Istota niepowodzeń szkolnych


Niepowodzenia szkolne – a w ich obrębie niepowodzenia dydaktyczne i trudności wychowawcze – już od wielu lat skupiają na sobie uwagę pedagogów, psychologów, lekarzy, działaczy oświatowych i rodziców.
Niektórzy autorzy problem niepowodzeń szkolnych rozumieją bardzo szeroko.
J. Konopnicki za niepowodzenia uważa „stan, w jakim znalazło się dziecko na skutek niespełnienia wymagań szkoły”1. Podobnie M. Tramer używa terminu niepowodzenia szkolne jako równoznacznikiem braku harmonii pomiędzy wymaganiami szkoły a postawą ucznia2.
Wymagania, jakie stawia szkoła uczniom, mogą być bardzo różnej natury. Mogą one, na przykład, dotyczyć ich zachowania, ich emocjonalnego stosunku do określonych rzeczy i zjawisk, a także uzyskiwanych przez nich wyników nauczania.
Według innych autorów, pojęcie niepowodzeń szkolnych obejmuje wszelkie sytuacje, które charakteryzują się brakiem harmonii między wymaganiami szkoły a postępowaniem ucznia3.
Niezgodność faktycznego zachowania się dzieci z wymaganiami szkoły w tym zakresie świadczy o istnieniu niepowodzeń wychowawczych. Natomiast rozbieżność między wiadomościami, umiejętnościami i nawykami rzeczywiście opanowanymi przez uczniów
a materiałem, jaki powinni oni opanować wg zaleceń programów w zakresie poszczególnych przedmiotów nauczania, świadczy o występowaniu niepowodzeń dydaktycznych.
W. Okoń za niepowodzenia szkolne uważa proces pojawiania się braków
w wiadomościach i umiejętnościach uczniów4. Cz. Kupisiewicz dla określenia kłopotów uczniów w nauce posługuje się pojęciem „niepowodzenia dydaktyczne”. Pojęcia tego używa dla określenia rozbieżności pomiędzy wiadomościami, umiejętnościami i nawykami faktycznie opanowanymi przez dzieci a materiałem, jaki powinny opanować. Natomiast o powodzeniu szkolnym w dużym stopniu decyduje atmosfera panująca w rodzinie, wolna od nadmiernych napięć, pośpiechu, nerwowości, nacechowana życzliwością5. Jak twierdzi B. Łuczak, harmonijny rozwój psychomotoryczny dzieci w znacznym stopniu warunkuje możliwość osiągania przez nie sukcesów edukacyjnych6. Większość uczniów rozpoczynających naukę szkolną wykazuje prawidłowy rozwój umysłowy, a znaczny procent dzieci rozwija się w tempie przyśpieszonym. Badania naukowe nad uczniami, którzy napotykają na trudności w nauce szkolnej, wykazują, że ich rozwój jest prawidłowy, jednak przebiega w sposób nieharmonijny. Zatem niezwykle istotne okazuje się w procesie zapobiegania niepowodzeniom szkolnym kształcenie z dostosowaniem do odpowiednich kanałów sensorycznych ucznia. Ważne jest nauczanie multisensoryczne, które wykazuje
w sposób przemyślany różnorodność bodźców oddziałujących na różne systemy reprezentacyjne uczniów, niwelując jednocześnie różnice między stylami nauczania i uczenia się7.
Niepowodzeniom dydaktycznym towarzyszą zwykle trudności wychowawcze. Według A. Lewickiego trudności te polegają na pewnych sposobach zachowania dzieci, niezgodnych z celem i kierunkiem wychowania8. Oczywiście nie chodzi tu o drobne wykroczenia, które od czasu do czasu popełnia każdy, lecz o formy zachowania „jaskrawo aspołeczne, a przy tym uporczywe i nie poddające się zabiegom wychowawczym”.
Zagadnienie trudności wychowawczych podkreślając, że takie trudności są wyrazem wypaczonego układu stosunków między podmiotem, a podmiotem procesu wychowania.
W toku tego procesu, w przypadku trudności wychowawczych, metody wychowania stosowane przez rodziców i nauczycieli okazują się mało skuteczne i nie wystarczające, dziecko zaś nie spełnia pokładanych w nim nadziei i oczekiwań, nie potrafi dostosować się do wymagań swych opiekunów i wychowawców.

Wyświetleń: 0