Ścieżka międzyprzedmiotowa - matematyka i geografia

Zintegrowany system nauczania uświadamia nam i przypomina, że nauki i wiedzy nie można dzielić na odrębne i niezależne od siebie dyscypliny naukowe. Przeciwnie, zazębiają się one i wzajemnie uzupełniają. Matematyka jest tą dziedziną nauki, która łączy je wszystkie i każdej służy. Wielki francuski filozof i uczony Descartes w dziele "Biesiady o metodzie dobrego rozumowania i poszukiwania prawdy w naukach" pisał: "... Porównywałem tajemnice Natury z prawami matematyki. Byłem i jestem przekonany, że ten sam klucz otwiera sens jednego i drugiego. Gdy skrupulatnie wszystko zauważyłem, doszedłem do przekonania, że wszystkie nauki, które mają do czynienia z poznaniem porządku i miary, należą do matematyki bez względu na to, czy tej miary szukają w liczbach, figurach, konstelacjach, dźwiękach, czy innych obiektach".

Postęp cywilizacyjny sprawia, że dzisiejszy system edukacyjny nastawiony jest na nauczanie zintegrowane, tak by młody człowiek po ukończeniu nauki potrafił nabytą w szkole wiedzę wykorzystywać w codziennym życiu. Absolwent na miarę dzisiejszych czasów to nie taki, który posiadł wiedzę encyklopedyczną ale ten, który łączy elementy wiedzy z różnych dziedzin i wykorzystuje je praktycznie.

Kierując się tą ideą, na lekcjach matematyki staram się realizować program w ramach ścieżek międzyprzedmiotowych. Głównym celem tych lekcji jest praktyczne zastosowanie wiadomości zdobytych na zajęciach matematyki, uatrakcyjnienie zajęć, aktywizacja uczniów do wspólnej pracy, a także utrwalenie wiadomości przydatnych w życiu. Na zajęciach w liceum można przeprowadzić szereg lekcji łączących matematykę z geografią. Działy geografii, w których wykorzystujemy w dużym stopniu matematykę to kartografia, hydrologia, oceanografia i meteorologia. Przy ich opracowywaniu często stosowane są funkcje, proporcje, przekształcenia algebraiczne, planimetria, stereometria i statystyka.

Geografia jest jednym z ciekawszych przedmiotów dla ucznia, ponieważ pozwala mu lepiej zrozumieć i poznać otaczający nas świat. Matematyka na pewnym poziomie to czysta abstrakcja. Niektórzy uczniowie dużo łatwiej przyswajają sobie wiadomości z matematyki jeżeli od razu widzą przydatność wykonywanych zadań i konkretne ich zastosowanie. Preferują pracę nad zadaniami z treścią, które dotyczą otaczającej rzeczywistości niż na samych liczbach. Trafne zadania tekstowe przedstawiane w postaci problemowej, inspirują uczniów do odkrywania pewnych związków i zależności miedzy liczbami i działaniami, a także pokazują użyteczność i siłę rozumowań matematycznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, przygotowałam lekcję łączącą ściśle matematykę z geografią. Poniżej prezentuję scenariusz tej lekcji, który obejmuje dwie jednostki lekcyjne z wykorzystaniem komputerów.


SCENARIUSZ LEKCJI
TEMAT: "MAPA JAKO RYSUNEK ZIEMI"

Cele lekcji

1. Informacyjny:
- przypomnienie wiadomości o geoidzie, elipsoidzie obrotowej, kuli, siatce kartograficznej i geograficznej, skali mapy, podziałce mapy,
- rodzaje odwzorowań kartograficznych ze względu na położenie względem osi Ziemi: azymutalne, stożkowe, walcowe.

2. Poznawczy:
- przedstawienie metody Eratostenesa z 2-go wieku przed naszą erą dotyczącej wyznaczania obwodu Ziemi,
- triangulacja jako współczesna metoda wyznaczania rozmiarów Ziemi,
- określenie pozycji geograficznej (długości i szerokości ) punktu na mapach o różnej skali,
- zapoznanie uczniów z współczesnymi metodami określania pozycji z wykorzystaniem systemów satelitarnych - GPS (Global Positioning System),

3. Kształcący:
- obliczanie odległości rzeczywistej dwóch punktów na mapie, wykorzystanie skali
i podziałki mapy,
- mapy i atlasy samochodowe - planowanie podróży i posługiwanie się tabelami odległości
- mapa topograficzna - orientacja w terenie ze szczególnym zwróceniem uwagi na strony świata, skalę, podziałkę i siatkę kilometrową,
- odczytywanie wysokości i głębokości z map,
- odczytywanie informacji z wykresów liniowych, słupkowych; diagramów strukturalnych, segmentowych i obrazkowych, a także interpretacja informacji zawartych
w kartodiagramach,
- utrwalenie wiadomości poprzez rozwiązywanie przygotowanych przeze mnie zadań związanych z omawianym tematem lekcji.

4. Wychowawczy:
- nauka twórczego myślenia pozwalającego zrozumieć świat i rozwiązywać realne
problemy,
- rozwijanie zainteresowań i pasji,
- rozwój społeczny, działanie na rzecz innych i dla dobra wspólnego - współpraca
w grupach przy rozwiązywaniu zadań,
- wyszukiwanie informacji z różnych źródeł (internet, biblioteka, czytelnia) - praca indywidualna.

5. Metody:
- pokazowa,
- praca w grupach,
- praca indywidualna.

6. Środki dydaktyczne:
- globus,
- mapy różnych skali i rodzajów, plany miast,
- tabele odległości
- rzutnik i foliogramy,
- oryginalne mapy nawigacyjne wydane przez Admiralicję Brytyjską,
- przenośne urządzenie GPS,
- komputer i mapy na CD-romach,
- kartki z ćwiczeniami do pracy grupowej.

7. Przebieg lekcji:
- przypomnienie wiadomości o kuli: średnica, promień, koło wielkie, objętość, półkula - referat ucznia: "Kula i wielkości z nią związane"- prezentacja tych wielkości na foliogramach,
- wystąpienie ucznia i prezentacja indywidualnej jego pracy: "Mapa jako płaski obraz powierzchni Ziemi przedstawiony w sposób umowny i matematycznie określony",
- kątowa i łukowa definicja długości i szerokości geograficznej, prezentacja tych wielkości z foliogramów,
- wyznaczanie długości i szerokości geograficznych zadanych punktów na mapach o różnej skali, porównywanie wyników - praca w grupach,
- odczytywanie i interpretacja informacji z wykresów, diagramów i kartodiagramów, przedstawianych na mapach - praca grupowa,
- planowanie podróży z Gdańska do Warszawy na podstawie mapy samochodowej, odczytywanie odległości między większymi miastami Polski z tabel odległości,
- planowanie pieszej wycieczki krajoznawczej "Kaszuby latem" - wykorzystanie "Mapy topograficznej Polski 1:50000", wybór trasy, obliczanie odległości i orientacyjnego czasu przemarszu - praca w grupach,
- prezentacja przez nauczyciela morskich map nawigacyjnych wykorzystywanych w żegludze, wyjaśnienie pojęcia mili morskiej jako jednostki długości i węzła jako jednostki prędkości,
- ciekawostki geograficzne - zapoznanie uczniów z praktycznymi metodami odczytywania szerokości i długości geograficznej na mapach nawigacyjnych z wykorzystaniem cyrkla i trójkątów nawigacyjnych,
- prezentacja indywidualnej pracy ucznia: "Satelitarny system określania pozycji", dyskusja,
- informacja na temat najnowocześniejszych metod określania pozycji geograficznych, GPS (Global Positioning System), prezentacja przenośnego, kieszonkowego GPS-u, odczytywanie pozycji z tego urządzenia,
- komputerowa prezentacja map z CD-romów,
- informacja o zintegrowanych satelitarnych metodach określania pozycji w komunikacji, transporcie lądowym, morskim i lotniczym.

Lekcja wzbudziła duże zainteresowanie uczniów. Mogli praktycznie zastosować wiadomości i umiejętności nabyte na zajęciach matematyki przy odczytywaniu, interpretowaniu i obliczaniu różnych wielkości geograficznych. Myślę, że udało mi się połączyć matematykę z geografią w pouczającą i ciekawą lekcję.

Opracowanie: Eliza Surmacz

Wyświetleń: 2676