Edukacja teatralna w klasach I–III szkoły podstawowej - scenariusz zajęć

Temat: Kształtowanie wyobraźni dziecka - integracja różnych dziedzin twórczości artystycznej.
Temat może być zrealizowany w formie odrębnych zajęć zespołu teatralnego lub
w klasie jako cześć zajęć zintegrowanych. Obejmuje 2 - 3 godziny lekcyjne. Zaleca się by zajęcia były przeprowadzone na początku cyklu zajęć teatralnych, ponieważ wczesne rozpoznanie rodzajów wyobraźni dziecka ułatwi nauczycielowi planowanie dalszej pracy w ramach tego bloku tematycznego.

Cel główny:
Budzenie zainteresowań teatrem - jako sztuką łączącą w sobie różne autonomiczne jej dziedziny takie jak plastykę, literaturę, muzykę - podporządkowane grze aktora.

Cele szczegółowe:
Wspomaganie dziecka w odkrywaniu własnych możliwości twórczych: plastycznych, literackich czy aktorskich.
Przełamywanie utartych schematów postrzegania otaczających zjawisk.

Metody: zintegrowane aktywizujące różne sfery psychofizyczne: zajęcia plastyczne, literackie, zabawy teatralne.

Formy: indywidualne i grupowe

Środki dydaktyczne: różnorodne materiały plastyczne ( kawałki tkanin, futerek, skórek, tworzyw sztucznych, włóczek, gąbka, kartki papieru A4, kleje, ołówki, kredki), teksty wierszy Emilii Waśniowskiej ze zbioru "Mili - Lili - Lawi". (załącznik)

Treści:
- Poznanie treści pięciu wierszy Emilii Waśniowskiej: Bulbultan, Piecuch, Mili - Lili - Lawi, Kanapulek, Strzępołap.
- Przedstawienie postaci z wierszy w formie projektu scenografii, tzn. wyklejenie na kartce z zastosowaniem rozmaitych materiałów plastycznych.
- Wspólne układanie bajki, której bohaterami są postacie z wierszy, ale znajdujące się w zupełnie innym otoczeniu i innej sytuacji.
- Improwizowana inscenizacja na podstawie wspólnie wymyślonej bajki - żywy plan.

Można także rozszerzyć temat zajęć, jeśli dzieci będą sobie dobrze radziły z pracami plastycznymi i wcześniej już robiły proste kukły lub pacynki. Wtedy na podstawie projektów wykonają lalki - postacie z wierszy i przedstawiają inscenizację w formie teatru lalek.

Tok zajęć:
- Przeczytanie wierszy bez żadnego komentarza. Po ponownym przeczytaniu krótkie utrwalenia treści za pomocą pytań, np. Gdzie mieszka Strzępołap? Jakie dźwięki może wydawać Bulbultan? Czy Mili - Lili - Lawi kogoś lub coś ci przypomina?
- Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie: Jak wygląda: Bulbultan, Strzepołap, Kanapulek, Mili - Lili - Lawi, Piecuch. Każde dziecko pracuje nad stworzeniem jednej wybranej prze siebie postaci.
- Prezentacja wykonanych projektów.
- Wspólne układanie bajki. Dla ułatwienie można zaproponować tytuł i potem wypełniać treścią lub podać początek opowiadania, np. "Pewnego razu, gdy gospodarze wyjechali na wakacje…" Konieczne jest przypomnienie, że budowanie akcji musi się odbywać według zasady rozwoju akcji z początkiem, punktem kulminacyjnym i zakończeniem.
- Wzbogacanie postaci o dodatkowe elementy koniecznie do inscenizacji: sposób poruszania się postaci i wydawane przez nią dźwięki. Etiudy ruchowe z włączeniem efektów dźwiękowo - głosowych zakończą etap przygotowania improwizowanej inscenizacji.
- Improwizowana inscenizacja: dzieci przedstawiają treść bajki, ale bez żadnych zabiegów reżyserskich. Nie musza być ciągle w tych samych rolach. Nauczyciel pełni rolę obserwatora. Może interweniować i pod wpływem jego komentarza niektóre sceny analizuje się i powtarza, ale powinno to być ograniczone do minimum. Raczej pozostawić dzieciom swobodę działania. Jedynie na zakończenie wskazane jest wspólne omówienie, ale bez krytyki. W działaniu każdego dziecka podkreślić, to, co zrobiło dobrze. Analizując wspólnie przedstawioną scenkę powoli uczymy dzieci organizacji działań scenicznych.

Komentarz:
Dzieci bardzo lubią zadania, jak postawione im w czasie zajęć: obrazowanie w formie plastycznej, później literackiej i wreszcie ruchowej bajkowej rzeczywistości przez siebie wyobrażonej.
Ćwiczenie plastyczne inspirujące wyobraźnię wymagało wykonania "portretu" postaci nieobecnej w doświadczeniu dzieci. Następnie w tworzonej historyjce za pomocą środków werbalnych zostały wywołane zupełnie inne, luźne skojarzenia. Opowiedziano, to, co trudne było do wykonania na kartce papieru. Wyobraźnię "dokarmiono" słownie. W kolejnym etapie uzupełniono ją działaniami ruchowymi, gestem. I wreszcie inscenizacja, w której wszystkie elementy połączono i podporządkowano zasadzie trójczłonowości. Dzieci stworzyły wyimaginowany świat powstały w ich wyobraźni. Zmiana funkcji elementów rzeczywistości, przydzielenie im nowych znaczeń i wykorzystywanie w różnych nietypowych sytuacjach świadczy o poziomie twórczości dzieci.
Należy pamiętać, że dziecko bawiąc się w teatr, samo musi dokonywać wyboru aktywności
i rodzaju ćwiczenia, które chce wykonywać. Nauczyciel musi zaproponować różne zadania
a dziecko ma prawo wyboru realizacji któregoś z nich.


Załącznik:
Wiersze ze zbioru "Mili - Lili - Lawi" Emilii Waśniowskiej

Piecuch

Gdy żar nieco przygasa,
głęboko kaflowym piecu,
Wtedy siada na ruszcie
Duch pieca, czyli Piecuch.

Popiół jak ciepła poducha,
Popiół jak z puchu pierzyna
Wtula w siebie Piecucha
I Piecuch drzemać zaczyna.

Leży tak długo w żarze,
Aż żar ostygnie i zgaśnie.
Wtedy Piecuch leniwie
Odchodzi pomiędzy baśnie.


Przygoda z Bulbultanem

Myję się rano
Trochę zaspana.
Patrzę - w łazience
Brak Bulbultana!

Ukrył się w pralce
Czy w tubie z pastą?
Ma w umywalce
Kryjówkę własną?

Może się pieni
W jakimś szamponie?
Może w mamusi
Perfumach tonie?

Już wiem! Wlazł w gąbkę!
Nie!
W mydelniczkę?
Stoczył z grzebieniem
Ciężką potyczkę?

Wplątał się papier
Toaletowy?
Tylko spokojnie!
Nie tracić głowy!

Pewnie się schował
Gdzieś za sedesem...
Czyżby Bulbultan
Przepadł z kretesem?!

Wezwę milicję!
Straż! Pogotowie!
Nie. To bez sensu.
Każdy to powie.

Lecę po pomoc
do hydraulika!
On chyba wreszcie
Znajdzie chochlika.


Strzępołap

W dębowej szufladzie z mosiężnym zamkiem
(kluczyk gdzieś zaginął, niestety)
leżą ołówki, trzy fotografie,
jakieś wycinki z gazety.

Nocą, gdy nikt nie chodzi po strychu,
Gawędzą suszone zioła,
A spod papierów głowę po cichu
wychyla duszek - Strzępołap.

Strzępołap zbiera strzępy kalendarzy,
Stłuczone uszka od dzbanków,
A nawet resztki nie spełnionych marzeń
Niknących o wczesnym poranku.

Co z nimi robi? Któż to wiedzieć może?
Strzepołap ma swoje sekrety.
Wszystko, co stare, smutne i zbędne,
Czule owija w gazety.


Mili - lili - lawi

Może się gdzieś przed wami pojawi
Małe psotne stworzenie - Mili - lili - lawi.
Może jesienią zły homor poprawi
Małe stworzenie - Mili - lili - lawi.
Ma siedem łapek, brodę, ogon pawi
Małe stworzenie Mili - lili - lawi.
Wnet ponuraka, złośnika rozbawi
Małe stworzenie Mili - lili -lawi.
N a smutnych buziach uśmiech zostawi
Małe stworzenia Mili - lili - lalwi.

Informacja dla hodowców:
Czym się odżywia, jesteście ciekawi,
Małe stworzenie Mili - lili - lawi?
Najlepiej trzy smaczne potrawy trawi:
Po pierwsze - mili,
Po drugie - lili,
Po trzecie - lawi.


Kanapulek

Pod kanapą
- wiem na pewno -
w jakiejś szparze
siedzi cicho,
ale czasem
się objawia
Kanapulek,
Psotne licho.

Gdy składając
Tę kanapę
Palce sobie
Ktoś przytrzaśnie,
Ma pretensje
do chochlika,
bo to jego
sprawka właśnie.

Gdy skaczemy
Po kanapie
I coś w niej
Straszliwie jęczy,
Wtedy wściekły
Kanapulek
Daje znać, że
To go męczy.

Kiedy kołdra
w nocy spada
I wyłażą
Bose nogi,
To złośliwiec
Kanapulek
Ściąga kołdrę
Z nas za rogi.

Trzeba jednak
szczerze przyznać,
że gdy noc
się z wolna skrada,
Kanapulek
Najpiękniejsze
Do snu bajki
opowiada.

Opracowanie: Małgorzata Najmowicz

Wyświetleń: 2782