SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE V
(lekcja dwugodzinna)
Zdaniem R.I. "Arends Skuteczni nauczyciele wykazują postawę i umiejętności niezbędne do prowadzenia refleksji i rozwiązywania problemów. Uczenie się nauczania pojmują jako proces ciągły, umieją dokonać diagnozy sytuacji, przystosować i właściwie wykorzystać wiedzę zawodową do podniesienia wyników (własnego) uczenia się i doskonalenia pracy szkoły"
Przytoczony wyznacznik jest jednym z wielu kryteriów oceny efektywności współczesnego pedagoga, który poza wiedzą merytoryczną dotyczącą nauczanego przedmiotu i umiejętnościami dydaktycznymi, powinien być dobrym psychologiem, mediatorem, organizatorem, refleksyjnym praktykiem.
Powaga i złożoność roli współczesnego nauczyciela wymaga ustawicznego doskonalenia umiejętności, wzbogacania warsztatu dydaktycznego ale również wspierania w stawaniu się efektywnym pedagogiem.
Jedną z form ustawicznego kształcenia nauczycieli jest WDN - Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli. Według D. Elsner o WDN mówimy wówczas gdy rada pedagogiczna danej szkoły (...) pracuje wspólnie nad konkretnymi tematami. W ten sposób poszerza swoją wiedzę i kompetencje w danym zakresie a jednocześnie opracowuje koncepcje (rozwiązania) dla własnej szkoły.
W Medycznym Studium Zawodowym w Łomży WDN realizowane jest od roku szkolnego 1999/2000. Opiera się ono na następujących normach i zasadach, które zostały wypracowane przez zespół nauczycieli:
- WDN realizuje się przez nauczycieli, dla nauczycieli i z nauczycielami.
- WDN jest jednym z priorytetowych zadań szkoły.
- WDN funkcjonuje w oparciu o zasady współpracy i partnerstwa.
Planowaniem i organizowaniem doskonalenia przy wsparciu dyrektora szkoły, zajmuje się lider WDN.
Planowania doskonalenia dokonuje się w oparciu o:
a) długofalowy plan rozwoju szkoły,
b) ewaluację procesu dydaktyczno-wychowawczego,
c) diagnozowanie potrzeb edukacyjnych nauczycieli.
Każdy nauczyciel ma prawo do uczestnictwa w planowaniu, organizowaniu i ewaluacji doskonalenia.
Planowanie doskonalenia obejmuje jeden rok szkolny, a korektę do planu wprowadza się w miarę bieżących potrzeb. Ramowy plan doskonalenia, opracowany przez zespół nauczycieli, przedstawiany jest na radzie pedagogicznej plenarnej, poprzedzającej dany rok szkolny. Nauczyciele mają prawo i obowiązek dzielenia się własną wiedzą, umiejętnościami i doświadczeniem zawodowym. Środki na niezbędne materiały dydaktyczne zapewnia dyrektor szkoły.
Pani Danuta Elsner uważa, że celem WDN jest "stworzenie warunków do rozwoju szkoły w dziedzinie której pojawiają się pytania i problemy, aby dokonać stabilizacji i rozszerzenia kompetencji".
Przystępując do organizacji WDN, w Medycznym Studium Zawodowym w Łomży, autorzy projektu poza określeniami norm i zasad, sprecyzowali cele tegoż doskonalenia, są one następujące:
1. Wspieranie rozwoju ucznia.
2. Realizacja misji szkoły.
3. Doskonalenie jakości pracy szkoły.
4. Integracja i rozwój współpracy zespołu nauczycielskiego.
5. Doskonalenie pracy nauczycieli.
Cele te są wyznacznikami obszarów tematycznych doskonalenia, a ich osiąganie odbywa się w sposób planowy, ciągły i systematyczny.
Planowaniem i organizacją doskonalenia zajmuje się lider WDN. Do zadań lidera WDN należą:
- Motywowanie nauczycieli do doskonalenia.
- Badanie potrzeb edukacyjnych nauczycieli.
- Koordynacja i organizowanie doskonalenia.
- Współpraca z pozaszkolnymi placówkami doskonalenia nauczycieli.
- Współpraca z dyrektorem szkoły.
- Prowadzenie doskonalenia nauczycieli.
- Współpraca z nauczycielem bibliotekarzem.
- Ewaluacja WDN.
Czynnikiem wyznaczającym zakres treści oraz dobór metod i form WDN są potrzeby edukacyjne nauczycieli. Diagnoza jest kluczowym ogniwem w planowaniu i projektowaniu każdego działania a tym bardziej organizacji kształcenia dorosłych. Znajomość potrzeb edukacyjnych przedkłada się na poznanie źródeł motywowania i sam proces motywowania.
Planowanie WDN w Medycznym Studium Zawodowym w Łomży, rozpoczęto od diagnozowania potrzeb edukacyjnych potencjalnych uczestników tegoż doskonalenia. Badaniami objęto nie tylko nauczycieli, ale również uczniów jako w pełni świadomych i aktywnych uczestników procesu kształcenia.
Diagnozowanie zespołu nauczycielskiego, zostało poprzedzone badaniem opinii młodzieży na temat "dobrej szkoły" i "dobrego nauczyciela". Uzyskane w ten sposób informacje stanowiły istotny punkt odniesienia dla nauczycieli, którzy opracowali (w toku pracy indywidualnej i zespołowej) listę umiejętności niezbędnych współczesnemu nauczycielowi. W oparciu o opracowaną listę, posługując się Techniką Grupy Nominalnej (TGN) sprecyzowano priorytetowe potrzeby edukacyjne Rady Pedagogicznej, co pozwoliło zaplanować cykl szkoleniowych rad pedagogicznych, zajęć warsztatowych, lekcji otwartych, w wyodrębnionych obszarach tematycznych.
W okresie od stycznia 2000 roku do marca 2003 roku, podjęto i zrealizowano następujące projekty:
- Ocenianie we współczesnej szkole - budowanie wewnątrzszkolnego systemu oceniania.
- Planowanie dydaktyczne - tworzenie planów wynikowych.
- Rozwijanie podmiotowości ucznia.
Efektem podjętych działań są:
- opracowanie przez nauczycieli Planów Wynikowych,
- opracowanie i wdrożenie Przedmiotowych Systemów Oceniania,
- wzbogacenie repertuaru metodycznego nauczycieli o techniki aktywizujące , co stanowi istotny element upodmiotowienia uczniów w procesie kształcenia.
Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli to obszar pracy szkoły, wymagający ciągłego usprawniania form i metod pracy, wprowadzania innowacji i zmian, które mogą "ożywić" proces doskonalenia, stąd istnieje uzasadniona konieczność wartościowania tego obszaru pracy szkoły. Dlatego zaplanowano ewaluację WDN. Celem ewaluacji jest określenie stopnia osiągnięcia założonych celów oraz usprawnienie i podniesienie efektywności WDN.
Zaprojektowano następujące formy ewaluacji:
a) ewaluację formatywną (cząstkową) - prowadzona po poszczególnych formach doskonalenia;
b) ewaluację sumatywną (końcową) - prowadzoną po jednym cyklu doskonalenia (rok szkolny);
c) ewaluację sumatywną odroczoną - prowadzoną z dystansu jednego roku szkolnego.
Poniżej przedstawiono szczegóły projektu ewaluacji.
| Forma ewaluacji | Pytania kluczowe | Kryteria ewaluacji |
| Ewaluacja cząstkowa | - aspekt merytoryczny zajęć,
- prezentowanie metody i techniki,
- organizacja zajęć | - wysoki poziom rzeczowy zajęć;
- użyteczność prezentowanych treści, metod , technik;
- dobre wykorzystanie czasu zajęć;
- sprawność organizacyjna zajęć;
- osiągnięcie celów WDN; |
| Ewaluacja końcowa | - Skuteczność WDN | - przyrost wiedzy i umiejętności uczestników;
- usprawnienie pracy szkoły;
- wyodrębnienie obszarów wymagających zmiany;
- wzbogacenie warsztau pracy nauczycieli |
| Ewaluacja końcowa odroczona | - Wpływ WDN na jakość kształcenia | - stosowanie w praktyce nauczycielskiej poznanych wiadomości i ćwiczonych umiejętności; |
Na podstawie wyników przeprowadzonych form ewaluacji sformułowano następujące wnioski i rekomendacje.
- Nauczyciele pozytywnie oceniają działalność WDN w Medycznym Studium Zawodowym w Łomży;
- Nauczyciele są wewnętrznie zmotywowani do kształcenia ustawicznego w motywy doskonalenia wynikają z potrzeby podnoszenia jakości świadczonych usług w zakresie dydaktyki i wychowania.
- Organizacja i przebieg zaplanowanych i zrealizowanych form doskonalenia zapewniły osiągnięcie założonych celów edukacyjnych.
- Zrealizowane projekty doskonalenia pozytywnie wpłynęły na tak podstawowe obszary pracy szkoły jak, planowanie dydaktyczne, ocenianie czy rozwijanie podmiotowości ucznia.
Natomiast w przyszłości należy :
- zadbać o zwiększenie zainteresowania działalnością WDN wśród pozostałych dotąd nie uczestniczących w tej formie doskonalenia, członków rady pedagogicznej;
- poszerzyć asortyment form doskonalenia o lekcje koleżeńskie czy zajęcia warsztatowe, które cieszą się dużym uznaniem wśród uczestników WDN;
- pomyśleć o poszerzeniu grona osób prowadzących doskonalenie, co niesie ze sobą różnorodność, świeżość spojrzenia na podejmowane tematy i może stanowić źródło satysfakcji.
Przedstawione wnioski i rekomendacje stanowią źródło inspiracji oraz wskazówek, które zostaną wykorzystane (znajdą swoje twórcze zastosowanie w ciągle "doskonalącym" się Wewnątrzszkolnym Doskonaleniu Nauczycieli w Naszej Szkole.
Literatura:
D. Elsner: Wewnątrzszkolne Doskonalenie Nauczycieli ABC Nauczyciela Szkoły Zawodowej, CODN, Warszawa 1999;
Richard I. Arends: Uczymy się nauczać WSiP, Warszawa;
Opracowanie: Iwona Puciłowska
nauczyciel Medycznego Studium Zawodowego w Łomży
WDN w Medycznym Studium Zawodowym w Łomży
