Dydaktyczno wychowawcze wartości gier i zabaw dydaktycznych ich rola w nauczaniu zintegrowanym.

Uczenie się przy pomocy gier i zabaw dydaktycznych wyzwala ciekawość i zainteresowania poznawcze, podnosi motywację do wykonywania zadań szkolnych i wpływa na rozwijanie twórczego myślenia jak i działania. W trakcie zabawy uczeń może opanować wiele umiejętności praktycznych, a robi to poprzez działanie.

Myślę, że właściwie dobrane gry i zabawy dydaktyczne pełnią rolę czynnika stymulującego aktywność uczniów. Zadawanie pytań skłania ich do wypowiedzi na określony temat, a polecenia powodują wykonanie określonej czynności. Tak więc pobudzają one dzieci do logicznego myślenia i działania utrwalając przy tym zdobyte wiadomości i umiejętności, dają możliwość rozwijania własnych zainteresowań i uzdolnień, uczą umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Dziecko podejmuje i realizuje czynności zabawowe dlatego, że chce być dostrzegane i chwalone. Aktywne działanie jest jego naturalną potrzebą, sposobem poznawania wszystkiego co nowe. Dynamika rozwoju fizycznego sprzyja temu, że odczuwają one silną potrzebę zabaw ruchowych i właśnie taką formę bardzo lubią.

Wartości kształcące gier i zabaw zależą przede wszystkim od dopasowania każdej z nich do możliwości wykonawczych dziecka. Gra nie może być zbyt łatwa, bo niczego nie nauczy, a szybko znudzi. Nie może także być zbyt trudna ponieważ zniechęci. Pewnym rozwiązaniem w tym przypadku są gry samodzielnie konstruowane przez dzieci. Są one dla nich niezwykle atrakcyjne. Dają możliwość tworzenia własnych zasad i reguł. Tworzenie przez dziecko różnych wariantów gry stanowi znakomity trening myślenia. Co więcej, gra daje pełne zadowolenie wówczas, gdy jest prowadzona na zasadzie ”równy z równym”. Sukces w dużym stopniu zależeć będzie od tego jak rozumie się grę i czy trafnie przewidzi się jej następstwa. Przyczyni się to zapewne do kształtowania myślenia przyczynowo-skutkowego.

Gra, a zwłaszcza dążenie do wygranej zawsze wywołuje określone emocje. Zatem, gdy nauczy się dzieci sztuki konstruowania gier, to stworzy się im także wiele okazji do gromadzenia nowych doświadczeń.

W edukacji dziecka ważną rolę odgrywają – wspomniane już wcześniej – osobiste doświadczenia. Stanowią one budulec, z którego dziecko tworzy pojęcia i umiejętności. W trakcie przetwarzania zdobytych doświadczeń dziecko powinno mówić – wzbogaca swój zasób słownictwa czynnego nowymi pojęciami. Nazywanie przedmiotów oraz wykonywanie określonych czynności sprzyja koncentracji uwagi i pomaga dziecku dostrzec to, co ważne. Na swój sposób ma ono czuć sens tego, co robi. Z doświadczenia wiem, że dzieci bardzo chętnie podejmują pewne czynności, które mają charakter typowych zabaw dydaktycznych. Ich cechą jest nie tylko pewna spontaniczność, pomysłowość ale i to, że same dla siebie ustalają reguły zabawy oraz wzorce swojego postępowania. Nietrudno przy tym zauważyć, że w zabawie dziecko wyraża siebie i rozładowuje swoje napięcia emocjonalne. Stąd zabawa – szczególnie spontaniczna – ma swoje walory terapeutyczne. Prowadzi ona do względnej równowagi między światem zewnętrznym, a określonym zachowaniem dziecka. Tym samym powoduje zaspakajanie dziecięcych potrzeb i oczekiwań. Zabawy twórcze mają z kolei duże znaczenie dla rozwoju uczuć społecznych dlatego znacząco wpływają na całokształt socjalizacji dziecka. Dziecko pracując w grupie – biorąc udział w grach grupowych czy zespołowych – uczy się również pokonywania bariery własnej nieśmiałości, staje się bardziej komunikatywne, bogatsze wewnętrznie, rozluźnione emocjonalnie. Terapeutyczne walory zabawy wykorzystuje się zwłaszcza w pracy z dziećmi, u których stwierdza się opóźnienia i deficyty rozwojowe lub zaburzenia emocjonalne. Uczenie się za pomocą zabawy zapobiega w takich przypadkach pogłębianiu się trudności w opanowaniu podstawowych umiejętności szkolnych takich jak: mówienie, czytanie, pisanie i liczenie.

Gry i zabawy dydaktyczne są również składnikiem wychowania. Wnoszą do rozwoju dziecka pozytywne wartości wychowawcze. Pozwalają rozumieć pewne zjawiska społeczno-moralne. Tym samym treść, rodzaj a także sposoby gier i zabaw stanowią trwałe składniki jeszcze nie w pełni ukształtowanych w tym wieku postaw, między innymi: koleżeńskości, umiejętności współpracy z kolektywem rówieśników, podporządkowania się woli innych, dążność do obrony sprawiedliwości, mówienia prawdy i akceptowania zakazów.

W trakcie gier i zabaw dziecko bawi się, wypoczywa czynnie, uczy się, wychowuje i aktywizuje. Jednym słowem zaspakaja swoje naturalne, indywidualne potrzeby, ciekawość poznawczą; rozwija zainteresowania i swoją świadomość społeczną. Przyjmując, że pełnienie roli społecznej stanowi konieczny warunek kształtowania i integrowania różnych dyspozycji psychicznych, określanych często w literaturze mianem ”postawy”, należy zaznaczyć, że te z kolei wyznaczają podejmowanie i wchodzenie w określone role społeczne a tym samym wywierają wpływ na ostateczny kształt dziecięcej osobowości. Wychowanie socjalizujące (uspołeczniające) dziecka staje się coraz ważniejsze. Wiąże się ono także ze zmianami w koncepcji nauczania. Bez korelacji treści dydaktycznych z różnorodnością form zabawowych nie będzie można właściwie uspołeczniać dzieci i przybliżać ich do rzeczywistości społecznej, pojmowanej na miarę rozwoju intelektualnego ucznia klas I–III. Dlatego tak ważne jest, by poza nauką dostrzegać również właśnie wychowawcze walory zabaw i gier. Bardzo często w tym kontekście mówi się o ”wychowaniu przez gry i zabawy”, które są jednym ze środków efektywnego i skutecznego wychowania socjalizującego.

Idea nauczania dzieci poprzez zabawę staje się realna i nadzwyczaj potrzebna w szkole aktywnej, funkcjonującej w warunkach rozwoju cywilizacji technicznej i ogólnego uspołecznienia życia człowieka.


Wykorzystanie komputera i gier komputerowych w nauczaniu zintegrowanym.

 Poza ogólnie dostępnymi zabawami i grami dydaktycznymi coraz częściej i głośniej mówi się o wykorzystaniu komputerów w procesie kształcenia. Niewątpliwie przyczynił się do tego szybki rozwój postępu technicznego oraz fakt, i posiadaniem komputera szczyci się coraz więcej dzieci w młodszym wieku szkolnym.

Szeroki, a co najważniejsze stały dostęp do technologii komputerowej jest również możliwy dzięki tworzeniu w szkołach pracowni komputerowych z prawdziwego zdarzenia. Pracownie te cieszą się olbrzymim zainteresowaniem ze strony uczniów w różnym wieku. Komputery można więc wykorzystywać do wspomagania procesu dydaktycznego jako pomoc naukową, która uatrakcyjni zajęcia szkolne – również w klasach młodszych. Do celów dydaktycznych można wykorzystywać zatem następujące możliwości komputera:

• zdolność prowadzenia dialogu z uczniem
• tworzenie barwnych, animowanych obrazów
• wykonywanie obliczeń (także kontrola obliczeń ucznia)
• wytwarzanie dźwięków (muzyki, a nawet mowy)
• przetwarzanie i drukowanie tekstów
• korzystanie z encyklopedii multimedialnej
• korzystanie z programów graficznych
• dostęp do internetu

Zastosowanie gier komputerowych w nauczaniu stało się możliwe dzięki tworzeniu różnorodnych programów edukacyjnych. Uwzględniają one zadania stawiane w procesie nauczania oraz możliwości dziecka. Specjalne programy tworzy się do nauki języków obcych, matematyki, j. Polskiego (w tym np. zasad ortografii). Gry i systemy komputerowe wykorzystuje się wówczas do nauki czytania, doskonalenia mowy, przekazywania wiadomości, rozwiązywania problemów, nauki pisania (pod względem poprawności gramatycznej i ortograficznej), szeroko ujętego kształcenia matematycznego, twórczości plastycznej, muzycznej. Z kolei programy graficzne rozwijać będą dziecięcą wyobraźnię.

Wykorzystanie możliwości komputerowych wpływać będzie niewątpliwie na pogłębienie, poszerzenie i wzbogacenie procesów poznawczych o przeżycia emocjonalne – co nie pozostaje bez znaczenia dla ogólnego, prawidłowego rozwoju każdego dziecka. Wrażenia wzrokowe i słuchowe odgrywają bowiem dominującą rolę poznawczą, a tym samym zwiększają efektywność uczenia się. Aktywny udział ucznia w systemie gier komputerowych stwarza możliwość indywidualizacji i uczenia się zależnie od predyspozycji i dotychczasowego poziomu jego osiągnięć szkolnych. Pozwala na kształcenie wytrwałości w pracy, systematyczności – zaś takie kształcenie daje możliwość samokontroli i samooceny, co przy otwartości poznawczej dzieci w młodszym wieku szkolnym może doprowadzić do znacznej intensyfikacji uczenia się.

Poważnym i bardzo mocnym atutem jest również fakt, iż obsługa tych urządzeń „współczesnym” dzieciom nie sprawia większych trudności i z pewnością w najbliższej przyszłości będzie to zajęcie coraz bardziej popularne. Będzie ono narzędziem dającym możliwość pogłębiania i rozszerzania własnych zainteresowań.

Z drugiej zaś strony stanowczo należy podkreślić, że ta nowoczesna forma kształcenia nie zastąpi jednak tych form, które przede wszystkim oparte są na bezpośrednim kontakcie z rzeczywistością. Komputer jest tylko symulatorem otaczającego świata i taką też rolę będzie spełniał w nauczaniu.

Opracowanie: Elżbieta Świder
nauczycielka SP Lyski

Wyświetleń: 3001