Edukacja w zakresie praw człowieka

Edukacja w zakresie praw człowieka jest edukacją o prawach człowieka jak i na rzecz praw człowieka. Podejmując się prowadzenia zajęć dotyczących tego tematu powinniśmy dążyć do dostarczania uczniom wiedzy o prawach, przekazywania systemu wartości opartego na szacunku dla każdej jednostki ludzkiej, a także wykształcenia sposobów postępowania zgodnych z tymi zasadami. Włączenie nauki o prawach człowieka do programu nauczania na każdym z poziomów kształcenia jest trudne. Wielu nauczycielom nasuwają się wątpliwości dotyczące prowadzenia takich zajęć. Jak więc zaplanować własne zajęcia? W realizacji pomysłów może pomóc następujący wzór:
1. Wybierz główny temat lub motyw - tematem mogą być bieżące wydarzenia np. wybory lokalne, motywem np. tolerancja (chętnie dyskutuje o niej młodzież).
2. Zdecyduj, które komponenty z umiejętności (np. umiejętności słuchania innych, wzajemnej komunikacji czy sporządzania analiz moralnych), wiedzy (np. znajomości dokumentów zawierajęcych prawa człowieka, świadomości, że są one powszechne i niezbywalne) i postaw ( np. świadomość, że jesteśmy odpowiedzialni za swoje czyny, że lepsza jest współpraca aniżeli konflikt) chciałbyś rozwinąć u uczniów, pracując nad wybranym tematem.
3. Wybierz metodę nauczania lub materiały, na których chcesz oprzeć zajęcia - można wykorzystać artykuły z gazet, fotografie i rysunki, informacje zarejestrowane na kasetach video, np. fragmenty wiadomości telewizyjnych. Uczniowie chętnie angażują się w zajęcia prowadzone takimi metodami, jak np. scenka, debata, projekt badawczy, skojarzenia słowne, drzewo decyzyjne.
4. Zapisz plan kolejnych etapów zajęć:
- wprowadzenie,
- konkretne zadania (wykonywane indywidualnie lub w grupach),
- dyskusja całej klasy ( poprzedzona prezentacją pracy grup),
- podsumowanie zajęć,
oraz czas przeznaczony na każdy z etapów.
5. Dokonaj oceny zajęć - możesz dokonać oceny po każdych zajęciach lub po cyklu zajęć, na podstawie ankiety przeprowadzonej wśród uczniów. Oto próbka ankiety oceniającej:
- Co najbardziej podobało Ci się w dzisiejszych zajęciach?
- Co najmniej?
- Czy masz jakieś propozycje zmian?

Zajęcia należałoby zaplanować tak, aby pokazać, że prawa jednej osoby kończą się tam gdzie rozpoczynają się prawa drugiej, i że każdy jest zobowiązany do przestrzegania praw innych osób. W czasie prowadzenia zajęć nie należy bać się "trudnych" pytań. Podczas nauczania praw człowieka odpowiedzi nigdy nie są proste. Na zadane pytanie etyczne nie można jednoznacznie odpowiedzieć "tak" lub "nie". Zadanie pytania jest o wiele ważniejsze niż podanie "poprawnej" odpowiedzi. Wybór odpowiedniej metody nauczania i tematyki pozwoli na przeanalizowanie zagadnień, zrozumienie różnych stanowisk i poznanie wartości za nimi stojących. Nie musi jednak prowadzić do ujednolicenia stanowisk i podania "prawidłowej" odpowiedzi na każde zadane pytanie. Na nauczycielu prowadzącym zajęcia spoczywa ogromna odpowiedzialność, by przekazując informacje unikał wygłaszania własnych przekonań politycznych. Trzeba pamiętać, że wszystkie zajęcia służą jednemu celowi: mają pomóc w rozwijaniu umiejętności, postaw i wiedzy, która będzie potrzebna uczniom do podejmowania świadomych moralnie decyzji.
Do prowadzenia zajęć związanych z nauką o prawach człowieka można wykorzystać następujące książki:

Tytuł: Edukacja Prawna i Obywatelska. Scenariusze zajęć dla szkół średnich.
Wydawca: Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa
Rok wydania: 1997
Treść: Zawiera m.in. rozdział na temat praw człowieka liczący 15 scenariuszy; użyteczne są też scenariusze dotyczące konstytucjonalizmu.

Tytuł: Z Dziećmi O Prawach Człowieka
Wydawca: Ośrodek Badań Praw Człowieka Uniwersytetu Warszawskiego
Rok wydania: 1995
Treść: W oparciu o 10 zasad postępowania wobec dzieci zaczerpniętych z Deklaracji Praw Dziecka, przedstawione są konkretne przykłady zajęć dla uczniów młodszych

oraz materiały audiowizualne:

Tytuł: Jak chronić prawa człowieka - materiały edukacyjne
Wydawca: HFPCz, Warszawa
Rok wydania: 1997
Treść: 6 kaset wideo + materiały metodyczne zawierające scenariusze zajęć.

Prawa człowieka nauczyciele mogą prezentować w ramach prowadzonych przez siebie przedmiotów. W szczególności nauczanie praw człowieka dobrze współgra z takimi przedmiotami jak historia, wiedza o społeczeństwie. Ale także np. na lekcjach biologii można przedstawić prawa człowieka w kontekście zagadnień związanych ze zdrowiem ( uczniowie mają prawo do opieki zdrowotnej, ale również mają obowiązek poszanowania zdrowia swojego i innych). Można przeprowadzić zajęcia także w ramach godzin wychowawczych. Prowadząc zajęcia należy pamiętać aby uświadomić uczniom związek między prawami i obowiązkami.

Oto propozycja przeprowadzenia zajęć na temat: "PRAWA CZŁOWIEKA W MEDIACH " ( lekcja oparta o pomysł umieszczony w książce "Pierwsze kroki")

Lekcja pokazuje, jak media informują o prawach człowieka.

Cel: analiza artykułów w czasopismach ma pomóc uczniom rozpoznać prawa i stosować je w codziennych sytuacjach.
Czas: 45 minut.
Środki dydaktyczne: czasopisma, tablica, tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka lub jej wersji uproszczonej.

Przebieg zajęć:

1. Wprowadzenie - 5 minut
- poproś klasę, żeby podzieliła się na 4-6 osobowe grupy ( każda grupa wybiera lidera, który będzie prezentował ich pracę),
- rozdaj czasopisma i tekst Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka lub jej wersji uproszczonej.
- podziel tablicę na trzy części ( tak, aby można w wolnym miejscu umieścić wycinki z prasy) i podpisz każdą z części
1. Prawa łamane,
2. Prawa chronione,
3. Korzystanie z praw.

2. Praca w grupach - 15 minut
- poproś uczniów, aby znaleźli w gazetach przykłady ilustrujące każdą z części na które podzielono tablicę ( zachęć, aby przeglądali także ogłoszenia i reklamy oraz zdjęcia),
- następnie poproś, aby uczniowie odnaleźli w Deklaracji Praw Człowieka lub jej wersji uproszczonej artykuły odnoszące się do historii i zdjęć, które wybrali z prasy.
Jeżeli będzie to konieczne przedstaw klasie następujące przykłady:
Prawa łamane ( do opieki zdrowotnej) - artykuł o zamknięciu przychodni zdrowia bez konsultacji z lokalną społecznością
Prawa chronione - historia dziecka, które zostało odebrane rodzicom źle je traktującym
Korzystanie z praw ( do wypoczynku i podróżowania) - wspomnienia z wakacji.

3. Prezentacja pracy grup - 10 minut
- poproś, aby lider każdej z grup umieścił poszczególne przykłady na tablicy, wyjaśnił, które z artykułów Deklaracji Praw Człowieka zostały zilustrowane i dlaczego wybrali te przykłady.
-
4. Dyskusja - 10 minut
W przeanalizowaniu zagadnienia mogą pomóc następujące pytania:
1. Czy łatwo było znaleźć przykłady ilustrujące łamanie, chronienie i korzystanie z praw? Czy któraś z części była trudniejsza do zilustrowania? Dlaczego?
2. Czy były przykłady, które ilustrowały wszystkie trzy części? Które? Dlaczego?Jeżeli nie, to może ktoś z uczniów umie podać taki przykład?
3. Czy były takie przykłady, w których prawa jednej osoby lub grupy, mimo że były przestrzegane, łamały prawa innych osób?

5. Podsumowanie zajęć - 5 minut
- poproś uczniów, aby podzielili się wrażeniami z zajęć.

Zajęcia dotyczące praw człowieka w mediach należałoby przeprowadzić po lekcjach pokazujących jak rodziła się współczesna koncepcja praw człowieka oraz po zaznajomieniu uczniów z treścią dokumentu.

Należy pamiętać, aby edukacja w zakresie praw człowieka nie była tylko przekazywaniem abstrakcyjnych, oderwanych od życia wiadomości. Zajęcia powinny angażować uczniów emocjonalnie, budzić ich zainteresowania, uczyć samodzielnego myślenia oraz działania i współdziałania.

Bibliografia:
"Pierwsze kroki" pod redakcją A.Legan, E.Soboń

Opracowanie: Bożena Kiedrowska

Wyświetleń: 2091