Recenzja książki Zbigniewa Izdebskiego i Andrzeja Jaczewskiego "Tajemnice inicjacji seksualnej. Zanim powiesz: tak."

Na rynku wydawniczym ukazała się cenna publikacja o charakterze informacyjno - doradczym. Jej autorzy: Zbigniew Izdebski i Andrzej Jaczewski podjęli jedno z najważniejszych zagadnień okresu dojrzewania młodzieży, szeroko rozumiane zagadnienie inicjacji seksualnej. Jest to zagadnienie niezwykle istotne w życiu młodzieży ze względu na konsekwencje dla jej społecznego i osobowościowego rozwoju. Z tego względu musi też mieć określone miejsce w procesie wychowania szkolnego i rodzinnego. Tym bardziej, że traktowane jest dziś jeszcze - mimo postępujących zmian - jako problem wstydliwy ale przede wszystkim jako bardzo trudny w realizacji procesu wychowawczego szkoły i w upowszechnianiu, z uwagi na jego obyczajowy, moralny i światopoglądowy (w polskiej rzeczywistości) kontekst, czy też ze względu na braki w dostosowanego do tej dziedziny rozważań słownictwa.

Zasadniczą treść publikacji stanowią wartości związane z płciowością człowieka (męskość, kobiecość, miłość), motywy i społeczne uwarunkowania inicjacji seksualnej, choroby przenoszone drogą płciową, anatomia narządów płciowych, taktyka i fizjologia stosunku płciowego, metody i środki antykoncepcji. W publikacji zawarte są także praktyczne informacje związane z profilaktycznymi badaniami dziewcząt w gabinecie ginekologa i chłopców u urologa i seksuologa a także na temat kłopotów i powikłań, jakie mogą mieć miejsce w trakcie stosunku płciowego. Jak widać, treściowa zawartość publikacji ściśle koresponduje z licznymi projektami programów wychowania do życia w rodzinie, adresowanych zwłaszcza dla szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych.

Książka - autorstwa znanych specjalistów w omawianej tu dziedzinie wychowania - kierowana jest przede wszystkim do ludzi młodych, a nawet bardzo młodych. Jej autorzy wychodzą bowiem słusznie z założenia, że gdy inicjacja seksualna młodzieży staje się już faktem, przeżycia i emocje z nią związane są tak silne, iż nie sprzyjają one rozumowej refleksji. Ta zaś (refleksja) jest jednym z warunków by kontakt seksualny nie stał się nic nie znaczącym epizodem, krótkotrwałym jedynie i przyjemnym przeżyciem, ale elementem szerzej pojmowanej miłości. Adresatem książki są także wychowawcy młodzieży (nauczyciele, rodzice, doradcy). Polecając szerokim kręgom potencjalnych czytelników Tajemnice inicjacji seksualnej. Zanim powiesz: tak, przedstawiam kilka własnych uwag na temat jej treści, poczynionych z punktu widzenia przydatności książki w wychowawczej działalności szkoły.

1. Treść i forma jej przekazu uwydatnia, że autorów uznać można nie tylko za życzliwych doradców młodzieży w rozwiązywaniu wielu jej problemów życia seksualnego, ale także za kompetentnych uczestników wychowania seksualnego, współpracujących - przez przygotowanie materiałów informacyjnych - z placówkami szkolnymi i innymi instytucjami, zwłaszcza w kształtowaniu odpowiednich postaw młodzieży. Dostrzegalny jest wysiłek autorów w przekonywaniu młodzieży, o ścisłym związku dochodzenia do prawdziwej, dojrzałej miłości z odpowiednim zasobem wiedzy o niej. Wydaje się, że zmierzają do tego celu tropem wyznaczonym przez Ericha Fromma. Ten bowiem w książce O sztuce miłości pisał, że miłość można traktować albo jako przyjemne uczucie, które zdarza się przy odrobinie szczęścia, jest więc wtedy dziełem przypadku, albo jako sztukę. Fromm opowiadał się za drugim ujęciem miłości. Ale wtedy jest ona trudniejsza w osiągnięciu, bo wymaga i wysiłku, i wiedzy.

2. Sposób prezentacji zagadnień przez Z. Izdebskiego i A. Jaczewskiego można potraktować jako punkt odniesienia do dalszej dyskusji nad szkolnymi programami wychowania seksualnego (wychowania do życia w rodzinie) zarówno co do treści, jak i sposobów realizacji.

W wielu projektach autorskich programów wychowania seksualnego, a także pomocniczych materiałach do tego przedmiotu, zauważalna jest jednostronność płciowego prezentowaniu współżycia płciowego i jego miejsca w życiu człowieka. Przejawia się ona w sygnalizowaniu młodzieży, że w pełni wartościowe, dające pełną satysfakcję, rozwijające prawidłowo osobowość, nie prowadzące do patologii współżycie seksualne, możliwe jest tylko w związku małżeńskim. Przejawem jednostronności jest przypisywanie pożądaniu negatywnych jedynie wartości, bo charakterystycznych dla płciowości zwierzęcej, czy dążenie do zastępowania - rzekomo, jakby w ślad za tokiem rozumowania Fromma, choć on tego nie czynił - erotycznej formy miłości, miłością małżeńską. Na ten sposób interpretacji ma wpływ określony kontekst rozważań (typ światopoglądu, moralności), zmierzający do przekonania młodzieży, iż inicjacja seksualna powinna mieć miejsce po ślubie.

Z. Izdebski i A. Jaczewski prezentują swoje stanowisko w sprawie inicjacji seksualnej w sposób neutralny, wolny od światopoglądowego kontekstu, choć także przestrzegają przed konsekwencjami np. zbyt wczesnej i pod wpływem impulsu realizowanej inicjacji. Wydaje się, że i ten sposób kształtowania postaw młodzieży wobec inicjacji powinien być trwałym elementem procesu wychowawczego.

3. Wielu autorów programów wychowania do życia w rodzinie sugeruje, by niektóre tematy (np. związane z budową i funkcjonowaniem narządów płciowych, fizjologią stosunku płciowego) realizowane były oddzielnie w zespołach dziewcząt i chłopców. Głównym argumentem miałby być zróżnicowany okres dojrzewania biologicznego chłopców i dziewcząt.

W świetle stanowiska autorów publikacji argumentacja powyższa jest co najmniej dyskusyjna. Po pierwsze dlatego, że - piszą autorzy - choć fizycznie i psychicznie dziewczęta dojrzewają wcześniej od chłopców, to seksualnie dojrzewają później (s.18). Po drugie, o czym świadczą badania naukowe, wiek dojrzewania psychicznego i seksualnego zróżnicowany jest także w obrębie tej samej płci. Jeśli tak jest i jeśli udane współżycie seksualne oparte być powinno na pełnej więzi psychicznej i fizycznej, a ta możliwa jest przez poznanie, zrozumienie i zaakceptowanie wielorakich potrzeb partnerów oraz altruistyczne ich postawy wobec siebie, to rodzi się pytanie, czy takie zachowania można prawidłowo ukształtować bez bezpośredniej wymiany poglądów między przedstawicielami odmiennej płci? Czyżby prawidłowych interakcji mieli się wychowankowie uczyć wychowawczych ograniczonych zespołach, tworzonych według kryterium płci, czy jednak w koedukacyjnych zespołach? Jest to problem dyskusyjny, ale godny rozważenia. Zmiana w podejściu do niego rodziłaby pewne trudności i wiązałaby się z koniecznością wypracowania odpowiednich metod i technik wychowawczych.

4. Są fragmenty książki, za które jej autorzy zyskają zapewne wiele sympatii i uznania ze strony młodego czytelnika. To fragmenty zachęcające do odkrywania sensu, piękna i wartości aktywności seksualnej, do przełamania negatywnego stosunku do spraw płci, a współżycia seksualnego w szczególności. Tradycyjne wychowanie seksualne traktowało bowiem często seks jako coś niebezpiecznego, siłę niszczącą, naruszającą normy moralne. Rodziło to postawy nie akceptujące współżycia płciowego zwłaszcza w okresie przedmałżeńskim, wywołując zahamowania psychiczne i przyczyniając się do braku osiągnięcia satysfakcji we współżyciu. Autorzy nie straszą czytelnika, chociaż wiele piszą o konsekwencjach i odpowiedzialności, o koniecznych do spełnienia warunkach, by inicjacja i dalsze współżycie przynosiło pełne zadowolenie. Udzielają wielu praktycznych porad odnoszących się do konieczności poznania psychicznych i fizycznych potrzeb partnerów i sposobów ich realizacji. Zwracają również uwagę na szkodliwe konsekwencje alkoholu i narkotyków, gdy towarzyszą one inicjacji seksualnej.

5. Mocną stroną książki jest przyjazny dla czytelnika klimat dla wewnętrznej dyskusji z prezentowanymi treściami. Autorzy nie narzucają swojego poglądu (np. kiedy zaczynać współżycie). Omawiają za to sytuacje i motywy wpływające na podjęcie inicjacji. Wskazują na jej pozytywne i negatywne strony i czynniki. Wybór decyzji pozostawiają zawsze czytelnikowi. Taki neutralny sposób stawiania zagadnień jest lubiany i ceniony przez młodzież.

6. Język, jakim posługują się autorzy publikacji, świadczy o ich kompetencji i dużym doświadczeniu w prezentowaniu problematyki seksualnej. Opanowali w wysokim stopniu trudną sztukę posługiwania się językiem klarownym, zrozumiałym, ale nie infantylnym ani za bardzo naukowym.

7. Ciekawym (zwłaszcza pod względem graficznym: subtelne, pełne romantyzmu rysunki) i pożytecznym elementem publikacji są dodatkowe, składane kartki, zachęcające do odkrywania zawartych w ich wnętrzu informacji. Podane są tam adresy internetowe, pod którymi można uzyskać interesujące informacje o małżeństwie, rodzinie, antykoncepcji, wychowaniu seksualnym i możliwościach uzyskania pomocy ze strony Towarzystwa Rozwoju Rodziny. Są też barwne wkładki upoglądowiające m.in. budowę narządów płciowych czy stosowania prezerwatyw. Wydaje się jednak, że wkładka z informacją jak użyć prezerwatywy pozostaje w stosunku do innych pewnym dysonansem. Tym bardziej, że wystarczającą ilość informacji w tej sprawie znajdziemy na wielu stronach (72-75).

Zbigniew Izdebski, Andrzej Jaczewski,
Tajemnice inicjacji seksualnej.
Zanim powiesz: tak,
Wydawca: DZG UNIPAP-Target,
ss.78 +4 + 7 wkł.

Opracowanie:
dr Anna Maciejewska

Wyświetleń: 3526