Przedszkolak ma naturalną potrzebę zabawy i umiejętność kreowania wirtualnego świata. Spontaniczna aktywność uczy współdziałania, obcowania z ludźmi, twórczego wykorzystania przedmiotów. Sztuka wymyka się schematom, z tego właśnie względu jej odbiór jest łatwo przyswajalny dla otwartego umysłu dziecka, którego żywiołowość obfituje w różnorodne formy ekspresji (operowanie dźwiękiem, mimiką, gestem, tańcem, śpiewem, odtwarzaniem ruchów). Instynktowne działania są źródłem satysfakcji, zaspokajają wewnętrzne potrzeby, będąc zarazem doskonałym sposobem na gromadzenie wiedzy o otaczającym świecie, normach nim rządzącymi i sferze aksjologicznej, która jest nieodzowna w doświadczaniu. Twórczość teatralna stymuluje wszechstronny rozwój i uwrażliwia na piękno. Wizja przedszkola, jak również powyższe spostrzeżenia skłoniły mnie do promowania form aktorskich wśród naszych wychowanków.
Założenia programowe
Program edukacji teatralnej powstał z myślą o tradycjach i potrzebach Przedszkola Miejskiego „Akademia Małych Zuchów” w Iłowej. Zgodnie z nimi dziecko staje się odbiorcą i nadawcą sztuki od najmłodszych lat. Własna praktyka pedagogiczna utwierdza mnie w przekonaniu, że zajęcia o charakterze teatralnym cieszą się dużym zainteresowaniem dorosłych oraz naszych podopiecznych. Od kilku lat w naszej placówce działa koło teatralne, którego jestem założycielem. Jego członkowie prezentują osiągnięcia własne i dzieci na terenie przedszkola oraz Centrum Kultury. Często udaje nam się zachęcić rodziców grup młodszych do podjęcia aktorskiego wyzwania, jakim jest na przykład występ w przedszkolnych „Jasełkach” dla najmłodszych. Aktywne uczestnictwo w takiej formie działalności, a także obcowanie z nią, sprzyja budowaniu pozytywnego obrazu – własnego „ja”, dziecko poznaje siebie, oswaja się z innymi, nabiera poczucia sprawstwa. To powoduje, że jest w stanie sprostać dużym wymaganiom, nawet wówczas, gdy pochodzi z zaniedbanego środowiska.
Program edukacji teatralnej, zintegrowany z treściami podstawy programowej w przedszkolu, to cykl zajęć dotyczących tworzenia widowiska kulturalnego. Celem jest oswojenie dziecka ze sztuką teatralną, poznanie środków wyrazu artystycznego, kształcenie umiejętności dramatycznych podczas zabaw twórczych, wprowadzenie elementów gry aktorskiej w tworzonych przez grupę inscenizacjach i widowiskach teatralnych, zakończonych występem przed lokalną publicznością na scenie.
Cele edukacyjne
• Wspomaganie dzieci w rozwijaniu indywidualnych uzdolnień
• Wprowadzenie w świat wartości estetycznych
• Rozbudzanie świadomości niezbędnej do krytycznego i konstruktywnego odbioru sztuki, zapobieganie zjawisku biernej (bezrefleksyjnej) percepcji
• Stymulowanie rozwoju i inspirowanie twórczych działań dzieci
• Uwrażliwienie na wartość słowa mówionego
• Rozwijanie logicznego myślenia poprzez kształtowanie pojęć
• Wytwarzanie pozytywnych relacji i postaw w zakresie wychowania dziecka
• Zaspokajanie potrzeb natury emocjonalnej i społecznej
• Poszerzanie zasobu leksykalnego, wzbogacenie go o pojęcia specjalistyczne związane z działalnością teatralną
• Kształtowanie umiejętności przedstawiania utworów literackich gestem, mimiką, ruchem
• Rozwijanie zainteresowań czytelniczych jako źródła wiedzy i przeżyć
• Rozwijanie kreatywności, odważne wyrażanie potrzeb i przeżyć w alternatywny sposób
• Rozwijanie umiejętności intonowania treści
• Zaspokajanie poczucia uwagi, bezpieczeństwa, budowania pozytywnego obrazu własnego w grupie rówieśniczej
• Rozbudzanie wyobraźni w działaniu poprzez zapewnienie dziecku materiałów, narzędzi, środków oraz prezentowanie możliwości ich wykorzystania
• Doskonalenie wewnętrznego dyscyplinowania oraz szybkiej orientacji w przestrzeni
• Nabywanie świadomości i wyczuwanie własnego ciała
• Organizowanie działań umożliwiających poznanie wielowymiarowości człowieka (postrzegam, myślę, czuję, działam)
Procedura osiągania celów
Formy
- zabawy naśladowcze,
- zabawy tematyczne,
- zabawy z elementami dramy i pantomimy,
- inscenizowanie ruchem wierszy, piosenek, bajek,
- udział w spektaklach teatralnych
- teatr cieni
Metody słowne:
dialog, opis, pogadanka, słuchanie czytanych utworów literackich i próby ich opowiadania
Metody aktywizujące: drama, pantomima, pedagogika zabawy, gry i zabawy integracyjne, aktywność ruchowa
Warunki organizacyjne
- tworzenie kącików teatralnych w sali ; wyposażenie pomieszczenia w środki dydaktyczne (materiały, drewniane łyżki, rękawiczki, skarpetki, guziki, klej Magic, igłę i nić, kolorową włóczkę, watę, blok techniczny, nożyce, kredki, flamastry)
- gromadzenie rekwizytów tj.: kukiełek, sylwet, lalek, kostiumów, elementów scenografii, wykonanych w wyniku spontanicznej aktywności, dostarczonych przez rodziców, przygotowanych w czasie zajęć (podczas prac z nauczycielem)
- włączenie do współpracy rodziców i personelu przedszkolnego (do przygotowania wytworów, udziału w przedstawieniach)
- organizowanie występów teatralnych i udział w występach poza placówką w innych instytucjach kulturalnych (Centrum Kultury, siedzibie Polskiego Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów)
Program był elastyczny, nie dotyczył konkretnej grupy wiekowej, umożliwiał bowiem modyfikacje. Jego realizację warunkowało zaangażowanie i pomysłowość nauczyciela, który wybierał z programu treści adekwatne dla wychowanków, uwzględniając przy tym ich umiejętności i zainteresowania.
Realizacja bloków tematycznych:
• Jestem widzem
oglądanie filmików
https://www.youtube.com/watch?v=TDWDr-SWafE
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 1: W co się ubrać do opery?
https://www.youtube.com/watch?v=IPTkvonTH14
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 2: Wyścig z czasem
https://www.youtube.com/watch?v=-kKVBOWkmm0
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 3: Bez biletu ani rusz
https://www.youtube.com/watch?v=quwluVRWkUk
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 4: Zakaz mlaskania
https://www.youtube.com/watch?v=EhWav58Ihc8
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 5: Wyłącz telefon!
https://www.youtube.com/watch?v=DfvdiINdsKU
Moni i Uszko. Bon ton w teatrze / Odcinek 6: Ostatni dzwonek
Po zapoznaniu z animacjami oraz omówieniu ich, nastąpiło utrwalenie wiadomości poprzez wykonanie kodeksu zrobionego z rysunków i wycinków gazet, (rozwieszenie plakatów w przedszkolu, wykonanie „Książki dobrego widza" z opisem ikonograficznym dzieci, a także opisowym przy pomocy osób czytających i nauczyciela, wykonanie plakatu w programie Collage Maker).
Przedszkolaki scenkami sytuacyjnymi wdrażały poznane zasady, na przykład po porannym pokazie wychowawcy i pomocy nauczyciela z ludzikami na pikach. Były to utwory: „Bajka o Pogodowym Królestwie” M. Koczy- Ścibury, „Niebieska dziewczynka” J. Porazińskiej, „Chory kotek” S. Jachowicza. Dzieci siadały przed makietą sceny, po uderzeniu w trójkąt następowała cisza, zajmowały oznaczone imiennie miejsca.
Potem nastąpiło spontaniczne uczestnictwo w oglądanych spektaklach teatralnych w wykonaniu kolegów z przedszkola (grup pięciolatków) czy trup teatralnych „Teatru TAK”; chętne dzieci poprzedzały występy prezentacją pracy grupy i krótką pogadanką, tłumaczyły czym jest uczestnictwo w widowisku (można odpowiadać na pytania, jeśli aktor tego oczekuje, szukać rozwiązań problemów, podpowiadać bohaterom kiedy nas poproszą, tańczyć i śpiewać po otrzymaniu zaproszenia, przeżywać prawdziwe emocje- uczyć się szacunku do tego, co czują inni)
• Drama
Przypomnienie „Legendy o Lechu, Czechu i Rusie""- dzieci dzieliły się własną wiedzą o powstaniu naszego kraju, próbowały odpowiedzieć na pytanie co to jest legenda?, przy pomocy haseł i schematycznych rysunków zapisywały odpowiedzi na dużym arkuszu szarego papieru, przyczepionego do tablicy. Wysłuchały utworu i ułożyły w kolejności chronologicznej zdarzenia w utworze.
Rozwinięciem była zabawa dramowa: "Trzej bracia" – trzy osoby były Lechem, Czechem i Rusem, pozostali ich żonami, wojami, dziećmi, przyjaciółmi (ćwiczyliśmy w ten sposób budzenie wyobraźni, wcielanie się w rolę), w czym pomocny był podkład muzyczny-Klaus Badelt - Music from the Pirates of the Caribbean soundtrack, performed by the Auckland Symphony
Rozwijaliśmy pomysłowość w scenkach „Pożegnanie braci”, „Odkrycie nowego domu" Przedszkolaki wymyślały role dla siebie, odtwarzały emocje, które ich zdaniem pasowały do historii
Malowaliśmy orła na arkuszach brystolu, który oczarował Lecha i zainspirował go do pozostania wśród borów, wykonaliśmy wielkie puzzle, które chętnie były później układane przez moich podopiecznych. Wyklejaliśmy z sylab nazwy Polska, Gniezno, orzeł, sprawdzając prawidłowość ze wzorem. Kształtując ekspresje ruchową, odgrywaliśmy lot orła nad jeziorami, lasami, górami. Z bibuły, pasków papieru i zszywacza przedszkolaki robiły swoje skrzydła.
• Teatr lalek
Dzieci obejrzały Jasia i Małgosię w Internecie, w wykonaniu Teatr Lalek Bajka. Ustaliłam z nimi, że środkiem wyrazu jest lalka teatralna animowana przez aktora-lalkarza, najczęściej ukrytego za parawanem, czasem występującego razem z lalką na scenie. Posiłkując się wytworami zdolnych rodziców, omówiłam typy lalek teatralnych: pacynka (smok z zielonej rękawiczki), kukiełka (Pinokio), lalka cieniowa.
Wychowankowie, przy pomocy mojej i pani pomocy, robili swoje marionetki z rolek po papierze toaletowym, sznurków, wycinanek i kleju. Odgrywały role z lalkami, odtwarzając, na przykład zabawy na placu zabaw, spacer przez park jesienią.
• Pantonima
Interpretacja znanych dzieciom z bajek treści, poprzez gesty, mimikę twarzy i ciała, ruch, przysporzyła im dużo radości. Całość rozpoczęły filmy tematyczne:
https://www.youtube.com/watch?v=rs2AQtjQBQg
Pantomima krok po kroku - Ścianka, odc. 1 ; (przedszkolaki naśladowały ruchy mimów na ściance, w tym celu wykorzystałam rozciągniętą chustę, którą należało dotykać „skrzydłem motyla”, a później na niby.
https://www.youtube.com/watch?v=bDyJDHdd0JE
Pantomima krok po kroku - Krok profilowy, odc. 2; (wychowankowie boso ściągali palce, kroczyli po taśmach i niewidzialnych linach, przemieszczali się „Dziwnymi krokami” przewodząc kolegom z grupy)
Próbowaliśmy łączyć ruchy rąk i nóg, aby wzmocnić efekt wizualny przekazu. Utrwalaliśmy również nazwy emocji, które mogły towarzyszyć bohaterom bajek (Kopciuszek z macochą- smutek, taniec na balu- radość, zgubienie pantofelka- panika, strach; Kot w butach- wizyta u króla- spryt i pewność siebie, spotkanie z czarnoksiężnikiem- obawa, wygrana- euforia oraz duma).
•Teatr cieni
Dzieci lubią zabawy ze światłem i cieniem, ponieważ działają na wyobraźnię i są bardzo sugestywne. Najpierw pokazałam rekwizyty potrzebne do zabawy. Lampa, zasłonięte rolety, kij od szczotki, prześcieradło, patyczki po szaszłykach, ołówki, kartki z bloku technicznego, taśma klejąca. Potem, wspólnie z dziećmi wykonałam scenografię, lalki cieniowe, bilety. Po ich „sprzedaży” poprosiłam o przypomnienie norm kulturalnego zachowania w teatrze. Inscenizowaliśmy tekst „Stefek Burczymucha” M. Konopnickiej, następnie ochotnicy prezentowali swoje pomysły.
•Aktor
Do zajęć wykorzystałam lusterka zamieszczone w teczkach z wyprawkami. Odpowiadaliśmy na pytania: kim jest aktor? co pokazuje? dlaczego chcemy oglądać jego przygody? czy to łatwy zawód? Przekazywałam dzieciom czego trzeba się nauczyć, aby wiarygodnie wcielać się w swoją rolę.
Przy użyciu lusterek sprawdzaliśmy umiejętności mimiczne, obserwowaliśmy czy inni odgadną naszą minę, naśladującą doznanie z wylosowanej buźki.
Potem powtarzaliśmy łamańce słowne: „W czasie suszy szosa sucha. Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. Stół z powyłamywanymi nogami. Chrząszcz brzmi w trzcinie w Szczebrzeszynie, w szczękach chrząszcza trzeszczy miąższ. Leży Jerzy na wieży i nie wierzy, że na drugiej wieży leży drugi Jerzy.”, przesadnie wyraźnie wymawialiśmy wyrażenia, trzymając w zaciśniętych zębach patyczki do szaszłyków.
Na zakończenie traktowaliśmy ciało jako środek wyrazu, interpretując ruchem utwory latynoamerykańskie, rock 'n' roll i muzykę klasyczną V. A. Mozarta, A. Vivaldiego.
Ewaluacja programu i monitorowanie pracy:
Realizacja programu umożliwiała mi dokonywanie systematycznej ewaluacji Badałam opinię rodziców w formie ankiety, dotyczącej wpływu na rozwój dziecka edukacji artystycznej, analizę osiągnięć dzieci, udział w konkursach artystycznych (recytatorskim, wokalnym), zdobyte przez nie wyróżnienia i nagrody. Krytyczna samoocena pracy z dziećmi badana była „zakupem biletów” na następne spotkanie z teatrem, podpisaniem zgody na rezerwację miejsca na spektakl, emotikonami.
Teatr w procesie rozwoju społeczno- moralnego dziecka, spełnia bardzo ważne rolę. Kontakt ze sztuką daje możliwość rozwinięcia myślenia, wyobraźni, pozwala na przeżywanie przeżyć towarzyszących aktorom razem z nimi. Rozwija to intelekt dziecka, wzbogacając jego wiedze o świecie.
Bibliografia wykorzystana do powstania programu:
1. G. Gloton, C. Clero.: Twórcza aktywność dziecka. WSIP, Warszawa 1986
2. H. Mystkowska.: Rozwijamy mowę i myślenie dzieci w wieku przedszkolnym. WSIP,Warszawa1992
3. E. Kędzior- Niczporuk: Wprowadzenie do pedagogiki zabawy. Lublin1998
4. J. Zborowski. : Rozwijanie aktywności twórczej dzieci. WSIP, Warszawa1986
5. Z. Wójcik.: Zabawa w teatr: .Didasko, cop. 1996-1997
6. Program wychowania przedszkolnego” Moje przedszkole”
DKW-4013-3/01
7. D. Juśko.: Bawimy się w teatr, W: Wychowanie w Przedszkolu.1997/6
8. M. Narożnik, H.Usielska. : Edukacja teatralna w przedszkolu, W: Wychowanie w Przedszkolu.1992/8
9. E. Stójkowa. : Przedszkolne teatrzyki, W: Wychowanie w Przedszkolu.1998/9
10. E. Kisslinger-Dąbrowska.: Jak inspirować przedszkolaka do twórczości? W: Edukacja w Przedszkolu, Raabe,1999

Wyświetleń: 0