących zdolności przystosowawczych: porozumienia się, samoobsługi trybu życia domowego, kontaktów społecznych, korzystania z dóbr społeczno-kulturowych, kierowania sobą, troski o zdrowie i bezpieczeństwo, zdolności szkolnych, oraz sposobu organizowania wolnego czasu i pracy” .


1.3. Zakres i zasady prowadzenia zajęć rewalidacyjnych z osobami lekko niepełnosprawnymi intelektualnie

Rewalidacja jest terminem często używanym zamiennie z pojęciem rehabilitacji. Pojęcie to oznacza długotrwałą działalność terapeutyczno-wychowawczą, a więc wielostronną stymulację, opiekę, nauczanie i wychowanie jednostek o zaburzonej percepcji rzeczywistości (czyli osób upośledzonych umysłowo, niewidomych i niesłyszących). Rewalidację można ogólnie określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych, zmierzające do najpełniejszego ich rozwoju.
Według M. Grzegorzewskiej zadania pracy rewalidacyjnej obejmują przywracanie zdrowia i umożliwienie rozwoju fizycznego, kompensowanie braków i uszkodzeń, akcję korygowania, usprawniania i dynamizowania, wykształcenie ogólne i zawodowe jednostki, jej rewalidację psychiczną i uspołecznienie. W stosunku do każdego rodzaju upośledzenia, działania te są inne, muszą być dostosowane do potrzeb i możliwości rozwojowych dziecka.
W każdym jednak przypadku punktem wyjścia i podstawą każdej działalności rewalidacyjnej w stosunku do jednostek upośledzonych umysłowo jest dokładne rozpoznanie stopnia, rodzaju i etiologii tego upośledzenia, a następnie dostosowanie pracy do sił i możliwości tych jednostek. A także zorientowanie się w zahamowanych przez upośledzenie potrzebach osób rewalidowanych, uwzględnienie w metodzie pracy typu układu nerwowego i stosowanie metod kompensacyjnych, korygujących, usprawniających i dynamizujących oraz zorientowanie się w charakterze oddziaływania środowiska na daną jednostkę upośledzoną .
W pracy z osobami upośledzonymi umysłowo, gdzie opieka, wychowanie i nauczanie ściśle związane są z rehabilitacją, obowiązują wszystkie podstawowe zasady wychowania, dydaktyki oraz terapii. Są to:
Zasada akceptacji - w myśl której dziecko upośledzone powinno być akceptowane nie jako „dziecko specjalne”, ale jako dziecko, które obarczone jest większymi trudnościami rozwojowymi i z racji tej specyficznej sytuacji ma inne potrzeby oraz prawo do szczególnej opieki i pomocy. Szkoła i społeczeństwo zobowiązane są wspierać je w rozwoju, zaś swoje wymagania dostosować do sił i możliwości wychowanka.
Zasada pomocy - mająca na celu pomóc dziecku w aktywizacji jego sił biologicznych, w usamodzielnieniu go, w przezwyciężeniu trudności rozwojowych oraz trudności wynikających z upośledzenia. Zasada ta ukierunkowana jest także na kształtowanie właściwej atmosfery i odpowiednich warunków wychowawczych w środowisku dziecka.
Zasada indywidualizacji - polegająca na dostosowaniu treści kształcących, metod, środków i organizacji nauczania do indywidualnych możliwości dziecka oraz uwzględnieniu jego własnego celu kształcenia (uwarunkowanego przez różne czynniki, jak uzdolnienia, sprzyjające okoliczności materialne czy środowiskowe).
Zasada terapii pedagogicznej - polegająca na wspieraniu działań terapeutycznych lekarza i współdziałaniu z psychoterapeutami przy równoczesnym prowadzeniu terapii pedagogicznej niezależnej od innych form leczniczych. Terapia ta realizowana jest na ogół w 3 fazach:
• przygotowawczej, zmierzającej do ustalenia na podstawie badań anamnestycznych osobniczych i środowiskowych możliwie dokładnej diagnozy trudności wychowawczych;
• oddziaływania na środowisko wychowawcze drogą poradnictwa, zmierzającego do korekty i polepszenia sytuacji wychowawczej, której dziecko przebywa;
• stosowania środków terapeutycznych przez odpowiednią organizację pracy w grupie wychowawczej, rozmowy indywidualne, terapię zabawową, itp.
Zasada współpracy z rodziną - to zasada wspólnego, uzgodnionego działania szkoły i domu, aby wspomagać każdy wysiłek dziecka istotny dla jego rozwoju. Wielkie znaczenie dla całokształtu oddziaływań rewalidacyjnych ma dobrze prowadzona pedagogizacja rodziców, która może przyczynić się do zmiany form postępowania rodziców z dzieckiem, a przez to do poprawy warunków rozwojowych .
Natomiast W. Dykcik wyróżnia następujące zasady pracy terapeutycznej:
Zasada akceptacji dziecka - takim, jakim ono jest.
Zasada podmiotowości i indywidualności łącząca się ściśle z poszanowaniem praw dziecka upośledzonego i jego możliwościami, potrzebami i oczekiwaniami oraz z partnerskim podejściem do niego we wszelkich działaniach rewalidacyjnych.
Zasada refleksyjności polegająca na systematycznym analizowaniu podjętych działań i twórczym modyfikowaniu ich w zależności od postępów w rozwoju dziecka.
Zasada systematyczności i konsekwencji dająca swym „uporządkowaniem działań” poczucie bezpieczeństwa, przewidywalność zdarzeń, a przez to szansę na przygotowanie się do nich oraz poczucie niezależności i wzmocnienie poczucia własnej wartości.
Zasada komfortu psychicznego wymagająca pozytywnych stosunków między dzieckiem upośledzonym a pedagogiem, terapeutą, odpowiedniego czasu prowadzenia zajęć i wykorzystywania optymalnych momentów (o szczególnej motywacji do podjęcia zajęć przez upośledzonego) jako istotnych wyznaczników efektywności pracy rewalidacyjnej.
Zasada liczenia się z innymi osobami uczestniczącymi w realizacji programu wychowawczego (uwzględnienie potrzeb, możliwości i oczekiwań rodziny oraz najbliższego dziecku kręgu osób) .













Rozdział II Badania własne – analiza

2.1. Identyfikacja problemów osoby badanej

Na podstawie badań przeprowadzonych w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej wydano opinię o potrzebie kształcenia specjalnego. U uczennicy zdiagnozowano niepełnosprawność intelektualną w stopniu lekkim.
Percepcja słuchowo-wzrokowa: Poprawnie różnicuje dźwięki z otoczenia i potrafi naśladować odgłosy zwierząt w zabawach dźwiękonaśladowczych, rozróżnia rytmy, zazwyczaj je wystukuje. Zapamiętuje linię melodyczną poznawanych piosnek i potrafi
je zaśpiewać. Rozpoznaje dźwięki różnych instrumentów. Dzieli wyrazy na sylaby i głoski, dokonuje poprawnej syntezy. Jednak sfera słowna jak i wykonawcza jest opóźniona. Dziewczynka posługuje się ubogim zasobem słownictwa czynnego, z trudem werbalizuje myśli i wyraża uczucia. Popełnia błędy w pisaniu ze słuchu i z pamięci.
Uczestniczy w zabawach muzyczno-ruchowych. Tańczy i klaszcze w rytm muzyki. Reaguje na sygnały muzyczne. Wykonuje ruchy zgodnie z poleceniem. Posiada stosunkowo dobrze rozwinięta umiejętność spostrzegania szczegółów. Czyta sposobem mieszanym sylabowo-wyrazowym, w przeciętnym tempie. Przekręca końcówki wyrazów czasami myli wiersze czytanego tekstu. Potrafi wymienić podstawowe informacje na temat samodzielnie przeczytanego, krótkiego tekstu. W pisaniu ze słuchu popełnia błędy, wynikają one z braku utrwalenia reguł i zasad pisowni. Nie różnicuje podstawowych części mowy- rzeczownik, czasownik, przymiotnik. Tylko z pomocą wykonuje działania pisemne. Nie rozumie istoty tabliczki mnożenia. Ma kłopoty z odczytywaniem liczb wielocyfrowych. Posiada ogromne braki w wiadomościach z geometrii. Lubi prace badawcze. Ma dobrą orientację w najbliższym otoczeniu. Potrafi wskazać prawą i lewą stronę. Lepi z plasteliny, wykonuje bransoletki z żyłek odpowiednio dobierając kolory, układa puzzle. Bierze udział w grach zespołowych i dobrze radzi sobie w grę w piłkę.
Uspołecznienie: Uczennica zna i stara się przestrzegać regulamin klasowy, reguły i normy występujące w grupie rówieśniczej. Dziewczynka słucha poleceń nauczyciela, zachowuje się bezpiecznie na ulicy podczas spacerów i wyjazdów. W miejscach publicznych zachowuje się we właściwy sposób. Podczas oglądania sztuki teatralnej, występów skupia uwagę. Nagradza oklaskami aktorów w kolegów występujących na uroczystości. Sama niechętnie bierze udział w takich wydarzeniach. Poprawnie pełni swój dyżur w klasie, odpowiada jej sytuacja, kiedy zostaje w klasie sama. Chętnie uczestniczy w zajęciach rewalidacji, czasami myślę, że dlatego iż całą uwagę skupiam tylko na niej. Stara się używać przyjętych społecznie form grzecznościowych. Nie jest nielubiana przez kolegów, ale poza jedną koleżanką wyraźnie unika towarzystwa rówieśników. Uczennica niechętnie odnajduje się w nowych sytuacjach, nie podejmuje czynności, które mogłaby wykonywać. Nie należy do żadnego koła, wolontariatu, nie identyfikuje się ze społecznością szkolną, Samorząd Szkolny to coś, co jej nie dotyczy. Mogłaby robić sama zakupy, ale nie robi, (że nie radzi sobie z obliczeniami pieniężnymi i może być przyczyną), jeżeli nie ma potrzebnej rzeczy na zajęcia nie stara się np. pożyczyć. Nie ma potrzeby integracji, specjalnie jej unika.
Zachowanie: Jest zamknięta w sobie, wycofana. W trakcie zajęć, nawiązuje kontakt słowny na dany temat. W trakcie naszych spotkań jest opanowana i wyciszona, potrafi zachować się adekwatnie do sytuacji. Wykonuje polecenia nauczyciela, współdziała w zakresie przyjętych obowiązków. Potrafi skupić uwagę. Respektuje własność innych. Zna i stosuje zwroty grzecznościowe. Sprawia wrażenie osoby skulonej, kiedy siedzi w ławce. Całkowicie samodzielna. Uczennica pracuje w grupie, angażuje się w prace zespołowe, ale nie zależy jej, aby np. jej grupa wygrała lub była najlepsza. W klasie przyjaźni się z jedną koleżanką, jest lubiana, chociaż ja określiłabym to raczej, że nie jest nielubiana. Nigdy nie jest złośliwa
w stosunku do kolegów z klasy, nawet w sytuacjach trudnych. Podczas przerw nie uczestniczy w zabawach z rówieśnikami. Czasami ma trudności w rozumieniu i interpretowaniu norm zachowania. Na ogół swoje emocje wyraża adekwatnie do sytuacji, ale rzadko się uśmiecha, nie potrafi cieszyć się tak po dziecięcemu, spontanicznie

2.2. Hipotetyczne założenia przyczyn oraz przebieg badanego zjawiska

1. Za późne podjęcie działań zmierzających do diagnozy problemów edukacyjnych dziecka.
2. Problemy rodzinne (alkoholizm rodziców) przyczyną opóźnionego rozwoju emocjonalno-społecznego.
3. Zaburzenia w funkcjonowaniu analizatorów słuchowego i wzrokowego oraz niski poziom inteligencji globalnej, przyczynami niepełnosprawności intelektualnej uczennicy.
4. Brak inicjatywy ze strony rodziców w celu udzielenia pomocy dziecku.
2.3. Rozwój procesów poznawczych u badanego dziecka

• Zaburzenia w przebiegu rozwoju funkcji intelektualnych.
• Inteligencja globalna na poziomie niepełnosprawności w stopniu lekkim (na podstawie Testu WISC – R).
• Sfera słowna i wykonawcza rozwijające się z opóźnieniem.
• Wąski zakres wiedzy poznawczej i ubogi zasób słownictwa czynnego.
• Trudności w werbalizacji myśli.
• Niski poziom rozumowania arytmetycznego.
• Trudności w rozumieniu i interpretowaniu norm i zachowań społecznych.
• Obniżona zdolność przestrzennego organizowania materiału niewerbalnego.
• Zdolność do logicznego myślenia i rozumowania przez analogie w oparciu o materiał bezsłowny – na podstawie testu M. Ravena – poniżej norm przewidzianych dla dziecka.
• Analizator wzrokowy funkcjonuje poniżej wieku fizjologicznego uczennicy.
• Rozwój emocjonalno-społeczny przebiega z opóźnieniem. Poziom dojrzałości społecznej wg skali Dolla, odpowiada wiekowi 10,3 lat (uczennica ma 12 lat).
2.4. Sukcesy i porażki w procesie edukacyjnym

Sukcesy uczennicy w procesie edukacyjnym:
• poziom graficzny pisma w normie.
• umiejętność czytania.
Porażki uczennicy w procesie edukacyjnym:
• błędy w pisaniu ze słuchu, wynikające z braku utrwalenia reguł i zasad poprawnej pisowni oraz wynikające z zaburzenia w percepcji słuchowej,
• wolne tempo czytania,
• braki w wiedzy z gramatyki języka polskiego – brak umiejętności różnicowania podstawowych części mowy
• brak umiejętności wykonywania działań sposobem pisemnym,
• brak znajomości tabliczki mnożenia,
• trudności w odczytywaniu liczb wielocyfrowych,
• braki w wiedzy i umiejętnościach z geometrii.

2.5. Sposoby i metody pracy stosowane w pracy z dzieckiem

Podstawą pracy terapeutycznej są metody czynnościowe, które zaspakajają najważniejsze potrzeby dziecka poprzez: działania, przeżywanie, odkrywanie, poznawanie.
Metodami wspomagającymi proces terapeutyczny dzieci niepełnosprawnych, w tym również niepełnosprawnych w stopniu lekkim są m.in.:
• Ruch Rozwijający - Weroniki Sherborne,
• Metoda Dennisona,
• Metoda N. C. Kepharta,
• Metoda Glenna Domana,
• Metoda Dobrego Startu - zmodyfikowana przez M. Bogdanowicz.
Jedną z metod terapeutycznych o szerokich możliwościach zastosowania z dziećmi jest Metoda Ruchu Rozwijającego opracowana przez Weronikę Sherborne. Jest to metoda niewerbalna, uaktywniająca język ciała i ruchu. Główna idea metody zawarta jest w tezie, że posługiwanie się ruchem rozwijającym świadomość własnego ciała, świadomość przestrzeni
i działania w niej, a także umiejętność i potrzebę dzielenia jej z innymi ludźmi prowadząca do nawiązywania z nimi bliskiego kontaktu służy rozwojowi dziecka i może być wykorzystana w terapii zaburzeń rozwoju. Założenia metody opierają się na naturalnych potrzebach dziecka. Odpowiadają etapom kształtowania się umiejętności związanych z ruchem, umożliwiających lepsze poznanie otoczenia poprzez zdobywanie indywidualnych doświadczeń opartych na kształtowaniu nowych umiejętności w zakresie rozwoju fizycznego, psychicznego .
Głównym założeniem terapii jest zdobycie przez dziecko świadomości własnego ciała rozwijanej równolegle z usprawnianiem ruchowym. Przez dopływ wiadomości o własnym ciele, jego użyciu w sposób adekwatny do możliwości percepcji i potrzeb dziecka, następuje kształtowanie umiejętności społecznych, eksploratywnego działania, doprowadzającego do poczucia świadomości przestrzeni i działania w niej.
W swoim programie ćwiczeń ruchowych Weronika Sherborne wyróżnia następujące grupy ćwiczeń:
• ćwiczenia prowadzące do poznania własnego ciała,
• ćwiczenia pomagające zdobyć pewność siebie i poczucie bezpieczeństwa w otoczeniu,
• ćwiczenia ułatwiające nawiązywanie kontaktu i współpracy z partnerem i grupą,
• ćwiczenia twórcze .
Wymienione ćwiczenia mogą występować w różnych formach, jako zajęcia indywidualne, w parach lub grupowe. Zakres każdego ćwiczenia może być mniej lub bardziej rozszerzony zgodnie z potrzebami, stopniem zaawansowania, możliwościami.
Na przykład dzieci upośledzone umysłowo wymagają wielu ćwiczeń prowadzących do poznania ciała, przestrzeni, koncentracji, rozwoju, siły oraz nawiązania kontaktów .
Metoda P. A. Dennisona to metoda zwana kinezjologią edukacyjną lub "gimnastyką mózgu" składa się z prostych, sprawiających przyjemność ćwiczeń ruchowych, które zwiększają u uczniów umiejętność uczenia się całym mózgiem. Ćwiczenia te ułatwiają wszelkiego rodzaju uczenie się, ale są szczególnie skuteczne w odniesieniu do nauki szkolnej. Ćwiczenia ruchowe zawarte w gimnastyce mózgu, umożliwiają uczniom włączenie tych części mózgu, które były dla nich uprzednio niedostępne. Zmiany zachowania i zmiany w zakresie uczenia się niejednokrotnie bywają natychmiastowe i głębokie, gdy dzieci odkrywają, w jaki sposób można odbierać informacje i wyrażać siebie.
Wyjaśniając zasadę działania Kinezjologii Edukacyjnej, Dennison opisuje funkcjonowanie mózgu w trzech wymiarach: lateralności, ześrodkowania, koncentracji.
Wymiar lateralności to możliwość skoordynowanego działania obu półkul jednocześnie, szczególnie w linii pola środkowego. Ta funkcja ma fundamentalne znaczenie dla umiejętności czytania, pisania, komunikacji, dla płynności ruchów całego ciała jednocześnie i możliwości uczenia się i poruszania jednocześnie.
Wymiar ześrodkowania jest możliwością koordynacji górnych i dolnych części mózgu. Ta zdolność jest związana z emocjami, ich ekspresją, odczuwaniem, relaksacją. Odpowiada za poczucie bezpieczeństwa, organizuje działania.
Wymiar koncentracji to skoordynowane działanie przednich i tylnych części mózgu. Jest związany z uczestnictwem, skupieniem uwagi, zrozumieniem naszych informacji w kontekście poprzednich doświadczeń. Ludzie pozbawieni tej zdolności mają zaburzoną uwagę i trudności w rozumieniu .
Metoda N. C. Kepharta ma na celu poprawę poziomu rozwoju dziecka, ale kładzie większy nacisk na konkretne wybiórcze zaburzenie, które zakłóca funkcjonowanie całości.
Metoda ta ma duże znaczenie w procesie terapeutycznym stosowanym wobec dzieci wykazujących zaburzenia rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych. Szczególnie ważne jest doskonalenie mechanizmu percepcyjno-motorycznego, kojarzenie danych sensorycznych z ruchowymi, bowiem pozwoli to sprostać różnorodnym wymogom sytuacji. Stąd też dziecko
od najwcześniejszych lat powinno manipulować rzeczami i własnym ciałem. Musi ono między innymi wypróbować wszystkie możliwe reakcji mięśniowe, do których jest zdolne.
Wiąże się to z odkrywaniem zakresu swoich możliwości ruchowych. Celem metody jest wykrycie w zakresie jakich sprawności nastąpiło "załamanie procesu rozwojowego ".
Metoda Glenna Domana to nauka globalnego czytania. Według twórcy tej metody
opanowanie umiejętności czytania stanowi przełomowy moment w życiu człowieka. Nauka ta wymaga od dziecka wszystkich sił psychicznych, całkowitego zaangażowania nie tylko procesów intelektualnych, lecz także emocjonalnych. "Czytanie jest jedną z najważniejszych funkcji ludzkiego mózgu - ze wszystkich stworzeń na ziemi tylko ludzie umieją czytać, jest to także jedna z najważniejszych funkcji w życiu, ponieważ cała nauka opiera się na umiejętności czytania". G. Doman traktuje naukę czytania jako element dziecięcej zabawy. Stąd pochodzi nazwa koncepcji - zabawa w czytanie. Proces nauki czytania globalnego metodą Domana przebiega z użyciem tzw. bitów informacji czyli są to starannie przygotowane białe kartoniki (10 cm wysokości, 60 cm szerokości), na których napisane jest słowo w kolorze czerwonym np.: mama. Kolor czerwony ponieważ, ten kolor przyciąga wzrok małych dzieci .
Metoda Dobrego Startu opiera się jest jednoczesnym rozwijaniu funkcji językowych, spostrzeżeniowych (wzrokowych, słuchowych, dotykowych, kinestetycznych i motorycznych) oraz współdziałanie między tymi funkcjami czyli integracja percepcyjno-motoryczna.
Celem metody jest równoczesne usprawnianie czynności analizatorów, kształcenie lateralizacji, orientacji w schemacie ciała i przestrzeni, usprawnianie percepcji, uwagi, pamięci, wyobraźni słuchowej i wzrokowej, motoryki i koordynacji wzrokowo-słuchowo--ruchowej. Dzięki temu dziecko jest zdolne do prawidłowej orientacji czasowo - przestrzennej, coraz lepiej organizuje ruchy dowolne, lokalizując je w określonej przestrzeni i czasie, co znacznie ułatwia naukę pisania. Metoda ta kształci również zdolność rozumienia i posługiwania się symbolami abstrakcyjnymi, co ma znaczenie w nauce pisania, czytania i liczenia. uczy współdziałania i nawiązywania kontaktów społecznych dzieci z zaburzeniami emocjonalnymi i zaburzonym przystosowaniem społecznym. Ćwiczenia prowadzą do większej harmonii rozwoju psychoruchowego wyższego poziomu rozwoju i współdziałania funkcji intelektualnych (mowy, myślenia) i instrumentalnych (spostrzeżeniowo - ruchowych). MDS korzystnie oddziałuje również na rozwój mowy dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim .

2.6. Funkcjonowanie w środowisku szkolnym

Agata w relacjach z rówieśnikami jest nieśmiała, często wręcz wycofana. Ma jedną bliską koleżankę. Rzadko się uśmiecha. Nie chce brać udziału w wycieczkach, wydarzeniach klasowych. W dalszym ciągu brakuje jej zeszytów ćwiczeń. Jest schludnie ubrana, przynosi kanapki.
Dziewczynka w rozmowach z wychowawcą nie kryje tego, że w domu są przejawy agresji, że widuje rodziców w stanie upojenia alkoholowego. Mówi o tym w sposób prosty, wręcz dosadny.

2.7. Środowisko rodzinne wobec problemów badanego dziecka

Uczennica urodziła się i wychowuje w pełnej rodzinie. Wraz z rodzeństwem i rodzicami mieszka w domu jednorodzinnym Warunki bytowe rodziny są wystarczające, w pokojach mieszczą się podstawowe urządzenia, meble. Agata posiada własny pokój. Sytuacja finansowa rodziny jest średnia, rodzice utrzymują się z pracy w gospodarstwie rolnym, ale mają na utrzymaniu troje uczących się dzieci. Rodzice posiadają podstawową wiedzę na temat niepełnosprawności córki. Matka traktuje dziecko jak dwoje pozostałych, ojciec nie do końca rozumie, na czym polega niepełnosprawność dziecka. Matka obawiała się jego reakcji na temat niepełnosprawności córki. Prawdopodobnie było to też przyczyną zaniedbania matki wobec dziecka – mimo licznych sugestii nauczycielki uczącej dziecko w klasach I – III – nie doprowadziła do zdiagnozowania przyczyn problemów edukacyjnych dziecka. Rodzice dziewczynki to zdiagnozowani alkoholicy mający za sobą po kilka nieudanych prób leczenia choroby.
W domu dochodzi do awantur, aktów przemocy, ( ojciec bije matkę, założona „niebieska karta”), których świadkiem niestety jest Agata. Dziewczynka jest bardzo związana z matką. Emocjonalnie reaguje np. na spotkanie z nią np. w szkole (tuli się, obejmuje za kolana, nie zwracając uwagi na otoczenie). Często sprawdza, co dzieje się z matką, prosząc o telefony do domu w trakcie przebywania w szkole. Argumentuje to rzekomym bólem brzucha, który mija zaraz po tym, jak wraca do domu. Uczennica niechętnie mówi o relacjach ze starszym rodzeństwem (brat 18 lat, siostra 16 lat). Jedyną osobą w której ma wsparcie jest mama.


















Rozdział III Wskazania do pracy rewalidacyjnej

3.1. Założenia ogólne

W pracy rewalidacyjnej z uczennicą najważniejsze są:
• umożliwienie zdobycia wiedzy i umiejętności na miarę jej możliwości,
• pomoc w kształtowaniu aktywnej postawy wobec wyzwań,
• uczenie samoakceptacji oraz rozpoznawania swoich mocnych i słabych stron.
• wdrażanie do budowania relacji z rówieśnikami i aktywnym uczestnictwie w życiu klasy i szkoły, na równi z innymi uczniami.
3.2. Założenia programowe

Zakres działań Zastosowane ćwiczenia

Utrwalenie pojęć z zakresu gramatyki (język polski) • przypomnienie poznanych części mowy;
• wyszukiwanie podstawowych części mowy w zdaniu i tekście;
• odmiana wyrazów i utrwalenie podstawowych pojęć gramatycznych;
• wyszukiwanie w prostym zdaniu grup podmiotu i orzeczenia;
Kształtowanie umiejętności czytania ze zrozumieniem (wszystkie zajęcia ze szczególnym naciskiem na zajęcia rewalidacyjne) Ciche czytanie tekstu oraz układanie do niego pytań;
• szukanie w nim odpowiedzi na pytania;
• opowiadanie przeczytanego tekstu;
• układanie planu wydarzeń;
• rysowanie ilustracji do tekstu;
• wykonanie opisanego w tekście zadania;
Doskonalenie umiejętności dokonywania analizy tekstu (wszystkie zajęcia)


• analiza i rozwiązywanie zadań tekstowych;
• wyciąganie wniosków;
• wyszukiwanie w tekście odpowiedzi na pytania;
• układanie planu do tekstu;
• wyszukiwanie i zaznaczanie poszczególnych części mowy w zdaniach;

Kształtowanie myślenia abstrakcyjnego (wszystkie zajęcia) • wyszukiwanie przenośni i morałów
np. w bajkach, wierszach;
• rozmowa na tematy związane z uczuciami takimi jak marzenia, miłość, tęsknota itp.;
• rozwiązywanie tekstowych zadań matematycznych;
• obliczanie czasu;
Doskonalenie umiejętności kojarzenia faktów (wszystkie zajęcia) • wyciąganie wniosków z przeczytanych tekstów;
• rozwiązywanie zadań tekstowych z matematyki;
• porównywanie przedmiotów, obrazków itp.
• rozwiązywanie zagadek i krzyżówek;
Wyrabianie umiejętności wyciągania logicznych wniosków. • rozwiązywanie tekstowych zadań matematycznych;
• uzasadnianie postępowania bohatera tekstu;
• wyjaśnianie powodów zaistnienia niektórych zdarzeń i zjawisk przyrodniczych;
• dokończenie treści czytanki;
• zastosowanie gier dydaktycznych;
Kształtowanie umiejętności skupienia uwagi na dłuższy czas. • słuchanie czytanego głośno tekstu;
• samodzielne wykonywanie zadań;

Ćwiczenie umiejętności poprawnego wykonywania obliczeń matematycznych. • ćwiczenie tabliczki mnożenia;
• ćwiczenie obliczeń pisemnych;
• dodawanie i odejmowanie ułamków;
• obliczanie obwodu i pola figur na podstawie wzoru;
• zależności metryczne w prostych figurach geometrycznych z uwzględnieniem koła, okręgu, promienia i średnicy;
• odczytywanie wagi, czasu, długości i liczenie pieniędzy;

Doskonalenie podstawowych wiadomości przyrodniczych. • wyszukiwanie miejsc na mapie i odczytywanie z mapy nazw np. oceanów, lądów itp.;
• wskazywanie kierunków świata;
• rozpoznawanie podstawowych roślin i zwierząt i określanie ich cech i znaczenia; wyszukiwanie w atlasach wiadomości przyrodniczych;

Kształtowanie zmysłu artystycznego. • wykonywanie prac ciekawymi technikami;
• naklejanie gotowych elementów;
• analiza wykonanych prac;
• śpiewanie piosenek;
Wyrabianie umiejętności wypowiadania się w obecności innych.
• przygotowanie wypowiedzi ustnych na lekcje;

Kształtowanie umiejętności wyrażania swoich emocji
• analiza opowiadań i baśni;
• ocena postępowania bohaterów, szukanie prawidłowych rozwiązań.

Źródło: Opracowanie własne

3.3. Preferowane metody i sposoby pracy

• W pracy z dziewczynką należy omawiać niewielkie partie materiału, o małym stopniu trudności oraz pozostawić więcej czasu na utrwalenie, nie czekać tylko podchodzić do uczennicy w trakcie pracy samodzielnej w celu udzielenia wskazówek, gdyż sama o nie poprosi.
• Wykorzystać należy możliwie najskuteczniej jej mocne strony: dobrze rozwiniętą umiejętność spostrzegania wzrokowego szczegółów, fakt, że dość dobrze skupia uwagę na słuchaniu, potrafi zorganizować sobie pracę, wie, że jej problemem głównym jest matematyka i ma właściwą motywację do uzupełnienia braków. Na zajęciach w klasie wstydzi się, że nie potrafi, jest w trudnym wieku dla dziewczynki. W trakcie zajęć rewalidacyjnych powinna nie mieć takich oporów, lub łatwiej je pokonywać.
• W pracy nad uspołecznieniem dziecka wykorzystać fakt, że dość dobrze i chyba chętnie czyta, (jeżeli nie musi tego robić głośno, przy rówieśnikach) i wykorzystywać bajki terapeutyczne, które będzie ilustrować i komentować w trakcie ukierunkowanej rozmowy.
• Ogromna rola jest tu dla wychowawcy klasowego i wszystkich nauczycieli uczących w klasie Agaty. Rewalidacja Agaty to nie tylko moje zajęcia, uczęszcza przecież do normalnej klasy i to do nauczycieli uczących poszczególnych przedmiotów kierować trzeba prośbę o w miarę jak najlepsze dobranie metod do pracy indywidualnej na zajęciach z zespołem klasowym. Szczególnie w edukacji przyrodniczej i edukacji matematycznej. Wiąże się to z trudnościami, jakie Agata przejawia w zakresie złożonych strategii poznawczych i abstrakcyjnego myślenia.. Należy stosować takie strategie pomocy uczniowi, które umożliwią mu zrozumienie istoty zadnia lub zagadnienia. Służyć temu mogą odpowiednie metody pracy (problemowa, zadawania pytań, praktycznego działania czy oparta na przeżywaniu), środki dydaktyczne: modele, filmy, plansze, interaktywne wizualizacje itp.
• Agata żyje w świecie telewizji, którą ogląda często. Ważny jest dobór form pracy, wiadomo już, że woli pracę w małych grupach. W obszarze edukacji matematyczno-przyrodniczej istotną rolę spełniają eksperymenty i doświadczenia, które w edukacji uczniów upośledzeniem umysłowym pełnią szczególną rolę. Dają możliwość odkrywania związków między zjawiskami, kształtują postawę poszukującą oraz pozwalają rozwijać podstawowe procesy psychiczne, a głównie myślenie logiczne. Agata dobrze skupia uwagę i jest pozytywnie nastawiona do sytuacji badawczych.

3.4. Wskazania dla nauczycieli

• Dostosowanie wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych uczennicy.
• Omawianie niewielkich partii materiału o mniejszym stopniu trudności.
• Wydłużenie czasu na odpowiedź i przeczytane lektury.
• Podawanie poleceń w prostszej formie.
• Unikanie trudnych, czy bardzo abstrakcyjnych pojęć.
• Częste odwoływanie się do konkretu, przykładu.
• Unikanie pytań problemowych, przekrojowych.
• Większa ilość czasu i powtórzeń na opanowanie materiału.
• Mobilizowanie uczennicy do większej aktywności poznawczej.
• Stosowanie wzmocnień pozytywnych.
• Podchodzenie do uczennicy w trakcie samodzielnej pracy w celu udzielenia dodatkowych wskazówek.
• Powtarzanie i utrwalanie z uczennicą materiału programowego realizowanego na zajęciach lekcyjnych.
• Nadzór i kontrola efektów pracy.
3.5. Wskazania dla rodziców

Poniżej znajdują się autorskie wskazania dla rodziców w formie prośby:
„ Oddaliście Państwo pod moją opiekę swój największy skarb – córkę, zapewniam, że zrobię wszystko, aby jej pomoc w pokonaniu trudności, jakie napotyka w szkole, ale liczę na Wasza współpracę. Ktoś powiedział, że „ ojcem i matką może być każdy, trzeba być KIMŚ, aby stać się MAMĄ i TATĄ. Państwo dla swojej córki jesteście KIMŚ, mówi o Was „mama” i „tata”.
Wykorzystajcie to i proszę abyście:
• Wzięli pod uwagę fakt, iż Agata jest w wieku, kiedy przestaje być dzieckiem a staje się nastolatką, to bardzo trudny wiek, spada samoocena, dziewczynki wydają się sobie mało atrakcyjne, pojawia się huśtawka nastrojów, wzrasta potrzeba akceptacji przez rówieśników, zmienia się hierarchia wartości.
• wspierali ją we wszystkich jej działaniach.
• Pamiętali, że jeżeli zrobi coś źle, nie róbcie z tego problemu, ale też nie lekceważcie, pomóżcie nie popełnić błędu następnym razem.
• Spędzali z córką jak najwięcej czasu, angażujcie ją w prace domowe, chwalcie, dzięki temu poczuje się ważna i potrzebna.
• Rozmawiali z nią o problemach, dziecko w tym wieku bardzo wiele rozumie, poczuje się ważna.
• Pamiętali, że problemy w szkole to nie jest jej wina, to niczyja wina, ale należy jej pomóc - problemy nie znikną od razu, potrzeba czasu, niektóre mogą nie zniknąć w ogóle, ale to nie znaczy, ze Agata jest gorsza,
• Zaczęli odrabiać z nią zadania domowe, ona może nie chcieć, ale proszę pytać o to, co ma zadane, w miarę możliwości sprawdzić jak wykonała zadanie.
• Zwracali większą uwagę na to ile czasu córka spędza przed telewizorem i co ogląda.
• Kontaktowali się często ze mną i nauczycielami uczącymi, my mamy wiele dobrego do powiedzenia na temat Waszej córki”.

3.6. Konspekty zajęć rewalidacyjno-kompensacyjnych

Konspekt 1.
TEMAT: Święto kobiet - laurka matematyczna. Usprawnianie wykonywania operacji matematycznych i motoryki małej.
Zajęcia prowadzone są od godziny 14.15 do godziny 15.15 - jest to istotne przy doborze metod pracy. Dziewczynka po siedmiu lekcjach z klasą jest już zmęczona, należy pobudzić jej zmysły do efektywniejszej pracy. Według mnie doskonale sprawdzają się w takim przypadku elementy Metody Dennisona
CELE OGÓLNE:
• usprawnianie wykonywania operacji matematycznych (dodawanie i odejmowanie w zakresie 100, porządkowanie liczb),
• usprawnianie motoryki małej.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
• wskazać w kalendarzu dzień 8 marca,
• dodawać i odejmować sposobem pisemnym w zakresie 100,
• porządkować liczby rosnąco,
• dopasowywać kształty kwiatów w bukiecie według klucza matematycznego,
• naśladować czynności wykonywane przez kobiety,
• ułożyć życzenia z rozsypanki wyrazowej według klucza matematycznego i je przeczytać,
• zapisać swoje imię i nazwisko,
• złożyć życzenia zgodnie z zasadami savoir vivre,
METODY PRACY:
• Pozycja Cooka, Słoń, Akumulator – elementy Metody Dennisona
• aktywizujące – praca z kalendarzem,
• czynne: ćwiczeń praktycznych, samodzielnych doświadczeń,
• twórcze: naśladowanie czynności wykonywanych przez kobiety – elementy Metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz,
• wzmocnień pozytywnych.
FORMY PRACY: indywidualna
TREŚCI: zgodne z programem opracowanym na podstawie orzeczenia poradni PPP
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: karty pracy, klej, nożyczki, liczydła, kalendarz, karty pracy, wycinanki kwiatowe, karteczki z wynikami działań i życzeniami
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Wstęp:
• przywitanie
• wykonanie ćwiczeń mających na celu przywrócenie koncentracji i pobudzenie całego organizmu - elementy Metody Dennisona
2. Wprowadzenie do tematyki zajęć:
• praca z kalendarzem – przypomnienie nazw miesięcy, podział roku na kwartały, ustalenie odpowiedzi na pytanie jakie ważne wydarzenia mają miejsce w marcu. Oczekuje się, ze dziewczynka opowie iż: zaczyna się wiosna, w naszej szkole jest Święto Patrona, Dzień Kobiet
3. Wykonanie laurki matematycznej:
• wykonywanie działań sposobem pisemnym – po wcześniejszym przypomnieniu rzędów cyfr jedności i dziesiątek uczennica pisemnie oblicza pięć przykładów, dodaje i odejmuje pisemnie,
• wyszukanie kwiatków z określonym wynikiem,
• dopasowywanie wyników działań i kształtów na kwiatach do bukietu – uczennica wyszukuje odpowiadający wynikom kwiat w bukiecie.
4. Zabawa ruchowa- naśladowanie czynności wykonywanych przez kobiety – najpierw ja naśladuję czynność a uczennica ją odgaduje, potem zamieniamy się rolami
5. Układanie życzeń z rozsypanki wyrazowej według klucza matematycznego:
• wykonanie działań sposobem pisemnym,
• wyszukanie karteczek z określonym wynikiem,
• uporządkowanie karteczek z liczbami rosnąco,
• odwrócenie karteczek na drugą stronę według ustalonego porządku liczb,
• odczytanie życzeń i wklejenie ich do laurki,
• podpisanie życzeń imieniem i nazwiskiem.
6. Praktyczne ćwiczenie składania życzeń z okazji Dnia Kobiet
7. Podsumowanie lekcji i ocena pracy ucznia

Konspekt 2.

TEMAT: Rozwijanie spostrzegawczości i koncentracji uwagi- w oparciu o figury geometryczne.
CELE:
• rozwijanie spostrzegawczości,
• wydłużanie czasu koncentracji uwagi,
• doskonalenie percepcji wzrokowej,
• rozwijanie wiedzy dotyczącej figur geometrycznych,
• motywowanie i zachęcanie ucznia do aktywności,
• utrwalenie orientacji w przestrzeni,
• rozwijanie sprawności manualnej
METODY PRACY: praktycznego działania, oglądowa, zabawowa
FORMA PRACY: indywidualna
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: karty pracy ucznia, różne figury geometryczne, kartki z figurami do wycięcia.
PRZEBIEG ZAJĘĆ:
• Swobodna rozmowa z uczniem.(Stworzenie pozytywnej atmosfery).
• Rozwiązanie rebusu, który odkryje temat zajęć. Załącznik 1. (Hasło- figury geometryczne).
• Rozmowa na temat znanych uczniowi figur geometrycznych. (Uczeń wymienia nazwy figur geometrycznych, które zna. Wzbogacanie wiedzy ogólnej).
• Nauczyciel układa przed uczniem różne figury geometryczne np. trójkąt, kwadrat, prostokąt i koło. Prowadzący prosi ucznia o wskazanie wybranych przez niego figur. Ponadto uczeń opowiada, czym różni się ona od pozostałych. (Wzbogacanie wiedzy na temat cech figur geometrycznych).
• Rozwiązywanie zadania z karty pracy. Zadaniem ucznia jest pokolorowanie
i policzenie takich samych figur. Załącznik 2. (Rozwijanie spostrzegawczości).
• Uczeń dostaje kartkę z pustym kwadratem, jego zadaniem jest słuchanie poleceń nauczyciela i odwzorowanie ułożenia figur geometrycznych z kartki nauczyciela. Później nauczyciel z uczniem zamieniają się rolami. Załącznik 3.
(Stosowanie zwrotów w prawym górnym rogu, na środku…… Utrwalenie orientacji
w przestrzeni oraz percepcji wzrokowej).
• Układanie rysunku geometrycznego. Uczeń otrzymuje kartkę z różnymi figurami geometrycznymi. Jego zadaniem jest nazwać te figury, policzyć ich ilość oraz wyciąć je i ułożyć rysunek. Gotowy rysunek przykleja na osobną kartkę Wzór rysunku, który ma wykonać, dostaje na osobnej kartce. Załącznik 4. (Rozwijanie spostrzegawczości, sprawności manualnej, staranności, koordynacji wzrokowej, umiejętności logicznego myślenia).
• Podsumowanie pracy ucznia, wywieszenie jego pracy na gazetce. (Pochwała aktywności, zachęta i motywowanie do dalszej pracy).

Wyświetleń: 0