Opis to ścisłe i zgodne z rzeczywistością wskazanie charakterystycznych cech obserwowanego przedmiotu, osoby, rośliny, zwierzęcia, zjawiska. Specyficzną cechą opisu jest przestrzenny statystyczny układ elementów w danej treści, polegający na wyszczególnieniu pewnych elementów cech, czy właściwości przedmiotu w celu lepszego poznania go.

Ze względu na formę, opisy mogą być ścisłe lub literackie. Opisy ścisłe informują obiektywnie o przedmiocie, sytuacji podając sucho, ale dokładnie wszystkie ich najistotniejsze, a także drugorzędne cechy.

Przy opisie literackim o doborze cech w dużym stopniu będzie decydował stosunek uczuciowy opisującego. Ten rodzaj opisu cechuje duży subiektywizm

W klasach I-III przeważa opis nieskomplikowany, zbliżony do literackiego.

1. ETAPY PRACY NAD OPISEM.

Właściwa praca nad opisem przebiega według następujących etapów;

• Obserwacja
• Swobodne wypowiedzi na podstawie poczynionych obserwacji
• Ukierunkowane pytania
• Selekcja materiału poprzez jego analizę
• Zapis materiału słownikowego
• Ustalenie logicznego porządku, czyli planu
• Redagowanie opisu
• Wybór odpowiednich zwrotów i wyrażeń, zastosowanie ich w zadaniach wg ustalonego porządku opisu.

Podstawowymi czynnościami przy redagowaniu opisu jest ułożenie planu i zgromadzenie odpowiedniego słownictwa. Aby uczniowie w sposób właściwy zrozumieli istotę opisu należy pracę nad nim rozpocząć od pokazu i obserwacji przedmiotu, który ma być opisywany.

Każda obserwacja powinna być ukierunkowana pytaniami, zwracać uwagę na wygląd zewnętrzny obserwowanego przedmiotu, zjawiska.;

1. wielkość
2. kształt
3. barwę
4. części składowe i ich wzajemny układ
5. odczucia i wrażenia, jakie wywołuje obserwowany przedmiot.

Wyniki tych obserwacji, spostrzeżeń starają się uczniowie ująć w różnorodnych wypowiedziach, bogacąc w ten sposób swoje słownictwo.

W dalszej pracy nad opisem nauczyciel poprzez ukierunkowane pytania dokonuje wspólnie z uczniami selekcji zgromadzonego i zaobserwowanego materiału, a następnie przystępuje do zanotowania na tablicy materiału słownikowego, notując także niektóre zwroty i wyrażenia potrzebne do opisania danego przedmiotu czy zjawiska.

Nauczyciel powinien ciągle przypominać, że ciężar opisu spoczywa na przymiotniku i imiesłowie przymiotnikowym ( bez wprowadzenia nazewnictwa o imiesłowach).

W opisywaniu przedmiotu należy odpowiednio stopniować trudności w zależności od możliwości intelektualnych uczniów.

Opisy są różne i różny jest ich stopień trudności stąd wyróżniamy;
- Opis pojedynczego przedmiotu o prostej budowie, np. ołówek
- Opis pojedynczego przedmiotu np. model samolotu
- Opis grupy przedmiotów na jednym położeniu np. dekoracja
- Opis osoby np. koleżanka
- Opis krajobrazu np. łąka w lecie opis sytuacji np. na przerwie

Przy opisie przedmiotu staramy się podać przede wszystkim cechy charakterystyczne, a także jego położenie kształt, wielkość Nieskomplikowane przedmioty opisujemy w sposób dokładny i wyczerpujący. Natomiast przy opisach bardziej złożonych skupiamy się na jednej właściwości szczególnie ważnej czy wyróżniającej się.

Najlepszą formą zapoznania dzieci z opisem jest podanie wzoru. Wzorem opisu może być opis wskazany w tekście, lekturze. Uczniowie powinni zauważyć, że opis stanowi jakby zatrzymanie biegu wydarzeń, pozwalające na lepsze przyjrzenie się jakiemuś zjawisku rzeczy, postaci zainteresować się szczegółami; kształtem, barwą, dźwiękiem. Często opis ułatwia nam zrozumieć treść, postępowanie bohaterów, zaznajamia nas z tłem dziejów, warunkami geograficznymi, społecznymi czy środowiskiem, dostarczaniem przeżyć estetycznych.

Ćwiczeniem pogłębiającym rozumienie pojęci opisu jest przede wszystkim wyszukiwanie opisów w tekście, badanie ich treści, próby wykonania ilustracji na podstawie tekstu, zestawienie opisu z ilustracją w książce, porównywanie własnego opisu z opisem autora, porównywanie dwóch kontrastowych opisów przedmiotów lub osób, zjawisk. Doskonałym źródłem tych ćwiczeń jest lektura, która dostarcza wielu wzorcowych opisów.

Opis jako forma wypowiedzi jest przedmiotem pracy dydaktyczno – wychowawczej przede wszystkim w klasach II-III.

Na początku stosujemy metodę zbiorowego redagowania opisu. Praca nad wspólnym układaniem opisu ma następujący tok;

- pogadanka wstępna nawiązująca do tematyki i celu opisu
- obserwacja przedmiotu opisu, w toku, której stawiamy odpowiednie pytanie, pozwalające uchwycić istotne cechy przedmiotu,
- ukierunkowana rozmowa w toku, której poprzez analizę selekcjonuje się materiał,
- wspólne ułożenie planu opisu i jego zapis na tablicy
- gromadzenie na tablicy słownictwa według planu,
- ustne, zbiorowe redagowanie opisu i jego zapis na tablicy,
- głośne, wspólne odczytanie opisu i przepisanie go do zeszytów jako wzór, przy czym pracę pisemną może nauczyciel dowolnie urozmaicić,
Opis w grupach można stosować z uwzględnieniem stopnia trudności w zależności od umiejętności intelektualnych uczniów

1. Układanie opisu z rozsypanki wyrazowej.
2. Uzupełnienie zdań z lukami (przymiotnikami).
3. Samodzielnie układany opis według planu.

2. PRZYKŁAD OPISU Temat: Zbiorowe i indywidualne redagowanie opisu bociana.
Tok metodycznego postępowania:

Opracowanie: Anna Belka
Nauczycielka PSP Gorzów Śl.

Wyświetleń: 13249