Znaczenie integracji grupowej w pracy pedagogicznej - referat

We współczesnej polskiej edukacji ogromnym problemem jest fakt, pomijania psychospołecznych umiejętności w pracy z dziećmi i młodzieżą. W żadnym z ministerialnych programów nauczania i wychowania, w żadnym systemie kształcenia przyszłych nauczycieli nie poświęca się odpowiednio dużo czasu na te umiejętności. Jeśli nawet pojawiają się w treściach nauczania lub wychowania są traktowane marginalnie. Są przedkładane nad treści dotyczące wiedzy . Nawet w klasach początkowych kształcenie postaw , a szczególnie akceptację osoby, spycha się na dalszy plan jako mniej ważne. Często w natłoku treści programowych nauczycielom brak jest czasu a często umiejętności.

Żeby stworzyć udaną i zgraną grupę trzeba niewiele - przede wszystkim "chcieć", a "chcieć to móc". Następnie należy spełnić kilka podstawowych zasad postępowania:

Każdego uczestnika grupy , bez względu na wiek i poziom rozwoju należy traktować jako niepowtarzalną, indywidualną jednostkę, w której drzemią nieodkryte, niezwykłe możliwości. Współistnieją w każdej osobie:
- ciało- wyrażające się ruchem i rytmem
- intelekt- wyrażony myśleniem
- duch - wyrażony emocjami, odczuciami podświadomości
-
Tradycyjny model nauczania i wychowania główny nacisk kładł na intelekt, częściowo ciało, szczątkowo środowisko , zupełnie pomijając ducha. Jest to poważne zaniedbanie i błąd.
Ważną rzeczą w integracji grupy jest osoba integrująca. Od tego jaka ona jest zależy jaka będzie grupa. Jeśli posiada poczucie własnej wartości, świadomość własnej wiedzy, możliwości i umiejętności, akceptuje swoje wady i zalety, potrafi mieć do nich dystans, to z pewnością łatwiej będzie jej zaakceptować innych. Osoba integrująca , która ma problemy ze sobą, nie ujawnia ich, nie radzi sobie wewnętrznie nigdy nie będzie szczera i otwarta na drugiego człowieka. Sukces w dużej mierze zależy od niej. Jeśli potrafi stworzyć klimat bezpieczeństwa, zaufania, ciepła, i przyjemnej atmosfery, jest przygotowana do zajęć z grupą to jest, to gwarancja dobrej integracji. Najskuteczniej uczymy innych swoim przykładem. Od sposobu kierowania grupą, zależy, jak przebiega proces integracji . Sukces będzie gwarantowany i zależy w dużej mierze od :
- plastyczności osoby kierującej
- rozpoznawania jakie zachowania są potrzebne w danym momencie, aby grupa funkcjonowała efektywnie
-
Aspektem wiążącym grupę jest niewątpliwie fakt braku rywalizacji między jej członkami.
Silna rywalizacja niweczy poczucie bezpieczeństwa. Jest źródłem wzajemnej niechęci, zawiści , stresu. Dlatego ważne jest aby grupa posiadała wspólny cel , do którego będzie dążyć. Braterstwo, mówienie- "MY" wystąpi jeśli dążąc do celu grupa będzie pokonywać trudności, a w efekcie osiągnie go.

Uwaga i słuchanie jest podstawą budowania więzi w grupie. Gdy ludzie w grupie są słuchani, rozumiani to wierzą, że komuś na nich zależy. Warunkiem jednak jest to by, słuchanie było autentyczne, nie mimowolne, przelotne.

Empatia- to zdolność dostrajania się do tego, czego ktoś inny subiektywnie doświadcza. Jest to umiejętność postrzegania świata jego oczami. Ściśle wiąże się z umiejętnością słuchania , rozumienia innych. Jej posiadanie rodzi zaufanie i szacunek.

Ustalenie norm i reguł postępowania na początku działań z grupą, jest kolejną fazą w budowaniu integracji. Są zwolennicy zawierania kontraktu. Ponieważ brzmi to handlowo i przez niektórych może być rozumiane jako mało wychowawcze działanie "coś - za coś". Należy w tej sytuacji określić normy, zasady postępowania , oparte na równości, którymi dana grupa będzie się kierować w swoim postępowaniu. Ważne jest, by ustalony wspólnie, zapisany, zaakceptowany, umieszczony w wiadomym miejscu zbiór zasad, obowiązywał także prowadzącego zajęcia. Dzieciom potrzebne są jasno określone zasady, oraz klarowność w ich stosowaniu i przestrzeganiu. Ich zapis może mieć postać:
- Nie oceniamy
- Mówimy do OSOBY ( w sposób kulturalny)
- Nie rywalizujemy
- Mówimy prawdę
- Problemy zaistniałe rozwiązujemy natychmiast
- Słuchamy co inni mówią

Może też mieć on postać symboliczną lub przyjąć formę rysunków lub znaków graficznych, może być umową ustną.

W działaniach integracyjnych powinny być też stosowane różne formy ekspresji. Należą do nich: ruch, taniec, zabawy grupowe, muzykowanie, słuchanie muzyki, gra pantomimiczna, działania plastyczne. Są one metodą samą w sobie. Do ich ogromnych zalet należy to, że angażują całą osobę : ciało, intelekt, ducha. Wspomagają w ten sposób rozwój psycho - fizyczny. Dają poczucie wolności, radości, szczęścia. "Człowiek szczęśliwy jest - zdrowy". Sprzyjają życzliwości, nawiązywaniu przyjaźni, serdeczności. Na początku działalności grupy należy zastosować techniki ekspresji bardzo proste, bezpieczne, mało znane i wszechstronnie aktywizujące. Gdy rośnie spójność grupy, uczestnicy zaś czują się bezpieczniej, pojawia się a właściwie staje się wtedy widoczny, twórczy potencjał grupy. Często jest on zaskoczeniem dla uczestników działań. Pojawia się też komunikacja pozawerbalna, a rola prowadzącego nie jest już tak istotna.

Niestety dość często obowiązuje stereotyp, że działanie przyjemne, wesołe nic nie może nauczyć, bo zabawa nie może kształcić. Doświadczenia wielu pedagogów i animatorów wskazują, że to co małe grupki wypracują w nastroju swobody - jest bardzo cenne. Ich działania nie wykluczają się w żaden sposób z nauką i pracą. Sprzyjają lepszej integracji i podnoszą wartość wspólnych działań.

Skuteczność działań integracyjnych opiera się na dobrowolności uczestnictwa. Uczestnicy zajęć powinni być: zachęcani, zapraszani do udziału w nich. Atmosfera spotkania powinna być wolna od nakazów, zakazów, presji otoczenia. Każdy z uczestników ma " prawo do odmowy" wykonania czegoś.

Na jakość procesów integracyjnych w grupie ma wpływ miejsce prowadzenia działań. Samo miejsce spotkania grupy już powinno wprowadzić w dobry nastrój ( estetyka, ciepłe barwy). Wszystko co jest w pomieszczeniu powinno mieć ścisły związek z działaniami integrac6yjnymi. Doświadczenie uczy, że lepsza do działań integracyjnych jest sala za mała niż zbyt duża. Ogromne znaczenie posiada odpowiednio dobrana muzyka. Rytmiczna, wesoła, niezbyt głośna muzyka podnosi nastrój, dodaje energii, skłania do tańca, odgrywania ról, ćwiczeń. Muzyka zaś spokojna wycisza pozwala skupić się, umożliwia przeprowadzenie ćwiczeń medytacyjnych, relaksacyjnych. Jest świetnym dodatkiem do zajęć plastycznych. Muzyka "łagodzi obyczaje", koi, leczy, buduje ciepłe emocje i łagodzi agresję.

W działaniach integracyjnych nieodzowne bywają odpowiednio przygotowane materiały piśmiennicze i plastyczne, rekwizyty, zabawki.

Jeżeli wyżej wymienione warunki zostaną spełnione to grupa z pewnością będzie dobrze zintegrowana i będzie charakteryzować się rozumieniem i akceptacją swoich celów. Widoczna będzie radość i zadowolenie z bycia razem , zrozumienie wzajemne, otwartość w przekazywaniu indywidualnych odczuć i poglądów. Brak widocznej dominacji przywódcy lub innej osoby, zwartość oraz dawanie zapału i motywacji do działania będą też oznakami zintegrowanej grupy.

Bibliografia:
Grupa i Zabawa - Mat. Metodyczne Nr3/97
Gusti Reich, Reinhold Rabenstein- Grupa i Ruch
Anna Wiszniowska- Praca wychowawcza w świetlicy szkolnej

Opracowanie: Elżbieta Nowak

Wyświetleń: 1172