RODZINNE UWARUNKOWANIA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECI ROZPOCZYNAJĄCYCH NAUKĘ

Problematyka dojrzałości nie jest odkryciem naszych czasów.
Od tak dawna od jak dawna istnieje człowiek, który wychowywał swoje potomstwo istniał problem dojrzałości dziecka do zadań stawianych przed nim przez dorosłych. Dlatego też od najdawniejszych czasów dzieci nabywały różnorodne umiejętności np. sprzątania, przygotowywania posiłków. W czasach, gdy zrodziła się instytucja zwana szkołą powstał problem jakie rodzaje zadań i wymagań postawi szkoła przed swym adeptem, czy każde dziecko osiągnęło taki stopień rozwoju, aby mógł sprostać jej wymaganiom.
Zasadniczą rolę w osiąganiu przez dziecko dojrzałości szkolnej odgrywają następujące kryteria:

- rozwój umysłowy
- rozwój fizyczny
- rozwój emocjonalno - społeczny

w zakresie rozwoju umysłowego istotne wymagania dotyczą niezbędnego poziomu myślenia, mowy, pamięci, zdolności ujmowania i odtwarzania prostych kształtów i ruchów, baz których niemożliwa jest nauka czytania i pisania.
Konieczna jest również umiejętność analizy i rozumienia podstawowych zależności, spostrzegania istotnych szczegółów, faktów, zdarzeń, prawidłowego ujmowania stosunków przestrzennych oraz operowania symbolami.
Rozwój fizyczny powinien objawiać się dobrym stanem zdrowia odpowiednim do wieku wzrostem i wagą ciała. Dziecko powinno być rozwinięte pod względem motorycznym, czyli powinno być samodzielne, rozwiązywać zadania ruchowe stawiane przed nim.
W szczególności powinno samodzielnie pokonywać drogę do szkoły, siedzieć w ławce, uczestniczyć w grach i zabawach.
Ważnym elementem rozwoju fizycznego są również prawidłowo ukształtowane nawyki manualne niezbędne podczas nauki pisania.
W zakresie rozwoju emocjonalno - społecznego najważniejsze są:

- podporządkowanie się wymaganiom szkoły,
- współdziałania w grupie rówieśniczej i z nauczycielem,
- umiejętności samoobsługi,
- wytrwałość w pokonywaniu trudności,
- emocjonalna odporność.

Poziom rozwoju społecznego powinien przejawiać się w zabawach, stosunku do innych dzieci.
Proces osiągania przez dziecko dojrzałości emocjonalno - społecznej jest bardzo złożony, długotrwały i uwarunkowany różnymi czynnikami.
Rodzina odgrywa ogromną rolę w przygotowaniu dziecka do podjęcia nauki szkolnej.
W każdym domu tworzy się własną, niepowtarzalną atmosferę, która jednocześnie daje poczucie odrębności ze względu na przynależność do tej właśnie, a nie innej rodziny.

Z uwagi na pierwszeństwo grupy rodzinnej w stosunku do innych małych grup społecznych wkład rodziny jest niezastąpiony w żaden inny sposób, zwłaszcza, gdy mówimy o rozwoju dziecka.
Charakter tej małej grupy powoduje, że tylko w środowisku rodzinnym istnieje możliwość objęcia dziecka indywidualną opieką i zaspakajania jego podstawowych potrzeb psychicznych.
Dzieci wychowujące się w rodzinie, w której wszystkie funkcje realizowane są prawidłowo, rozwijają się dobrze intelektualnie, fizycznie i emocjonalnie.
Stosunek emocjonalny do dziecka wyrażający się w sposobie postępowania z dzieckiem i sposobie myślenia o dziecku nazywamy postawą rodzicielską.
Mamy dwa rodzaje postaw rodzicielskich:

- postawy rodzicielskie właściwe,
- postawy rodzicielskie niewłaściwe.

Akceptacja dziecka jest podstawową postawą pozytywną. Charakteryzuje się przyjęciem dziecka takim, jakim ono jest z jego cechami fizycznymi i usposobieniem, z jego umysłowymi trudnościami czy możliwościami. "Akceptujący" rodzice lubią swoje dziecko i nie ukrywają swego uczucia. Kontakt z dzieckiem jest dla nich przyjemny i daje im zadowolenie.
Rodzice godzą się z tym, że jego zainteresowania idą w odmiennym kierunku niż ich własne.
A gdy dziecko rośnie pozwalają na wybranie takiego stylu życia, jaki mu najbardziej odpowiada. Dziecko akceptowane jest dzieckiem kochanym w każdej fazie rozwoju: gdy jest rozkosznym bobaskiem, łobuzem i w wieku dojrzewania, gdy cechuje go bunt przeciw wszystkiemu. Postawa akceptująca jest korzystna dla rozwoju uczuć dziecka, ponieważ wytwarza atmosferę życzliwości. Rodzice tak ustosunkowani do dziecka szanują jego indywidualność, równocześnie konsekwentnie dążą do nałożenia na nie coraz bardziej odpowiedzialnych obowiązków społecznych - dają dziecku wiele, ale wymagają też niemało.

Akceptacja sprzyja kształtowaniu się zdolności do nawiązywania trwałej więzi emocjonalnej, oraz wyrażaniu uczuć i stąd dziecko akceptowane może być pogodne, przyjacielskie, współczujące, a dzięki poczuciu bezpieczeństwa - odważne.
Kolejna z postaw pozytywnych rodziców wobec dzieci jest postawa współdziałania z dzieckiem. Postawą współdziałania kieruje ufność wobec rodziców. Dziecko zwraca się do nich o pomoc, radę, jest zadowolone z własnej pracy. Dziecko uczy się cieszyć radością swoich bliskich i smucić ich troskami, rodzice odpowiadają im tym samym. Inną pozytywną postawą rodziców wobec dzieci jest zapewnienie im rozsądnej swobody. Dziecko przechodzi różne fazy rozwoju. Pozornie oddala się z wiekiem od rodziców, ale więź psychiczna istnieje, jest wzajemne zaufanie. Rodzice stwarzają okazje do zaspokajania dziecięcej potrzeby aktywności i samodzielności. Gdy dziecko jest starsze w dyskretny sposób kierują nim orientując się w jego zainteresowaniach.Znają jego kolegów, przyjaciół, wiedzą gdzie jest, kiedy wróci. Uznając prawa dziecka rodzice unikają przesadnej dyscypliny, rygoru, przejawiają szacunek dla jego indywidualności, podsuwają mu dyskretnie swoje sugestie niczego nie narzucając. Nie robią awantur, umieją być przyjacielem dziecka, poważnie traktują jego wszystkie przeżycia.

Postawa odtrącająca występuje wtedy, gdy rodzice nie lubią dziecka, stale krytykują, kierują nim przez nakazy i zakazy, surowe kary i represje.
Taka postawa kształtuje u dziecka agresję, nieposłuszeństwo, kłamstwo i staje się przyczyną aspołecznego zachowania. Powoduje zastraszenie, lękliwość, bezradność.
Postawa unikająca przejawia się w obojętności rodziców wobec dziecka.
Kontakt z nim jest luźny, ograniczony.
Dziecko staje się niestałe uczuciowo, niezdolne do koncentracji w nauce, nieufne, a nawet bojaźliwe, łatwo popada w konflikty z otoczeniem.
Postawa nadmiernie chroniąca przejawia się pod hasłem "wszystko dla dziecka". Rodzice chronią je od samodzielnego wysiłku, pracy i odpowiedzialności. Wieczne pobłażanie, przesadna opieka, cieplarniane warunki powodują niedostosowanie społeczne, bierność, brak inicjatywy i egoizm.
Postawa nadmiernie wymagająca polega na tym, że rodzice wobec dziecka przejawiają nadmierne wymagania, jest ono pod ciągłą presją, wychowaniu towarzyszy ciągle dezaprobata, krytyka i gniew. Wywołuje to bunty, protest i agresję u dzieci, które przejawiają brak wiary we własne siły, niepewność, lękliwość.
Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze naturalne środowisko rozwojowe dzięki możliwości otoczenia go indywidualną opieką i zaspokajania jego potrzeb. Jedną z podstawowych potrzeb dziecka jest potrzeba życzliwości, ciepła i miłości. Zaspokojenie tej potrzeby stymuluje osiągnięcia rozwojowe.
Dziecko lepiej i szybciej się rozwija w zakresie sprawności fizycznej i kontaktów społecznych, gdy jest chronione od lęków i zaburzeń równowagi psychicznej. Dziecko potrzebuje kontaktu z rodzicami. Dobry kontakt z rodzicami wpływa na kształtowanie się u dziecka pozytywnego obrazu samego siebie, oraz obrazu świata, który wydaje się interesujący i ciekawy.
Zaspakajanie potrzeby szacunku prowadzi do wytworzenia u dziecka poczucia własnej wartości, wiary we własne siły, pewności siebie, poczucia,że jest pożytecznym i potrzebnym na świecie.
Bardzo ważna jest potrzeba wzoru.Przejawia się ona najdobitniej w okresie, gdy dziecko naśladuje czynności i zachowanie osób z bliskiego otoczenia.
Pierwszych wzorów osobowych dostarczają dziecku rodzice. Proces dochodzenia do pełnej dojrzałości szkolnej jest bardzo złożony.
Zależy od rozwoju indywidualnego, który określają wskaźniki biologiczne i społeczne.
Zarówno korzystne, jak i szkodliwe oddziaływanie środowiska szczególnie silnie wpływa na małe dziecko, gdyż ono nie umie jeszcze wartościować tego, co go otacza. Dziecko zdobywa takie doświadczenie życiowe, jakie dostarcza mu środowisko wychowawcze. Od ilości i jakości tych doświadczeń zależy jego rozwój umysłowy, jego sposób zachowania się, dostosowanie się do norm przyjętych w społeczeństwie, w którym żyje.
W rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym szczególna rolę odgrywa rodzina.
Oddziaływanie wychowawcze rodziny dokonuje się w toku życia codziennego.
Efekty tego oddziaływania zależą od wpływu poszczególnych elementów środowiska rodzinnego. Pracując z dziećmi na co dzień obserwuję różne podejścia dorosłych do wychowania swoich dzieci. Zatem mogę stwierdzić, że są tacy rodzice, którzy interesują się rozwojem dziecka, jego postępami oraz tacy, którzy odpowiedzialnością za przygotowanie dziecka do szkoły obarczają wyłącznie nauczycielki przedszkola.
Celem niniejszego opracowania jest uświadomienie rodzicom związku między środowiskiem rodzinnym, a osiągnięciem pewnego poziomu dojrzałości szkolnej.
Niektórzy rodzice nie mają świadomości, iż oni w pierwszej kolejności są odpowiedzialni za rozwój fizyczny i umysłowy dziecka, a tym samym odpowiednie przygotowanie do rozpoczęcia nauki szkolnej.
Placówki wychowawcze typu przedszkole, taki rozwój mogą jedynie dopracować.
Nigdy nie zastąpią troskliwej, mądrej opieki ze strony rodziców, mogą je jedynie wspomagać.

Opracowanie:
TERESA RADZISZEWSKA

Wyświetleń: 745